Vrouwen: geduld en tijd zijn op!

Het aantal vrouwen in bestuursfuncties in Nederland blijft veel te laag. Zonder een
ingrijpende maatregel komt daar geen verandering in. Met een quota1 van 40 procent (uiterlijk te bereiken in 2014) voor commissariaats- en toezichtsfuncties zal een groter deel van de beschikbare topvrouwen effectief gaan bijdragen aan de verbetering van het
functioneren en de resultaten van ondernemingen en andere organisaties.

Het percentage vrouwen op topposities komt in Nederland al zeker tien jaar niet of nauwelijks
boven de 6 procent uit. Verklaringen, handvesten, codes, taskforces, ambassadeursnetwerken en allerlei bewustwordingstrajecten hebben daar geen substantiële of duurzame verandering in gebracht.

De meest optimistische schattingen geven aan dat het percentage vrouwen aan de top zal stijgen naar hooguit 12 procent in het jaar 2035. Zonder een ingrijpende maatregel blijft de inbreng van vrouwen aan de top derhalve ook in de volgende generaties marginaal.
Het wachten is voorbij wij hebben vele jaren (met optimisme, veel inzet en zelfreflectie) de tijd genomen, geduld getoond en vertrouwen gehad in het gezonde verstand van organisaties.

Wij hebben de opvatting onderschreven dat diversiteit rust op democratische principes en ontdaan moet zijn van elke vorm van discriminatie en dwang. Wij hoopten dat organisaties wat betreft diversiteit hun verantwoordelijkheden zouden nemen. We dachten dat tijd en geduld nodig waren om benoemings- en promotieprocedures te veranderen. We verwachtten dat het met de diversiteit en met het aantal vrouwen op topposities wel goed zou komen.

Tijd en geduld echter zijn als veranderingsbegrippen gedateerd. Tijd en geduld zijn op. De
verwachtingen die we hadden zijn niet uitgekomen. Organisaties die commitments zijn aangegaan om meer vrouwen in de top te benoemen, zijn deze (grotendeels) niet nagekomen. wij willen leven en werken in een samenleving waarin vrouwen en mannen gelijkwaardig zijn en worden gewaardeerd om hun eigen kwaliteiten, zienswijzen en gedragingen. We willen dat de feminiene kwaliteiten naast en in combinatie met masculiene kwaliteiten alle ruimte krijgen.

We weten dat diversiteit een bewezen succesfactor is. We weten dat gemengde teams van
vrouwen en mannen – juist door de verschillen in leiderschapsstijl, invalshoeken en aanpak – de beste resultaten opleveren. We weten dat feminiene kwaliteiten zoals verbindingen maken, intuïtie en sensitiviteit organisaties sterker maken en ook transparanter. We weten dat meer vrouwen in yopfuncties de bestaande afremmende eenzijdigheid zullen doorbreken. Meer vrouwen op topposities vormen ook rolmodellen om de volgende generatie vrouwen te bewegen tot meer a rbeidsparticipatie.

Wat wij vragen is mogelijk. In Noorwegen bestaat al enkele jaren een wettelijke quota van 40 procent. Dat is in drie jaar tijd bereikt en bedraagt inmiddels 45 procent. Alom wordt aangegeven dat deze quota organisaties en Noorwegen als geheel ten goede is gekomen.
Om de vruchten van gender diversity te plukken is een kritische massa van vrouwen aan de top noodzakelijk. Wij zijn ervan overtuigd dat als vrouwen en mannen in een verhouding van tenminste 40-60 procent in topfuncties zitten, vrouwelijke en mannelijke kwaliteiten beter worden benut.

Het functioneren en de resultaten van organisaties zullen op hogere niveaus uitkomen dan nu het geval is. De samenleving als geheel zal door deze broodnodige stimulering van de vrouwenparticipatie sterker, rechtvaardiger en evenwichtiger worden.
Daarom willen wij een wettelijk vastgestelde quota waardoor in maximaal vijf jaar tijd
(uiterlijk in 2014) vrouwen 40 procent van de commissariaten en toezichtsfuncties vervullen.
Deze regelgeving moet gelden voor alle beursgenoteerde bedrijven, alle overheidsinstellingen en alle publieke en semi-publieke organisaties.

