We zullen niet in eenzaamheid sterven

Moeder hees mij op haar rug, passeerde de grote deur van het staats­ziekenhuis van onze woonplaats in het oosten van Turkije, liep resoluut door de langste straat van het stadje, stak de ijzeren brug over, beklom de berg bij het fort, ging daar een huis binnen, liet mij voor de voeten van een oudere vrouw glijden en zei: ‘De jongen heeft zijn arm gebroken, mevrouw Adalet.’ Ik was 8 jaar en schreeuwde het uit van de pijn terwijl mevrouw Adalet alles rechtzette wat bij het voetballen was misgegaan. Ze maakte gips van onder meer eieren, smeerde dat vakkundig om mijn arm en lachte naar mij. Ik lachte ­terug naar de eerste feministe van mijn leven.

In deze maanden dat het virus de mens gevangen houdt in huis, angst en dood, moet ik regelmatig aan ­mevrouw Adalet denken. En hoe meer ik aan haar denk, hoe meer ik tot het besef kom dat die lieve vrouw – die als het ging om de behandeling van gebroken ledematen in het stadje meer aanzien genoot dan welke gediplomeerde arts ook – een van de mooiste producten was van de duizenden jaren oude vrouwenstrijd om de band met de geneeskunde te behouden. In de lange geschiedenis dat vrouwen veroordeeld zijn geweest tot achterstelling en analfabetisme, hebben ze zowat alle soevereiniteit over hun leven moeten opgeven. Het helen daarentegen hebben ze weten veilig te stellen: dat was hun laatste geheime poort naar het kruimeltje autonomie, zelfrespect en aanzien.

Ondanks het gevaar als heksen bestempeld te worden en op brandstapels te eindigen, gaven ze ­elkaar in het geheim de farmaceutische en de geneeskundige kennis door. Ze reisden als vroedvrouwen van dorp naar dorp, als verpleegkundigen belandden ze in oorlogen. Om uiteindelijk in het coronatijdperk als een leger op te staan tegen de vijand die het heeft gemunt op het leven dat uit hun baarmoeders komt.

In haar roman Vrij man, die zich afspeelt in de Gouden Eeuw, laat ­Nelleke Noordervliet de getrouwde Elisabeth Dixon verliefd worden op de jonge arts Menno Molenaar. Hij verlaat haar. Als Menno ernstig gewond raakt, is het niemand anders dan dezelfde Elisabeth die hem verzorgt en zijn leven redt. Deze 17de-eeuwse ‘feministe’ mijmert daarna over het motief van haar handelen en noteert: ‘Ik had dus niet de neiging Menno Molenaar te helpen omdat ik het mijn plicht vond. Waarom dan wel? Ik weet het niet meer. Ik zocht zijn hulpeloosheid als wraak. Die smoes stuurde me op weg... Mededogen, dat was het. Niet zozeer met hem, als wel met ons beiden, en nog meer: met ons allen.’

Mocht mededogen de drijfveer zijn van de goedheid van de vrouw, dan komt die van een onuitputtelijke bron. Kijk maar hoe verpleegkundigen zich kapotwerken in deze coronacrisis. Hoe ze dat doen met het risico zelf besmet te raken. Lees en bekijk de prachtige fotoreportage Als de maskers afgaan in deze krant en u begrijpt wat ik bedoel. Of het tragische verhaal van de Engelse verpleegkundige Mary Agyeiwaa Agyapong, die hoogzwanger was toen ze besmet raakte, in coma belandde, beviel van haar kind en haar laatste adem uitblies, pas 28 jaar.

We gaan door een rampzalige tijd. Maar er is ook reden voor hoop. Deze crisis heeft immers de vrouwelijke instincten aangewakkerd en we zijn er getuige van dat, als er enigszins sprake is van gelijkheid voor wet en in onderwijs, de immense vrouwelijke potentie schitterend bloeit. Het is corona die het dwaalspoor blootlegt van het postmoderne feminisme – waarbij de nadruk ligt op slachtofferschap en miljarden andere vrouwen in onderontwikkelde culturen gemakshalve aan hun lot overlaat, omdat kritiek op andere culturen en religies tot taboe is verklaard – en de weg plaveit voor een nieuwe fase in de vrouwenstrijd. Een finale fase, waarin vrouwen het initiatief nemen om de wereld naar hun hand te zetten en geen patriarchaat meer bij machte is ze tegen te houden.

Aan de geneeskunde hebben vrouwen zich duizenden jaren vastgeklampt en daaruit de kracht geput voor hun strijd. Nu zal de wereld meemaken wat diezelfde vrouw in omstandigheden van kansengelijkheid gaat doen. Aangezien ik de zachte hand van mevrouw Adalet heb gevoeld, de schitterende gezichten van verpleegsters uit de hele wereld niet alleen vermoeid zijn maar ook vergevingsgezind, verpleegster Mary het toonbeeld is van pure goedheid, is er maar één conclusie mogelijk: we zullen niet in eenzaamheid sterven.