2020 klonk als nooit tevoren en dit zijn de beste 40 albums van dat jaar

Kunst en cultuur in de pauzestand? Niet op de draaitafels, cd-spelers en smartphones van de Volkskrant-muziekredactie. 2020 was een buitengewoon goed muziekjaar. En dit zijn de beste veertig albums van dat jaar (en de mooiste drie hoezen).

De vingers van de muziekredactie jeukten in 2020. Het mag een rampjaar voor de cultuur zijn geweest, maar iets heeft het muziekvuurtje brandend gehouden, bij afwezigheid van concerten en festivals. Natuurlijk: de albums.

Muziekjaar 2020 was een topjaar, kunnen we zonder cynisme stellen. De wereld stond in brand, dus zette de muziek zich aan de heilige taak waarvoor de muziek zich sinds mensenheugenis gesteld ziet. Protest aantekenen. Verslag doen van de ellende, maar ook van ontluikende hoop in bange dagen. Verlichting brengen en misschien zelfs een uitweg uit de duisternis. De woede kanaliseren of het luie lichaam in beweging brengen. De muziek was een kracht- en inspiratiebron, meer nog dan in de voortkabbelende jaren die aan 2020 vooraf gingen.

Dus stortten de recensenten zich op de plaatbesprekingen (ja, we hadden ook wat tijd over, want we zaten niet zo vaak in de concertzaal) en in december dus met buitensporig veel liefde op de lijst van de allerbeste albums. Wát een albums, het ene nog urgenter dan het andere. En wat een nummer één, die eigenlijk een nummer één en twee tegelijk is.

U bent het al van ons gewend: de muziekredactie van de Volkskrant smijt alle genres, van klassiek tot pop, jazz, dance en heavy in de tombola en fabriceert daar de uit graniet gehouwen lijst van veertig uit. We stellen ons daarbij de grote muziekvragen. Wat maakt een album nu echt bijzonder: de dwingende kracht van het besproken onderwerp? Vernieuwing, of juist de perfecte uitvoering van een traditie?

We vergaderen erover en bestoken elkaar met argumenten. Opkomende fenomenen worden gespiegeld aan hardnekkig volhardende klassiekers. En dus neemt Bad Bunny het op tegen Bob Dylan en Joyce DiDonato. Zo doen wij dat en hoe langer wij het zo doen, hoe zekerder wij weten dat het goed is. Want muziek wordt alleen maar magischer als die uit de beklemming van de genres wordt getild. En we hopen dat u door deze lijst wordt gekieteld en ook buiten uw kaders kijkt.

In onze ideale muziekwereld luistert een metalhead ook naar een orkestwerk van Sibelius. En checkt de jazzliefhebber die verfijnde technoplaat. Zeker in een jaar met een beperkte bewegingsvrijheid, want dat smeekt natuurlijk om een verbrede horizon. Ga mee in onze pandemische muziekreis, van 40 naar 1, pak de handschoen op en luister ze állemaal.

40

Charles Webster - Decision Time

Hij was een cultfiguur in de dance van de jaren negentig. Liet vervolgens een jaar of twintig niets van zich horen, en kwam dit jaar uit het niets met een album dat zachte bubbels in het luisterbrein blies. De Britse kluizenaar Charles Webster maakte een plaat vol diepe, soms haast psychedelische house en triphop, met een waaier aan betoverende gastvocalen. En hij liet zangeres Shara Nelson, bekend van Massive Attacks eeuwige Unfinished Sympathy, een prachtige comeback maken. De lijst van dit jaar begint met een echte triptip. DANCE

39

Tassis Christoyannis & Jeff Cohen – Reynaldo Hahn

De Venezolaanse Fransman Reynaldo Hahn (1874-1947) is een van die componisten die minder bekend zijn dan ze zouden moeten zijn. Dat blijkt wel uit deze integrale opname van zijn liederen. Bariton Tassis Christoyannis en pianist Jeff Cohen hebben een fabuleuze antenne voor tekstuele lading. Charmant en verfijnd. En dus hartelijk welkom in een bokkig jaar. KLASSIEK