Invoering van de quota zal vrouwen meer zichtbaar maken. Hun plaats in toezichthoudende
functies wordt meer vanzelfsprekend en gaandeweg krijgt het benoemingenbeleid voor posities in d irecties en raden van bestuur ook meer evenwicht.

Vrouwen zijn niet het probleem, ze zijn voor een belangrijk deel de oplossing
Met dit Quota-Manifest willen wij ook definitief een streep halen door de foutieve en blokkerende
opvattingen als:
- ‘Vrouwen hebben geen ambitie’
Gelijk niet alle mannen topambities hebben, hebben ook niet alle vrouwen de ambitie om
de corporate ladders te beklimmen. Toch zijn er momenteel in Nederland meer dan 6.000
vrouwen die de ambities wel hebben en nú geschikt zijn voor topfuncties.
- ‘Er zijn geen topvrouwen’
Topvrouwen zijn er wel. Dat ze niet worden gezien is vooral te wijten aan blinde vlekken –
een quota is een prima middel om die op te lossen.
- ‘Vrouwen willen niet worden benoemd omdat ze vrouw zijn’
Topvrouwen zijn zich bewust van hun kwaliteiten en capaciteiten. Ze zijn terecht trots op
wat ze kunnen en hebben gedaan. Zij pakken de aangereikte kansen en nemen hun verantwoordelijkheid.
- ‘Dat betekent dat wij concessies moeten doen aan onze kwaliteitseisen’
Neen. Ook voor vrouwen geldt ‘de beste kandidaat voor de functie’. De benoemingsprocedures moeten dan wel zodanig worden ingericht dat de kwaliteit van vrouwen herkend en erkend wordt. Dat is nu niet altijd het geval.
- ‘Vrouwen met voldoende capaciteiten komen vanzelf bovendrijven’
Als de huidige benoemings- en selectiemechanismen worden aangepast, zullen de
geschikte vrouwelijke kandidaten voor topfuncties veel sneller en duidelijker in beeld
komen.
- ‘Quota leidt tot ontslag van mannen’
Dat hoeft niet. Als de geldende nevenfunctie-codering wordt aangepast naar ‘maximaal
acht nevenfuncties voor een bestuurslid, met inbegrip van maximaal vijf commissariaten
bij beursgenoteerde ondernemingen (conform Code Tabaksblat)’, komt er vanzelf
beduidend meer ruimte voor de benoemingen van topvrouwen.

Quota onmisbaar
‘Vrouwen aan de top’ is een maatschappelijke en ethische kwestie. In onze huidige samenleving bestaat er een grote noodzaak tot verandering. Mede met het oplossen van de crisis bovenaan de agenda is het de plicht van politiek, ondernemers, vakbonden en aandeelhouders om elk middel in te zetten dat kan bijdragen aan een wezenlijke verbetering van organisaties en de samenleving als geheel. Juist in deze veranderingsfase zijn de inzet en de rol van vrouwen belangrijk. Zoals Einstein zei: 'You cannot solve problems with the same mindset which created them'.

Een quota voor vrouwen op topposities is onmisbaar.

