Waarom er geen verbod komt op de lichtgevende mega-reclamemasten
Dit is het donkere seizoen, maar zelfs de machtige decembermist die overdag blijft kleven aan velden en wegen wordt doorboord met commercieel kunstlicht. Hardblauw, hardroze, hardgroen: op hoge poten werpen reclamemasten hun kleuren fel over het land, als krankzinnige terrasverwarmers. Koop dit, koop dat – en nu opletten want die vage rode vlek daar is een remlicht.
De reclamepalen blijven stralen. Ze bepalen het landschap en groeien autonoom, schieten ongegeneerd uit bermen omhoog, steeds meer, steeds groter en in steeds wonderlijker vormen. Bij Deventer komen twee masten in de gedaante van een boom. Bij Gorinchem eentje met een knoop erin – het is een verkeersknooppunt, vandaar.
Die bij Apeldoorn stelt een blaadje voor, het gemeentelogo, vijftig meter hoog. Een ‘icoon’, vond het stadsbestuur, en doopte het gevaarte tot ‘koningsmast’, ‘elegant en stoer’, aldus de commissie ruimtelijke kwaliteit. Het ledlicht brandt zo heerszuchtig dat de Veluwe erin verdwijnt, toch willen ze een tweede.
Verwonderd liet de Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving, Berno Strootman, vorig jaar onderzoek doen naar de nieuwe invasieve soort. Landelijk gaat niemand over die palen, was de conclusie. Ze bederven het landschap, zijn slecht voor de verkeersveiligheid, brengen de natuur van slag, Rijkswaterstaat wil ze liever niet, de provincies zwijgen. De gemeenten gaan erover en die zitten krap bij kas. Zo’n megamast stut de wankele begroting en soms de eigendunk, dus daarom staan ze daar.
‘Het maakt ons weerloos’, schrijft onderzoeker Tijs van den Boomen in het eindrapport: die schermen zijn ‘een aanslag op een van onze kostbaarste vermogens: onze aandacht’, en op ‘de schoonheid en troost die onze landschappen bieden’.
Advies aan de minister: een verbod. Maar dat komt er niet.
Vianen is geboortegrond en epicentrum van de megareclamemast: het ligt mooi in de oksels van A2 en A27. Drie digitale monsterschermen, de vierde is op komst, zelfs aan de toegangswegen stelde de stad trots lokale ledschermen op: ‘Laat licht schijnen op uw financiën’.
De voeten van de grootste mast zijn geplant in rommelgebied. Megaborden van twee keer honderd vierkante meter, elke zes seconden wisselend van boodschap, het maximum conform het ‘afwegingskader’ van Rijkswaterstaat. Altijd het maximum, vaak net iets meer: megaledbedrijven zijn ‘boeven, geen criminelen’, zegt een gemeenteambtenaar in het rapport.
Overrompeld constateerde een Apeldoorns raadslid hoe gedane beloften zijn gebroken. Daar mocht elke ledreclame tien seconden duren, conform het bestemmingsplan, maar de gemeente was ‘helaas’ vergeten dat goed in de vergunning te zetten en het bedrijf haalde z’n schouders op. Nu flikkert het scherm tien keer per minuut – van de aangekondigde zonnepanelen is nooit meer iets vernomen.
Politici houden van duurzaam, ook de nieuwe reclameboom bij Deventer moet een zonneweide krijgen en niet zomaar komt het plan van Greenledwalls. De megamast bij Utrecht kreeg een bijenhotel. Vijf grote bedrijven zoeken permanent naar belangstelling, en pakken dat handig aan.
Fred Kuhlman begeleidt gemeenten die een ledscherm willen met zijn Nationaal Adviesbureau Buitenreclame. Er zijn nu zo’n vijftig megabillboards , zegt hij, dat worden er allengs meer. Een verbod vindt hij overdreven, ‘maar ik ben er ook niet voor het land ermee vol te plempen’. De gigamast langs de A2 levert Utrecht 275 duizend euro per jaar op, ‘dat is een plek waar het kan, zo mooi is het nu ook weer niet overal’, maar de Apeldoornse mast, ‘daar sta ik ook met grote ogen naar te kijken’. Die levert waarschijnlijk niet meer op dan 50 duizend euro.
Hij merkt: gemeenten worden strenger. Barneveld wil geen nieuwe mast, Baarn schoot er eentje af ook al stond er een kroontje op (‘koninklijke stad’), Gooise Meren is tegen. Tegelijk spijkeren bedrijven ledreclame aan de gevel, ‘er ontstaat wildgroei’, en er is dus geen rijksbeleid.
Hier volgen de ledberichten: A58 Etten-Leur, A2 Waardenburg, A15 Papendrecht, A58 Breda – Eugène Rokx kreeg het licht er regelrecht in z’n slaapkamer. Hij woont in Rucphen, de mast staat in de gemeente Halderberge, dus werd hij nooit geïnformeerd, ‘een vervelende kwestie’, de exploitant deed inmiddels aanpassingen ‘maar ik vind dat de landelijke overheid hier in moet grijpen’.
Gaat niet gebeuren, het landsbestuur heeft geen belang. ’s Rijksadviseurs rapport verdween onderin een lade, ook al staat het land straks elke dag in lichterlaaie.