38

Megan Thee Stallion - Good News

Haar moeder overleed vorig jaar, ze werd beschoten en vernederd op sociale media en toch ontpopte de Texaanse rapper Megan Thee Stallion zich dit jaar tot het grote nieuwe hiphopfenomeen in de VS. Op haar debuutalbum Good News gaat ze recht tegen de wereldwijde malaise in met humor, messcherpe raps en algeheel opwindende, ouderwetse tophiphop. Megan Thee Stallion werd in 2020 een symbool van strijdbaarheid en artistieke slagkracht. HIPHOP

37

Lidy Blijdorp – Journeyers

Soms ontstaat bij de recensenten discussie over randvoorwaarden en zo hoort het ook, bij het samenstellen van een zo voorname lijst. Over de registratie van Journeyers zelf was niet iedereen te spreken: het album klinkt bij vlagen alsof het is opgenomen in een keuken, het stereobeeld in Ravels Sonate voor viool en cello is extreem. Toch is cellist Lidy Blijdorp onmiskenbaar het Nederlandse klassieke talent van het jaar. Ze betovert met dromerige glinsterklanken en een felle attaque, petje af voor de solosonate van Kodály. KLASSIEK

36

Collegium Vocale Gent – Bruckner Te Deum

Het Te Deum van Anton Bruckner wordt vaak voor bombastisch gehouden. Maar luister de opname van het Collegium Vocale en het valt ineens reuze mee. Bij dirigent Philippe Herreweghe neigt Bruckner meer naar Mozart. Het In te Domine speravi klonk zelden zo geloofwaardig. KLASSIEK

35

Bruce Springsteen - Letter to You

De lijst met oudgediende poptoppers is niet buitensporig groot dit jaar. Vooral een nieuwe generatie had iets te vertellen. Maar Bruce Springsteen wilde toch ook zijn bijdrage leveren, met een ouderwets goede plaat. Springsteen zingt niet over mondiaal leed maar over de kleine binnenwereld, over ouderdom en vergankelijkheid. Maar zijn band ronkt als in de beste jaren en lijkt op Letter to You dus tijdloos en onsterfelijk. POP

34

Fiona Apple - Fetch the Bolt Cutters

Toen zij opkwam in de late jaren negentig, was de New Yorkse zangeres Fiona Apple al ongrijpbaar en lekker tegendraads, op het irritante af. Dat blijkt zij op haar nieuwe album Fetch the Bolt Cutters nog steeds te zijn: de liedjes zijn springerig en aan de rafelige kant. Maar toch grijpen ze je bij de keel, overigens vooral na herhaaldelijke draaibeurten. De klankenwereld die Apple oproept, van een bonkende piano tot haar eigen blaffende honden, is een universum vol demonen. POP

33

Tineke Postma - Freya

In Nederland weten we het allang: componist en saxofonist Tineke Postma behoort tot de absolute jazz-top. Ze bewijst het op haar beste album, Freya, en daarmee moet ze de wereld met gemak kunnen veroveren. Ze strikte grootheden uit de Amerikaanse jazz, en pianist Kris Davis en drummer Dan Weiss geven de composities een zinderende spanning. Luister naar het prachtige en onderzoekende Aspasia and Pericles, en laat u meedobberen op de steeds sneller stromende rivier. JAZZ

32

Kate Lindsey – Arianna

De Amerikaanse mezzosopraan Kate Lindsey maakte een album rond de mythologische Ariadne, die door haar verloofde Theseus is gedumpt op het eiland Naxos. Ze koos aria’s van Alessandro Scarlatti, Händel en Haydn. Lekker expressief, die Kate Lindsey, met klaaglijk vibrato. En toch zo intiem. Daar houden we van. En dat belonen wij met een notering in de eindlijst. KLASSIEK

31

Pat Metheny - From This Place

Natuurlijk had ook de jazz iets te vertellen, in dit vooral in de Verenigde Staten veelbewogen politieke jaar. In het lange, meeslepende stuk America Undefined laat gitarist Pat Metheny woeste stormen door zijn ingehuurde orkest razen. Hij zet de algehele verwarring en uiteindelijk berusting om in pure, diep doordachte en integere muziek. Een van de rijkste albums uit zijn kolossale oeuvre. JAZZ