Ondertekenaars :
ir. drs. Marjolijn Aarnoudse, Associe Boer & Croon Executive Management Athenae Management BV
mr. Dina Aleman MBA, Partner KPMG Advisory NV
Nelly Altenburg, Organisatieadviseur, Commissaris en toezichthouder bij verschillende bedrijven
mr. Ruth van Andel, Advocaat Clifford Chance LLP
drs. Saskia Baas-van Leeuwen, Directeur Fortis Bank Nederland, ABN AMRO Change & Integration Team
prof. dr. Tineke Bahlmann, Voorzitter Commissariaat voor de Media, hoogleraar en commissaris bij
verschillende bedrijven
Irene Bakker-de Boer MBA, Director Clients Workspace Management Services Getronics
drs. Annemieke Bambach, Algemeen Directeur De Drie Notenboomen
mr. drs. Marlou Banning, Divisiedirecteur Bedrijfsvoering De Nederlandsche Bank
Patricia Becker, Algemeen Directeur Kelly Services Benelux
drs. Cathy van Beek MCM, Voorzitter Raad van Bestuur a.i. Nederlandse Zorgauthoriteit
prof. mr. Tanja Bender, Hoogleraar internationaal belastingrecht Universiteit Leiden
drs. Karen van Bergen, Senior Vice President/Partner Fleishman-Hillard
Karin Bergstein MBA, Executive Director Products ING Retail NL
Marianne Berrens MD, Medisch Directeur UCB Pharma
mr. Trudy Blokdijk LLM, Plaatsvervangend voorzitter Visitatiecommissie Emancipatie
mr. Britta Bouma-Blok, Interim Directeur Aangesloten Banken Rabobank Nederland
Margreeth de Boer, Bestuursadviseur, commissaris en toezichthouder bij verschillende bedrijven
Evamaria de Boer, CVP Human Resources USG
Monique Bollen MBA, Commercial Director PaperlinX Europe
mr. Alexandra Boot, Advocaat Boot Advocaten
drs. Hester Borrie
drs. Karin Bos RA, Financieel Directeur Achmea IT
drs. Mieke Bot, Directeur Patiëntenzorg Erasmus MC
Marie-Louise Bots, Managing Director Reedbusiness
drs. Andida Bouma, Director of Finance and Operations AlpInvest Partners NV
drs. Pamela Boumeester, Algemeen Directeur NS Poort
drs. Maartje Bouvy RC, Finance Director Royal Haskoning
drs. Conny Braams, Directeur Unilever Frozen Foods
mr. Inge Brakman, Organisatieadviseur, Commissaris en toezichthouder bij verschillende bedrijven
drs. Sheri Brandon BSc, Business Director Benelux & Germany Oberthur Technologies
Diny de Bresser, Lid Raad van Bestuur Topaz
drs. Ellen Brian, Director Process Improvement Europe DHL Supply Chain
Jacobina Brinkman RA, Partner KPMG
Elizabeth Brouwer MBA
ir. Boukje Bügel, Commercieel Directeur NS Reizigers
prof. dr. Yvonne Burger CMC, Hoogleraar Vrije Universiteit Amsterdam
drs. Dorine Burmanje, Voorzitter Raad van Bestuur Kadaster
drs. Jolanda van Bussel, Voormalig Managing Partner Stratix Consulting Group BV
drs. Mavis Carrilho, partner De Galan en Voigt
ir. Conny Castelein, Managing Director Tempel-Castelein Management BV
drs. Gervaise Coebergh, Founding Partner Coebergh Communicatie & PR
Carole Anne Menzi Collier MA ACA, Director Sculptor Group
drs. Faiza Dadi, Chief Operations Officer De Baak
prof. dr. Rietje van Dam-Mieras, Vice-Rector Magnificus Universiteit Leiden
* Alle ondertekenaars tekenen dit manifest op persoonlijke titel
Pagina 4
Vervolg ondertekenaars *
Ellen Damsma, Voormalig Managing Director Postcode Loterij
drs. Lieve Declercq, Managing Director Maltha Groep BV
mr. Joyce Deriga, Vice Chairman Supervisory Board PZU Life
drs. Lizzy Doorewaard, Algemeen Directeur SBI
drs. Alie Doorten, Managing Director San Mauro
Margriet Drijver, Bestuurder Com.wonen
drs. Marianne Dunnewijk, lid College van Bestuur Hogeschool Zuyd
mr. Nicole Edelenbos, Partner Boer & Croon
Hetty van Ee, Algemeen Directeur Ormit
