Wonen is een recht, geen investering

Woningmarktcrisis is een maatschappelijk probleem dat leidt tot groeiende ongelijkheid en onleefbaarheid van steden en dorpen.

In de reeks voorstellen om de exorbitante prijsstijging op de woningmarkt te temperen, lanceerde De Nederlandsche Bank (DNB) deze week het plan om vermogensbelasting te heffen over de eigen woning. Het plan stuitte direct op forse kritiek: de vermogensbelasting zou een afstraffing kunnen worden voor huiseigenaren die de hypotheekschuld keurig netjes hebben afgelost. Mensen met een laag inkomen en vermogen in stenen zouden zo hun huis uit worden verdreven.

Het is vooral zorgelijk dat deze maatregel particuliere huiseigenaren die hun woning voor woekerprijzen aan starters, studenten of expats verhuren, niet zal afschrikken. Een van de grote problemen op de woningmarkt is dat huizen een speeltje voor beleggers zijn geworden. Vanwege de lage rente zoeken zowel particuliere investeerders als buitenlandse beleggers hun rendement nu vooral in Hollandse ‘bakstenen’. Van de zijde van woekerverhuurders valt dus geen maatschappelijke verantwoordelijkheid te verwachten.

Toch is de huizencrisis wel degelijk een groot maatschappelijk probleem dat met urgentie moet worden aangepakt door een nieuw kabinet. De onbetaalbaarheid van woningen drijft immers jonge ‘dynamische’ starters de steden uit, waardoor de leefbaarheid in gevaar komt. De grote steden kampen al met grote tekorten aan onderwijzers, verpleegkundigen en politieagenten, die zich geen huis in de stad kunnen veroorloven. Ook op het platteland leidt het gebrek aan betaalbare woningen tot onvrede, hetgeen zich bijvoorbeeld uit in aversie jegens asielzoekers.

Daarnaast vergroot de huizencrisis de kloof tussen rijk en arm. De ruim 2 miljard euro aan ‘jubeltonnen’ die alleen al in 2017 en 2018 de markt instroomden, hebben de huizenprijzen alleen maar verder opgedreven, waardoor niet-vermogende starters al helemaal het nakijken hebben.

Om de woningmarktcrisis aan te pakken, zal het nieuwe kabinet aan meer knoppen tegelijk moeten draaien. Meer bouwen is niet voldoende, het gaat ook om gevarieerd bouwen van bijvoorbeeld betaalbare studenten- en seniorenwoningen, zodat huizen voor gezinnen vrijkomen. Daarnaast moet de dominantie van roofkapitaal op de woningmarkt worden beteugeld ten gunste van zelfbewoning en sociale woningbouw met de juiste fiscale en juridische ingrepen.

Wonen is een recht. Om dit op landelijk niveau voor alle burgers veilig te stellen, is het herstel van een ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening onontbeerlijk.