30

Grete Pedersen – Berio

Een meesterwerk, noemde de recensent van dienst Coro per voci e strumenti van Luciano Berio (1925-2003). De Italiaan componeerde schurende fortissimo’s bij Pablo Neruda’s met bloed besmeurde verzen. Wat een magistrale opname door het Noors Solistenkoor onder leiding van Grete Pedersen, vonden we uiteindelijk allemaal. KLASSIEK

29

Ruysdael Kwartet – Quart de nuit

Bijna altijd zit er in onze eindejaarslijst wel een Nederlands strijkkwartet. Deze keer zijn het eens niet de ‘jonkies’ van het Ragazze of Dudok, maar staat het bijna 25-jarige Ruysdael Kwartet in de lijst. Het viertal verraste met zinsbegoochelende live-opnamen van kwartetten van Ravel, Debussy en Dutilleux. Deze cd (of stream) zet je niet af. KLASSIEK

28

RVG - Feral

Je kunt er op los psychologiseren en politieke verbanden leggen, je kunt het ook laten. Maar 2020 was toch ook het jaar van de postpunk, dat bozige en immer maatschappelijk betrokken genre uit de jaren tachtig dat weigert te doven. De band RVG strijdt op Feral voor vrijheid en gelijkwaardigheid, ongeacht geaardheid of culturele achtergrond - bandleider Romy Vager weet als transgender waarover zij zingt. Een sidderende collectie liedjes die blijft nagalmen als de naald het vinyl allang heeft verlaten. POP

27

Broeder Dieleman - De liefde is de eerste wet

De Nederlandse inbreng in de lijst is groot, zoals elk jaar. Broeder Dieleman is een van onze favorieten. Zijn De liefde is de eerste wet dwong de recensenten tot een pas op de plaats. Wat een wonderlijke en geniepig verslavende muziek maakt deze man toch. Zijn liedjes zijn als een bedachtzame wandeling door het Zeeuwse landschap en door de folklore van de provincie. POP

26

Molasses - Through the Hollow

Na de dood van het hard rockende genie Selim Lemouchi in 2014 bleven zijn bandleden (en zingende zus) van The Devil’s Blood ontredderd achter. Met de nieuwe band Molasses eren ze de nalatenschap van de legendarische Eindhovense gitarist en liedschrijver. De jankende gitaren, de complexe composities en natuurlijk de angstaanjagend mooie stem van Farida Lemouchi zoeken een uitweg in het existentiële duister, op een van de mooiste heavy platen van dit jaar. HEAVY

25

Kelly Lee Owens - Inner Song

Oei, wat werd de dance-recensent verliefd op het ‘innerlijke lied’ van Kelly Lee Owens. De Welshe producer dicht, zingt en zucht persoonlijke ellende van zich af bij intieme dance die de oren in de watten legt. Owens weeft verbluffend mooie melodieën door hypnotiserende drumcomputers, en zweeft van soms best stevige techno naar dromerige slaapkamerpop. In iedere track weet zij te ontroeren. Luister naar haar zoete zangstem in het nummer On en laat u troosten op uw eigen dansvloer. DANCE

24

Joyce DiDonato – Agrippina (Händel)

De enige opera in deze kieskeurige rangschikking is van Händel: zijn Agrippina. In het verhaal, over machtshonger in het oude Rome, zag supermezzo Joyce DiDonato vele parallellen met onze rumoerige politieke tijd. DiDonato veroorzaakt kippenvel, zoals zij dat wel vaker doet, al stond zij niet eerder in onze erelijst. Bonuspunten voor de naam van het barokorkest: Il Pomo d’Oro. Goud. KLASSIEK

23

Jean Rondeau & Thomas Dunford – Barricades

De titel van dit album van Jean Rondeau (klavecimbel) en Thomas Dunford (luit), ademt corona-afstand: Barricades. Maar wie deze plaat draait, voelt zich eerder omhelsd door de voluptueuze Franse barok. Hoor Rondeau lekker losgaan in Jupiter van Forqueray. KLASSIEK