drs. Vivienne van Eijkelenborg, Managing Director Difrax BV
prof. dr. Josee van Eijndhoven, Hoogleraar Duurzaamheidsmanagement Erasmus Universiteit Rotterdam
Jenny Elissen, Managing Director Newgenes
dr. Adriana Esmeijer, Directeur Prins Bernard Cultuurfonds
drs. Hanneke Ester, Directeur Financiën, Planning & Control Kadaster
dr. Pauline van Esterik-Plasmeijer, Commercieel Directeur Divisie Europa Eureko
Heske van Eyck van Heslinga MMC, Managing Director Crownstone
drs. Nini Feringa
drs. Joan Ferrier, Algemeen Directeur e-Quality
mr. Marry de Gaay Fortman, Managing Partner Houthoff Buruma
ir. Gisella Frijlink, Managing Director Frijlink interim & advies
drs. Marijke Frijters, Managing Director PerformancePlus
drs. Sandra Gaarenstroom, Directeur Talentontwikkeling Nederlandse Spoorwegen
mr. Elfrieke van Galen, Managing Director SalixX
drs. Carolien Gehrels, Wethouder Gemeente Amsterdam
drs. Kathleen Goense MA, Directeur De Lage Landen Factoring
drs. Marilou van Golstein Brouwers, Managing Director Triodos Investment Management BV
drs. Anne Gram, Directeur Anne Gram BV
drs. Heleen Griffioen, Directeur Personeel & Organisatie UMC Utrecht
mr. Mary Groenewoud MBA, Voormalig directeur Achmea Divisie Directie Distributie
drs. Anja Groenewoud, Country Managing Director Accenture
drs. Anja Grootoonk, Gemeentesecretaris Gemeente Almere
Jessica Haagmans, Managing Director Online Marketing Group (OMG)
Ilja van Haaren, Directeur Stichting Kinderpostzegels Nederland
prof. dr. Marlite Halbertsma, Hoogleraar Kunst en Cultuurwetenschappen Erasmus Universiteit Rotterdam
mr. Mirjam Halverhout, Directeur Marketing Fortis Retail
mr. Patricia Hamelberg-Scheephorst, Advocaat en voormalig compagnon, aandeelhouder en
bestuurder van CMS Derks Star Busmann N.V.
Lidy Hartemink MHA, Directeur Gezondheidszorg Univé-VGZ-IZA-Trias
drs. Annemarie Haverhals, Partner Spark & Co
dr. Thea Heeren, Lid Raad van Bestuur Symfora
drs. Tineke Hirschler, Voorzitter Raad van Bestuur Ziekenhuis Deventer
ir. Birgitte van Hoesel MBA, Lid Raad van Bestuur Portaal
mr. Corrine Holdinga, Notaris/partner AKD Prinsen Van Wijmen
dr. Irene Hoogstad MBA, Directeur Pinguin Consulting BV
Ingrid van der Hoorn RA, Director Financial Operations, Europe AMB Property Corporation
drs. Linda Hovius MBA, Bestuursadviseur Hovius Consultancy
drs. Alexandra van Huffelen, Director Business Unit New Energy Essent NV
drs. Truus Huisman, Director European Public Affairs Unilever
mr. Margret Huisman, Directeur P&O NS Reizigers
drs. Alexandra Jankovich, Managing Partner Spark&Co
drs. Jolanda Jansen, General Manager Consumer Events Ahoy Rotterdam
drs. Klaske de Jonge, Vice-President Corporate Affairs Mars Europe & CIS
drs. Els Kamphof, Managing Director Multinational met > 50,000 medewerkers
Marjan van Kasteren MBA RBA, Algemeen Directeur Start People België
dr. Renée van Kessel-Hagesteijn, Directeur Maatschappij/Gedragswetenschappen en Directeur WOTRO/NWO
drs. Eveline Klopman, Managing Partner Value Positioning counsel
dr. Nanja Kolk, Managing Director Kolk de Bruin Overdijkink
Monique Koopman, Chief Commercial Officer Perry Sports BV
drs. Ellen Kousen, Managing Director Timeling Management BV
drs. Diana Krieger, Managing Director Benelux Monsterboard.nl
drs. Marjolein ten Kroode, Lid Raad van Bestuur Sociale Verzekeringsbank
*
Alle ondertekenaars tekenen dit manifest op persoonlijke titel
Pagina 5
Vervolg ondertekenaars *
mr. Medy van der Laan, Algemeen Directeur Kamer van Koophandel
