Wie taaleisen aan bijstandsgerechtigden stelt, verplicht zich betaalbare cursussen te organiseren

Ontvangers van een bijstandsuitkering die weigeren Nederlands te leren, kunnen worden gekort. De eerste zes maanden met 20 procent, dan 40 procent en uiteindelijk kan de uitkering helemaal worden gestopt. De bedoeling van deze sanctie ligt voor de hand: wie geen moeite doet om Nederlands te leren, verspeelt zijn of haar kansen op de arbeidsmarkt en daarmee op integratie in de Nederlandse samenleving.

Dat mag niet met een uitkering worden beloond. De bijstand is geen basisinkomen: tegenover de uitkering staat de verplichting iets terug te doen voor de samenleving.

Veel gemeenten lappen de taaleis aan bijstandgerechtigden aan hun laars. Verlaging van de uitkering komt nauwelijks voor. Eén op de drie gemeenten heeft niet eens een plan opgesteld om mensen met een migratie-achtergrond Nederlands te leren. Staatssecretaris Tamar van Ark (VVD) van Sociale Zaken is dan ook terecht boos op de gemeenten. Ze wil 'dwingende afspraken' maken met de gemeentebesturen, zonder te specificeren wat die afspraken zouden moeten inhouden en hoe ze die wil afdwingen.

Hier wreekt zich de spanning tussen de regeldrift van de centrale overheid in Den Haag enerzijds en de wens tot decentraliseren anderzijds. Heeft de gemeente de vrijheid om haar eigen beleid te voeren ten aanzien van onwillige bijstandsgerechtigden of is zij slechts de uitvoeringsinstantie van het Rijk?

In dit geval stelt de rijksoverheid de taaleis, dus kunnen lagere overheden zich niet beroepen op hun beleidsvrijheid. De andere kant van de zaak is dat Den Haag dan wel boter bij de vis moet leveren. Deze krant heeft gepleit (op 1 april 2017) voor een 'deltaplan' integratie om nieuwkomers klaar te stomen voor volwaardige deelname aan de Nederlandse samenleving. Maar net als bij de bij de echte Deltawerken is dat een kostbare opdracht van lange adem.

Wie taaleisen stelt aan mensen met een migratie-achtergrond, verplicht zich cursussen te organiseren en examens af te nemen die door de overheid zelf zijn gecertificeerd en die bovendien toegankelijk zijn voor de doelgroep (liefst gratis). Dat lijkt nog niet doorgedrongen te zijn tot staatssecretaris Van Ark en haar collega's in het kabinet.