22

Jarv Is - Beyond the Pale

We wisten dat we op hem konden bouwen. Jarvis Cocker maakt de mensheid al sinds de jaren negentig blij, voorheen natuurlijk met zijn band Pulp. Op zijn soloplaat geeft hij de burger opnieuw moed met opgewekte en weldadig gearrangeerde pop, waarin harpen vrijuit flirten met vette synthesizers. Maar het mooist aan Beyond the Pale is naast de titel de boodschap die Cocker lijkt te willen uitdragen. Het komt allemaal goed. Echt waar. POP

21

Jason Isbell - Reunions

Hij schreef zijn album Reunions voor de pandemie uitbrak. Maar de teksten van Jason Isbell, over de worsteling die het leven soms is, zijn herkenbaar en zeker ook toepasbaar op deze zorgelijke tijd. ‘De wereld staat in brand’, zingt hij met zijn nasale en onversierde maar ontroerende stem. ‘En we willen alleen maar hogerop.’ Isbell is momenteel een van de beste Amerikaanse songwriters en zijn toegankelijke americana wordt ieder album beter. Reunions is met gemak de mooiste rootsrockplaat van het jaar en het nummer Only Children dé tranentrekker van 2020. ROOTS

20

Phoebe Bridgers - Punisher

Het is moeilijk uit te leggen wat de liedjes van Phoebe Bridgers nu zo goed maakt. Maar Punisher zet zich na één keer luisteren vast tussen de oren, met weerhaken. Niemand kan kleine, folkachtige bespiegelingen zo mooi uitbouwen tot iets groots, en de teksten van Bridgers zijn grappig en grimmig tegelijk. Dit jaar werd de 25-jarige zangeres uit Los Angeles een van de belangrijkste nieuwe stemmen van de onafhankelijke Amerikaanse pop. Punisher is een verraderlijk scherpe popplaat die onze lijst van veertig genadeloos doormidden snijdt. POP

19

Spinvis - 7.6.9.6

Ook Erik de Jong alias Spinvis stond er dit jaar min of meer alleen voor. Maar de opgelegde isolatie kon zijn achtste album niet verhinderen. Hij liet zijn bandleden afzonderlijk muziek opnemen en smeedde alles zelf aaneen in zijn studio. Het knip-en-plakwerk leverde een melancholieke maar toch ook troostrijke plaat op, en ook een album dat voor je gevoel alleen dit jaar had kunnen uitkomen. Hoezeer we inmiddels ook vertrouwd zijn geraakt met de kwaliteitspop van het mirakel. POP

18

Liuwe Tamminga en Leo van Doeselaar – Dialoghi musicali

In 1994 sloten organisten Liuwe Tamminga en Leo van Doeselaar zich op in de San Petronio-basiliek in Bologna om stukken van Giovanni Gabrieli te spelen op de twee orgels uit – hou je vast – 1471 en 1596. Eindelijk is die opname op cd verschenen. Wat een muzikaal spektakel, en wat zit er een leven in die oude machines. Dit moet u horen. En u heeft er de komende weken volop tijd voor. KLASSIEK

17

Fontaines D.C. - A Hero’s Death

De postpunkplaten in deze lijst worden per notering een randje donkerder. De Ierse band Fontaines D.C. was met de debuutplaat Dogrel al een revelatie, en stond daarmee in de toptien van onze jaarlijst van 2019. Dat waren nog eens tijden. De opvolger is opnieuw steengoed; intens, scherp, maar ook bijzonder muzikaal, bij een dreigende gitaarpracht. En horen we daar nu ook een Beach Boys-koortje opduiken? Wat een aanwinst voor de pop. POP

16

Oranssi Pazuzu - Mestarin Kynsi

Het Finse gezelschap Oranssi Pazuzu is een unieke en ongrijpbare band, die orde pleegt te scheppen in een chaos van muziek. We horen minimal music, jazz, trance en kosmische spacerock. Maar wat sleurt de bizarre mengvorm ons zalig mee dat zwarte gat van de heavy metal in. Toegankelijk is Oranssi Pazuzu niet: je moet er even voor gaan zitten. Maar de beloning van pure rockeuforie is groot. Mestarin Kynsi is vernieuwend en volmaakt vrijdenkend. Ja, dan sta je in onze galerij der groten. HEAVY

