Wat er ook allemaal op onze democratie is aan te merken: vandaag is het feest

Nederland is onderdeel van een gestaag krimpende democratische wereld.

Als het om de democratie gaat, gaat het vaker om haar onvolkomenheden dan om haar verdiensten. De democratie als minst imperfecte bestuursvorm: meer zit er in de regel niet in. In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van vandaag was het niet anders. De ‘volksheerschappij’ heeft het volk niet voor een toeslagenaffaire kunnen behoeden. De zogenoemde ‘Rutte-doctrine’ zou volgens de Leidse hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans zeker 43 ‘informatie-incidenten’ aan het oog hebben onttrokken. De democratie zou niet bij machte zijn grote problemen, zoals de klimaatcrisis, op te lossen – een klassieker in de systeemkritiek. En, zoals een commissie onder leiding van het Kamerlid André Bosman onlangs constateerde, bedenkers en uitvoerders van beleid zijn te ver van elkaar af komen te staan.

Daar kwam de coronacrisis nog eens overheen: liefhebbers van bestuurlijke daadkracht spiegelden het Nederlandse beleid aan dat van landen als China. Tezelfdertijd wilden betogers tegen de coronamaatregelen graag de indruk wekken dat Nederland in een dictatuur was gemuteerd. Complottheoretici zien de democratie als een maskerade van manipulatieve alleenheersers. Ongetwijfeld zullen zij ook argumenten ontlenen aan de problemen rondom de briefstemmen.

Toch, of misschien wel omdát de tekortkomingen van de democratie zoveel aandacht krijgen, zou de stembusgang van vandaag (en voorgaande dagen) als een feest moeten worden gevierd. Er ging een campagne aan vooraf die mild van toonzetting en rijk aan inhoud was. De intentie ‘om er samen uit te komen’ domineerde sterker dan de profileringsdrang van kandidaten die zich niet bekommeren om de uitvoerbaarheid van hun beleidsvoornemens. Met hun gezamenlijke optreden in Het Jeugdjournaal onderstreepten zij dat de polarisatie in dit land bij lange na nog geen Amerikaanse proporties heeft aangenomen.

Onze democratie verdient beter dan cynisme of verdachtmakingen. Want zoveel bestuurlijke smaken zijn er niet in de wereld. Zo’n dertig jaar geleden verkeerden velen nog in de waan dat de democratie de toekomst had. Maar sinds 2005 bevindt de democratische wereld zich in een onafgebroken en zich verdiepende recessie, stelde (de niet-gouvernementele organisatie) Freedom House onlangs vast. Voor de miljoenen Nederlanders die vandaag in volle vrijheid hun stem mogen uitbrengen een reden te meer om hun zegeningen te tellen.