dr. Rodria Jajuan Laline, CEO Intrabond Capital & Director Corporate Governance Programs Nyenrode Business
University
drs. Bernadette Langius, Directeur Private Clients Nederland (vanaf 1/10/09 Directeur Bedrijven) ABN AMRO
Bank NV
prof. dr. Fieke van der Lecq, Bijzonder hoogleraar Pensioenmarkten Erasmus School of Economics
mr. Frederieke Leeflang, Partner Boekel De Nerée NV
mr. drs. Jacqueline Lenterman, Director Citigate First Financial BV
mr. Denise van de Leur, Director HR Transformation Europe GlaxoSmithKline
drs. Mirjam van der Linden, Ondernemer Motion At Work
Margriet van der Linden, Hoofdredacteur Opzij
mr. Sandra van Loon, Corporate Secretary TNT NV
drs. Trude Maas-de Brouwer, Organisatieadviseur, Commissaris en toezichthouder bij verschillende bedrijven
Jessica Mahn, Partner KPMG
ir. Marjolein de Mars, Financial Director Mars Food Europe
ir. Machteld Massee, Director Solution Center ITD Europe DAFTrucks NV
Frederique Meenhorst-Steels MBA, Head of M&A APM Terminals (Maersk Group)
drs. Nienke Meijer, Lid Raad van Bestuur Fontys Hogescholen
dr. Susana Menendez, Lid College van Bestuur De Haagse Hogeschool
ir. Thessa Menssen, CFO Havenbedrijf Rotterdam
prof. dr. Carla Millar, Em. Professor, International Marketing & Management Universiteit Twente
mr. Lokke Moerel, Partner ICT De Brauw Blackstone Westbroek NV
drs. Maria Molenaar, Lid Raad van Bestuur Rijnland Zorggroep
Ingrid Niessing RA, Finance Director TDG BV
Caro Nieuwenhuis, Partner Interventure
mr. Ineke van Oldeniel, Lid Raad van Bestuur Saxion
Saskia van Opijnen, Algemeen Directeur Achmea Vitale
ir. Sabine Palinckx, CEO Human Inference
Veronique Pauwels MBA, Vice President Bain & Company Netherlands
ir. Jeannine Peek, Algemeen Directeur Content
mr. Marlies Pernot, Algemeen Directeur Vereniging Eigen Huis
mr. Hedwig Peters, Chief Investment Officer Allianz Nederland
dr. Benita Plesch, Directeur Plesch BV
mr. Marjo Pluijmakers, Directeur Fondsrelaties APG Algemene Pensioen Groep
Marjanne Prins, CEO OrgaNext Life Science BV
Greet Prins, Bestuurder Philadelphia Gehandicaptenzorg
drs. Marijke Pubben, apotheker, Executive Director EME&A and Global Emerging Markets Merck, Sharp &
Dohme BV
ing. Anka Reijnen, Voormalig bestuursvoorzitter Nieuwe Steen Investments NV
mr. Marguerite Reijnen, Chief Broking Officer EMEA Internationale verzekeringsmakelaar, wereldwijde omzet
USD 8,2 miljard dollar
mr. Saskia Reuling, Advocaat/NMI Mediator/Adviseur, v/h partner DLA Piper
drs. Fleur Rieter, Directeur Legal & General Ned Levensverz Mij NV
drs. Alexia Roell, HR Director Europe Wolters Kluwer
Lynn van Rooijen-McCullough MSc., Voormalig CEO PaySquare BV
drs. Karin van Rooyen, Founder WoMen DNA
drs. Ingrid Rutgers, CFO Darwind Holding BV
Monique van der Sanden
drs. Margot Scheltema, Organisatieadviseur, Commissaris en toezichthouder bij verschillende bedrijven
drs. Alexandra Schless, Managing Director TelecityGroup Netherlands BV
ir. Mariken Schoenmakers MSc. RC, Manager Strategie en Pricing Consumenten Markt KPN
ir. Annemarie Scholtis-van den Berg MBA
drs. Jeltje Schraverus, Voorzitter Raad van Bestuur Flevoziekenhuis
Marita Schreur, Directeur Hoofdinspecteur Agentschap Telecom
drs. Melanie Schultz van Haegen, Directeur Zorg Eureko Achmea
prof. dr. Esther-Mirjam Sent, Hoogleraar Economische Theorie en Economisch Beleid & Sectievoorzitter
Economie Radboud Universiteit Nijmegen
drs. Mirjam Sijmons, Lid Hoofddirectie ANWB
prof. dr. Lidewey van der Sluis, Hoogleraar Strategisch Talent Management Nyenrode Business Universiteit