15

Maria Schneider Orchestra - Data Lords

Het 17-koppige orkest van de New Yorkse Maria Schneider verkeerde in 2020 kennelijk in glorieuze topvorm. De eerste helft van haar album biedt een duistere visie op de gedigitaliseerde wereld waarin we leven. De band, met uitmuntende solo’s van onder anderen saxofonist Donny McCaslin, klinkt zwaar op de hand en de elektronisch vervormde trompetnoten krijgen iets angstaanjagends. Even meeslepend maar lichter van toon klinkt het orkest daarna op de tweede helft, in ‘onze natuurlijke wereld’. Wat een weergaloos orkestraal jazzalbum. JAZZ

14

Boston Symphony Orchestra – Adès plays Adès

Wat heeft Thomas Adès een bijzonder pianoconcert geschreven voor de Russische Amerikaan Kirill Gerstein. De componist dirigeert het hier zelf bij het Boston Symphony Orchestra. En welk ander eigentijds stuk heeft zo’n fantastisch einde als zijn Totentanz? Dat steeds zachter wordende, puffende koper als een laatste adem: waanzinnig. KLASSIEK

13

Il Giardino Armonico – Die Schöpfung (Haydn)

Een riante koorklank, schilderachtige details en groots theater: Il Giardino Armonico en het Chor des Bayerischen Rundfunks hebben het scheppingsverhaal volgens Haydn puntgaaf op de plaat gezet. En o, o, o, Anna Lucia Richter : alleen maar hartjes voor die stem. Een album dat je niet meer loslaat. Probeer het zelf. KLASSIEK

12

Protomartyr - Ultimate Succes Today

Ja, ook de postpunk van Protomartyr is in de basis boos, hard en ontwrichtend. Maar wat zijn de teksten poëtisch en wat worden ze waanzinnig mooi voorgedragen door zanger Joe Casey. Vanaf het eerste, jankend melancholische nummer Day without End trekken de overhellende gitaarmuren van zijn band én een ingehuurde saxofonist, cellist en fluitist ons mee in een draaikolk van sublieme muzikale zwartgalligheid. ‘This is the dawning of the day without end’, zingt Casey. ‘When fear steps into light.’ Een plaat die 2020 op de hielen zat, ook al werd hij geschreven in 2019. POP

11

Hannes Minnaar – Nox

Ook pianist Hannes Minnaar doolde rond in het duister. Zijn nieuwste album is een verkenning van de nacht. Ja, de nacht is soms onheilspellend, maar tegelijk heilzaam, wil hij maar zeggen, met de vier Nachtstücke van Robert Schumann en Nox, speciaal voor Minnaar gecomponeerd door Rob Zuidam. Zijn spel is precies én fantasievol. Fijn ook, Ravels Gaspard de la nuit, met springerige trol en tollende kobold. KLASSIEK

10

Code Orange - Underneath

De genre-aanduiding dekt de lading niet bij de Amerikaanse band Code Orange. Lieve hemel, wat maken deze jongens en meisjes versplinterend harde muziek. Maar wat is de wanhoop en de woede over alles wat er mis is in onze wereld schitterend gekanaliseerd. Code Orange knoopt briesende hardcore aan soms magische pop mét elektronica en schakelt steeds prachtig tussen schreeuwzang en de schone, emotionele stem van de gitarist Reba Meyers. Code Orange laat met Underneath horen dat de rek nog lang niet uit de heavy muziek is. Al is de boodschap verlammend en desperaat, de toekomst schittert aan de horizon. HEAVY

9

Eefje de Visser - Bitterzoet

De hoogste Nederlandse notering is meer dan terecht voor Eefje de Visser. Alles wat de zangeres en liedschrijver al zo bijzonder maakte op haar eerdere platen, is op Bitterzoet nog beter uitgewerkt. De intrigerende zinnen, de sensuele en melodieuze melodielijnen, de elektronische arrangementen: wat een weergaloze totaalproductie, waarin overigens nauwelijks nog een gitaar aan het woord komt. Het woord ‘troostrijk’ valt dit jaar natuurlijk vaker, maar Bitterzoet is echt een warm bubbelbad voor de geest. Met een badschuim van ingetogen triestigheid. POP

