Een arrestatieteam reed langs ‘op lichtsnelheid’, de agenten vonden het ‘best knap’ dat hij hen bijhield

Je hebt journalisten – ik reken mezelf tot deze categorie – voor wie vrijheid van nieuwsgaring bestaat uit keuvelen met woordvoerders, al dan niet vanuit een verwarmd redactielokaal, en je af en toe op straat wagen voor een zorgvuldig geplande reportage.

En je hebt vakgenoten zoals fotograaf René Hendriks, oprichter van Regio15, een persbureau dat zich in Den Haag en omstreken bezighoudt met straatfotografie en zogeheten ‘112-fotografie’: het fotograferen van arrestaties, branden en ongelukken. U heeft hun foto’s wel eens gezien, want die staan volop in landelijke media, soms ook in de Volkskrant.

Om deze tak van journalistiek te begrijpen, is dit handig om te weten: Hendriks was een kwarteeuw vrijwilliger bij de brandweer. Het geluid van een sirene noemt hij ‘het clublied’. Eén van zijn fotografen werkte eerder bij de politie.

Zijn vaste team bestaat uit mannen. Natuurlijk kunnen vrouwen dit werk ook doen, maar in de praktijk is dit toch echt een jongensboek. Hendriks toont me een recent filmpje, gemaakt met de dashboardcamera in zijn auto, een arrestatieteam reed langs ‘op lichtsnelheid’, hij erachteraan, de agenten vonden het, zegt hij zelf, ‘best knap’ dat hij hen bij hield.

De keukentafel van Hendriks doet dienst als meldkamer. De mannen communiceren met elkaar via een portofoon-app. Op zijn laptop komen alarmeringen binnen die de hulpdiensten automatisch delen via het P2000-systeem. Onthoud deze term even, P2000. Gele letters betekent inzet van een ambulance. Rood: brandweer. Blauw: politie.

Melding in geel en blauw, incident in de Haagse Houtwijk, een fotograaf haast zich ter plaatse. Via een handige website, Hendriks blijkt een uitstekende opensource-onderzoeker, houdt hij de verrichtingen van de politiehelikopter in de gaten. Later blijkt dat het in de Houtwijk gaat om een steekpartij met dodelijke afloop, drie minderjarigen zijn aangehouden als verdachten.

Fotograaf over de portofoon: agenten schijnen ‘met een zaklamp’ in zijn lens. ‘Dat is hinderen’, vindt Hendriks. Het is ‘geen megavergrijp’, nuanceert hij later, het komt voort uit ‘piëteit voor het slachtoffer’. Niet elke politieman weet dat Regio15 bij een ernstig incident wacht met het vrijgeven van beelden tot de familie is geïnformeerd.

Om de verhoudingen goed te houden, overlegt Hendriks structureel met de politie. Hij geeft gastcollege aan rechercheurs in opleiding. De jonge dienders zijn altijd weer verbaasd dat een verslaggever met een politieperskaart binnen het afzettingslint mag werken.

Maar nu deelt minister Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) een rechtse directe uit aan Hendriks en alle andere journalisten in dit veld: ze wil de alarmeringen via P2000 stopzetten. Volgens de landsadvocaat is het huidige systeem in strijd met de wet. De privacy van slachtoffers wordt onnodig geschaad.

Het stopzetten van de alarmering betekent dat verslaggevers niet altijd meer ter plaatse zijn bij de snackbar waar zojuist een steekpartij heeft plaatsgevonden, maar dat de politie ‘een persbericht verstuurt’, zegt Hendriks, de volgende ochtend of nog later. Regio15 heeft een tiplijn, maar de tiplijn is goed voor slechts eenvijfde van het nieuws, dus zonder P2000 wordt het lastig.

Journalistenvakbond NVJ vreest dat met het stopzetten van de alarmering de regionale verslaggeving in de knel komt. Regionale omroepen kunnen hun wettelijke taak van rampenzender bijvoorbeeld niet uitvoeren als ze niet eens meer weten wanneer zich een ramp voordoet. In zo’n geval bellen journalisten namelijk een woordvoerder uit bed, niet andersom.

Later deze maand schuift Hendriks aan bij een gesprek met minister Yeşilgöz. De hoop is gevestigd op de kleine lettertjes in het advies van de landsadvocaat. Het stoppen van de automatische alarmering is niet de enige mogelijkheid. Er is een andere optie: de wet aanpassen.

De pers krijgt steun uit onverwachte hoek: van de politie. ‘Wij betreuren dit besluit van de minister’, zegt een woordvoerder van de politie Den Haag. Als de automatische alarmering wegvalt, dan zijn er niet genoeg woordvoerders om journalisten te informeren, dat wordt ‘spannend’. Dat schaadt zelfs ‘het opsporingsbelang’, want openbaar beschikbare foto’s zijn soms handig bij onderzoek naar bijvoorbeeld branden. Ze hoopt dat de minister kijkt ‘naar een alternatief’.

Een Haagse straatagent staat in zijn emotie heus weleens met een zaklamp te zwaaien, maar als het erop aankomt, willen ze journalisten zoals Hendriks niet kwijt.