Waarom de oude orthodoxe kerk zoveel jong volk trekt

De dominee draagt, ook doordeweeks, een zwart pak met een zwarte das, zwarte schoenen en zwarte sokken; een orthodoxe garderobe die afsteekt tegen zijn jongensblik en helderblauwe ogen. Hij is gewild: tachtig gereformeerde gemeenten vroegen hem op de kansel, van Genemuiden, Overijssel tot Lethbridge, Canada – tot nu wees hij alle beroepen af. Die populariteit ‘is wel een strijd’, zegt hij, ‘daar kunnen verleidingen ontstaan’, dus bidt hij ‘dat ik met ootmoed en nederigheid de gave die ik kreeg mag aanwenden’.

Zijn eigen gemeente is ook populair (hij vindt dit trouwens een vreselijk woord): een nieuwbouwkerk in een nieuwbouwwijk, op drukke dagen stond de afrit van de A15 weleens vast.

Arie Huijser ging viraal met een filmpje van tweeënhalve minuut uit een preek van anderhalf uur, over de gevolgen van de coronamaatregelen voor de kerk. ‘Solidair zijn met de wereld’, zei hij, ‘met het voetbal, met de kroeg, met theater’ is – geheven vinger – ‘ónverantwoord’. De socials wisten er raad mee: opnieuw een bewijs voor de wereldvreemdheid van de oude zwartekousenkerk.

Maar deze gemeente is jong, en in de negen jaar van z’n bestaan meer dan verdubbeld naar elfhonderd leden. Moderne architectuur, kansel en banken uit licht beukenhout dat afsteekt tegen de zwarte donderwolken die opdoemen uit de boeken van Siebelink, ‘t Hart en Haasnoot, ‘verhalen uit een andere tijd’, zegt de dominee. Maar ze zingen er nog steeds op hele noten, alle vrouwen dragen een hoed, en zelf kan hij ook donderen. ‘Zonde en schuld, dat is geen soft verhaal – ook in mijn eigen kerkverband zijn er wel die mij te streng en zwaar vinden.’

Van de vrolijk gereformeerde kerken wist ik dat ze groeien, daar brengen ze popmuziek, van de zware bevindelijke tak in deze hoek van de Randstad wist ik dat niet. En de dominee somt rijzende cijfers op alsof het waterstanden zijn: Gorinchem 500, Hardinxveld 1500, Dordrecht 1400, Alblasserdam 1500, Hendrik-Ido-Ambacht 2200.

De gemiddelde leeftijd hier is 25 jaar. Zelf is hij 42. Het is een jongegezinnenkerk – elke vrijdagavond luisteren zo’n honderd kinderen naar een Bijbelverhaal en daarna gaan ze knutselen.

Kerken lopen leeg maar niet de strengste, schreef Sander van Walsum vorige week, en de vraag is hoe dat kan. Dit is een tijd van maximale vrijheid, zegt de dominee: de vrijheid om af te haken bij de kerk, of om erbij te horen – de vanzelfsprekendheid om het geloof van hun ouders te volgen viel weg. ‘Jongeren maken bewust zelf de keuze en juist zij zijn trouw.’ De tijd van de ‘meelopers’ gaat voorbij; dit is de harde kern met een hang naar duidelijkheid. ‘De binding aan de Bijbel en de prediking is een praktisch houvast voor het leven van alledag. De wereld staat op wankele gronden en dan zoek je antwoord op al die vragen, angst en onzekerheid. Mensen willen saamhorigheid en verbinding met elkaar. Dat is wel een stukje nood.’

Vind je het gek, zegt hij, dat ze juist nu, in deze viruscrisis, willen kerken.

We spreken in de consistorie, de dominee aan het hoofd van de tafel met de Statenvertaling voor zich – één keer zal hij eruit lezen, psalm 22 vers 32, de tekst die hem doordrong van de noodzaak dominee te worden. Voordat hij aan de opleiding begon was Arie Huijser twaalf jaar vertegenwoordiger in woon- en kantoorinrichting. ‘Het is een lange strijd geweest’, ‘de worsteling in het gebed’, maar dit vers, ‘daar werd ik helemaal bij ingesloten’.

Nog een reden voor de populariteit: dit is een emotioneel geloof dat past bij de moderne emotiemaatschappij. ‘Het gaat als predikant om de liefde die je voelt tot de zielen van je mensen, om het ware geluk.’ En hij vertelt over zijn zestienjarige zoon die in maart overleed, ‘in onze armen’, en waarvoor hij zelf de rouwdienst deed ondanks de ‘opstandigheid’ die hem beving – de ‘kracht en troost’ waren groter. Het lijkt op de emoties die je elke avond in andere woorden en beelden op televisie ziet.

Twee diensten per zondag, tussendoor preekt hij nog elders. Wat de mensen in zijn woorden vinden is ‘het verhevene’, zegt de dominee. Zo staat hij op zijn kansel, hoog, met uit graniet gehouwen waarheden – ook over de positie van vrouwen en homoseksualiteit (‘je kunt een praxis afwijzen, maar dat betekent niet dat je de mens afwijst’.)

Ook nu stijgen zijn zinnen keurig op en bereiken cirkelend hoogte, ‘water onder het schip krijgen’ noemen predikanten dat.

‘We hebben al zoveel verkwanseld als het om Gods inzettingen gaat’, zegt hij in het filmpje dat viraal ging. ‘Moet dit dan ook nog opgeofferd worden op het altaar van de multiculturele samenleving?’ Dat laatste was een fout, zegt hij nu: ‘ik zocht naar een ander woord: gelijkheidsbeginsel’.