8

Antje Weithaas – Schumann & Brahms

Op dit album van violist Antje Weithaas staan twee stukken die wel wat goede pr konden gebruiken. Het Vioolconcert van Schumann, bepaald geen pronkstuk, gedijt uitstekend bij Weithaas’ bevragende speelwijze. Het Dubbelconcert van Brahms, met cellist Maximilian Hornung, heeft hier de nodige transparantie en is meeslepend tot de laatste tel. Een positionering in onze jubeltoptien is uiteraard altijd een aanbeveling. Maar naar dit album moet u echt, echt, écht aandachtig luisteren. KLASSIEK

7

Ambrose Akinmusire - On the Tender Spot of Every Calloused Moment

De beste jazzplaat van het jaar ontstijgt de actuele beslommeringen, hoe tragisch en verontrustend die ook waren. On the Tender Spot of Every Calloused Moment is een combinatie van traditionele post-bop, klaterende ensemblemuziek, voorzichtige experimenten en bloedstollende ballads. De ballade Roy, opgedragen aan de in 2018 overleden trompettist Roy Hargrove, ontroert iedere keer weer. Bewapend met zijn trompet en superieur begeleid door zijn vaste band onderneemt Akinmusire een spirituele zoektocht naar niets minder dan de kern van ons bestaan. JAZZ

6

Bad Bunny - YHLQMDLG

Ja, we kenden de reggaeton uit Puerto Rico en Colombia al sinds de jaren negentig: een hard en soms nogal bot undergroundgenre en een soort kruising tussen Jamaicaanse dancehall, hiphop en dance. Maar de laatste jaren kreeg de stroming nieuw en ultrahip popleven, dankzij visionairs als J Balvin en Bad Bunny. De laatste werd in 2020 de meest gestreamde artiest van de wereld en we begrijpen waarom. Want wat klinkt zijn plaat YHLQMDLG opwindend, en soms gelukkig nog heerlijk ondergronds. En wat zijn zijn teksten ontwapenend. Bad Bunny liet de thuisdansvloer golven, draaibeurt na draaibeurt, en maakte de beste reggaetonplaat tot nu toe. De verheugendste doorbraak van dit rotjaar. GLOBAL

5

Bob Dylan - Rough and Rowdy Ways

Ineens was daar een nieuw liedje van Bob Dylan, Murder Most Foul, dat met 17 minuten speeltijd behalve zijn langste ook een van zijn mooiste bleek. Op de plaat Rough and Rowdy Ways zingt Dylan meer in de ik-vorm dan we gewend waren. I Contain Multitudes zet de toon. Wie is Dylan? Op dit album heeft hij zijn Frank Sinatra-fixatie losgelaten en is hij beter gaan zingen. Nieuw is ook de zeer precieze zorg voor de arrangementen. Het rauwe, wat intuïtieve rock-’n-rollgeluid heeft plaatsgemaakt voor goed doordachte, subtiele instrumentaties. En de teksten laten maar niet los. Bezingt hij zijn naderende einde in Key West, het sluitstuk van dit album: ‘Key West is the place to be if you’re looking for immortality?’ Dylan heeft er vrede mee. Wij ook. POP

4

Georg Nigl & Olga Patsjenko – Vanitas

2020 was niet alleen het coronajaar, het Trumpjaar en het Black Lives Matter-jaar. 2020 was ook het Beethoven-jubileumjaar en dat dreigde zomaar ondergesneeuwd te raken. De albumoogst viel ook wat tegen. Er kwam weliswaar veel uit, maar misschien was er niet zo heel veel nieuws over Beethoven te zeggen. Op het mooiste liedalbum van dit jaar (en de volgens ons op een na mooiste klassieke plaat) kwam de componist wel aan bod, namelijk op Vanitas van bariton Georg Nigl en pianist Olga Patsjenko, die met kleefpasta aan elkaar lijken verbonden. Verder: Schubert en Wolfgang Rihm. Timing en kleur: volmaakt. KLASSIEK