drs. Janti Soeripto RC, Managing Director Kimberly Clark Indonesia
Trienke Stellema, Lid Raad van Bestuur Kennemer Gasthuis Haarlem
Marja van Strien MBA, Directeur Nationale Databank Wegverkeersgegevens
*
Alle ondertekenaars tekenen dit manifest op persoonlijke titel
Pagina 6
Vervolg ondertekenaars *
drs. Sheila Struyk, Senior Vice President and Head of Strategy Philips Consumer Lifestyle
mr. Els Swaab, Advocaat, commissaris en toezichthouder bij verschillende organisaties
Liesbeth Theeuws, Managing Director OKIO Ventures
mr. Ingrid Thijssen, Directeur Vervoer NS Reizigers
drs. Geertrui Thomasse, Partner Condroz Consulting Group, voorzitter RvT Zaans Medisch Centrum
ir. Margriet Tiemstra, CEO ArboUnie
mr. Jolande Tijhuis, Directeur-bestuurder Woonbedrijf ieder1
drs. José Tijssen, Managing Director Citigate First Financial
Sabijn Timmers AAG MBA, Hoofd Insurance Risk Management SNS Reaal
drs. Liesbeth van Tongeren, Directeur Greenpeace Nederland
prof. dr. Evelien Tonkens, Hoogleraar actief burgerschap Universiteit van Amsterdam
mr. Els Unger, Partner Unger Hielkema Advocaten
ir. Albertien van der Veen, (voormalig) bestuursvoorzitter Artsen zonder Grenzen
drs. Magda Veenendaal, Boardroom Consultant Engaging Leadership Group
Ada van der Veer-Vergeer, Bestuursadviseur, commissaris en toezichthouder bij verschillende bedrijven
drs. Lizzy Venekamp, Business Directeur Opportunity in Bedrijf
drs. Rose Verdurmen, Director Moving the World Corporate Relations TNT
mr. Carin Verhagen, General Counsel EMEA Internationale verzekeringsmakelaar, wereldwijde omzet USD 8,2
miljard dollar
Els Verhoef MCM, Lid College van Bestuur De Haagse Hogeschool
drs. Nicoly Vermeulen MBA, General Manager Wholesale Products ING Wholesale Banking
Anja Vijselaar, Directeur Dura Vermeer
Jeanine van der Vlist, CEO Worldmax Holding NV
Franca Vossen BA MA MBA, Head of Risk Governance ING Investments Management
mr. Hermine Voûte, Partner Loyens & Loeff NV
Annette de Vries, Head of Development SkyHighTV
drs. Anneke de Vries MRE, Country Manager ING Real Estate Development
ir. Merel van Vroonhoven MBA, Lid Raad van Bestuur NS Holding
drs. Veronica Waleson, Directeur Companions for Change
drs. Saskia van Walsum, Directeur Concordia Fund
drs. Carla van der Weerdt, Managing Director Accent Organisatie Advies BV
ir. Helene Weesie, Regional Commercial Director Internationaal A merken bedrijf, omzet 15 bln Euro
Dorine Wekking LLM, Directeur Human Resources AON
drs. Cathrin van der Werf - de Koning, Commissaris/toezichthouder in de pensioen-, bank -,zorg- en
bouwsector
drs. Carolina Wielinga RA, Country Market Leader/Managing Director Protiviti Nederland
Roelie van Wijk-Russchen RBA, Directeur Beleggingen TKP Pensioen BV
Agnes Willenborg, Managing Director Media Catalyst
mr. Els de Wind, Partner Van Doorne NV
mr. Caroline Zegers, Partner Deloitte
drs. Nicolet Zeller, Lid Raad van Bestuur Ziekenhuis Gelderse Vallei
drs. Marjet van Zuijlen, oud-Tweede Kamerlid/oud-partner van Deloitte
mr. Helga Zult, Managing Director ReZult BV
Tineke Zweed, Directeur Management Accounting Reaal Verzekeringen
Namens Commissie Rosenblatt:
drs. Caty Asscher
drs. Monique Brummans
drs. Ineke Bussemaker
dr. Karin Dorrepaal MBA
drs. Cateautje Hijmans van den Bergh MBA
drs. Aleida Meijerink
Monika Milz MBA
drs. Jacqueline Rijsdijk
drs. Alexandra Schaapveld
mr. drs. Marie-Jose Velenturf
Namens Woman Capital:
Bercan Günel MBA
mr. Carien van der Laan MBA

Alle ondertekenaars tekenen dit manifest op persoonlijke titel