3

Santtu-Matias Rouvali – Sibelius 2

Het zou normaal moeten zijn dat je met een nieuwe opname van een bekend stuk een nieuw perspectief voorgeschoteld krijgt, dat je tot andere inzichten komt, maar in de praktijk gaat het vaker om accentverschuivingen dan aardbevingen. De opname van de Tweede symfonie van Jean Sibelius (1865-1957) door de Göteborgs Symfoniker is er zo een waardoor je je (cliché)beeld (naaldbomen, Finse meertjes) radicaal moet bijstellen. De dirigent is de Fin Santtu-Matias Rouvali. Bij hem geen wolligheid, maar een verhalend stuk vol contrast en tal van subtiele en minder subtiele tegenstemmetjes. Wat een waanzinnig verzorgde, rijke én ‘eigen’ orkestklank. Met deze opname staan de Zweden op de kaart - en hoe. We kijken uit naar de volgende Sibelius-opnamen. En eh, het Concertgebouworkest zocht nog een nieuwe dirigent, toch? KLASSIEK

2

Run the Jewels - RTJ4

Een onvergetelijk hiphopjaar werd 2020 niet, eerlijk is eerlijk. Maar goddank zetten Killer Mike en El-P hun schouders eronder. Het duo Run the Jewels was al jaren bezig met RTJ4, maar de plaat vulde bij verschijning een gat in het collectieve bewustzijn van vooral de Verenigde Staten. RTJ4, een album vol harde, vuistpompende, bijzonder aanstekelijke strijdliederen, werd een geluidsband bij de protesten tegen racisme die Amerika (en daarna de wereld) bij de keel grepen om niet meer los te laten. Killer Mike klom bij de betogingen op het spreekgestoelte en werd een belangrijke stem van de BLM-beweging. En ook zijn hiphoptracks braken door muren heen. In Walking in the Snow rapt hij over de dood door politiegeweld van Eric Garner in 2014. In 2020 gingen zijn raps natuurlijk ook over George Floyd: ‘Cops who choke out a man like me, until my voice goes from a shriek to a whispered I can’t breath.’ Zeker, er waren meer albums die het predicaat ‘soundtrack van 2020’ op de hoes gestempeld kregen. Maar RTJ4 was het onbetwiste hiphopstatement van het jaar. Ook omdat het gewoon een gruwelijk lekkere, oldskool-hiphopplaat is die maakt dat je wilt gaan dansen. HIPHOP

1

Sault - Untitled (Black Is) en Untitled (Rise)

Hét belangrijkste en aller, allerbeste album van 2020 is uniek op vele fronten, hoe kan het ook anders dit onvergelijkbare jaar. In de eerste plaats omdat de topnotering niet één exemplaar betreft, maar twee afzonderlijke, dit jaar uitgebrachte albums. De raadselachtige Britse band Sault, waarvan onduidelijk is wie er precies achter zitten, knalde er eerst de topplaat Untitled (Black Is) uit, en die nam zonder tussenlanding plaats in de harten van ons recensentenbestand. Daarna volgde doodleuk het misschien wel nog betere Untitled (Rise) en de dance- en popsectie van de muziekredactie sloeg achterover. In hun persoonlijke lijsten stonden de platen van Sault bovenaan, dat was nog niet eerder gebeurd. En dus staan ze als tweeluik op nummer één.

Sault wist als geen ander muziekcollectief de tijdgeest te raken en dan vooral de getroebleerde ziel van de wereld, die nog altijd door racisme wordt vergiftigd. De anonieme producer genaamd Inflo schreef vier handenvol onvergetelijke songs, stelde verbluffend mooie muziekcollages samen en dwarrelde met vele gastvocalisten langs klassieke soul en funk, langs disco, gospel en hiphop, langs afrobeat en zelfs samba. Sault vierde een eeuw zwarte muziek en gaf een briljant statement af. Luister naar de moedeloze mars Why We Cry, Why We Die op Untitled (Black Is). Of naar het schitterende Fearless, op de opvolger: ‘You know, you, you can do anything you want to. Be yourself at all times, don’t be afraid of nothing, nobody. Be fearless.’

Sault versneed oude muziek met angstaanjagend actuele zeggingskracht en maakte twee platen vol onweerstaanbare muziek, die voor altijd aan 2020 verbonden zullen blijven. Saults albums staan in het rijtje What’s Going On van Marvin Gaye uit 1971 en It Takes a Nation to Hold us Back van Public Enemy uit 1988, als opnieuw een soundtrack bij de zich klaarblijkelijk eeuwig voortslepende strijd tegen racisme en ongelijkheid. DANCE