Voor een fascist is Nederland een land vol potentie

Als ik een Nederlandse fascist was, zou ik nu mijn zegeningen tellen. De omstandigheden zijn gunstig: oorlog, een wereldorde op drift, een energiecrisis, toenemende armoede, politieke versplintering, diepe maatschappelijke kloven, een klimaatcrisis die het leven op z’n kop zet en slepend bestuurlijk onvermogen. En ook nog eens internationaal de wind in de rug. In de belangrijkste democratie ter wereld, de VS, wankelt het bestel. Dichterbij, in Italië, staat een partij op winst die zelfs van de oerfascisten afstamt.

Tevreden zou ik mijn laatste cadeautje koesteren: een opvang die zo slecht is geregeld dat honderden asielzoekers buiten bivakkeren. En een verhouding tussen Rijk en gemeenten die zo verziekt is dat Den Haag met dwang een locatie aanwijst. Wat een prachtige beelden als je wilt doen geloven dat wij als volk worden overlopen en zelfs vervangen.

Maar is het voor een fascist niet verdrietig dat Forum in brokken uiteen is gevallen en is weggezakt in peilingen? Ja en nee. Zoals De Groene Amsterdammer onlangs liet zien: Forum is niet zozeer verdwenen als verschoven. Buiten de politiek – live en vooral online – is de beweging actiever dan ooit. En juist dat is eng. Kopstukken zeggen hardop dat de democratische weg doodloopt. ‘Democratie is geen systeem om verandering te bewerkstelligen maar om macht te legitimeren’, aldus Thierry Baudet in een recent interview. Heel soms, aldus Baudet, lukt het een ‘uitzonderlijk leider’ zoals Donald Trump om aan de macht te komen, maar die wordt dan ‘geïsoleerd’ door de ‘deep state’ of als hij niet oppast vermoord.

Omdat je volgens Kamerlid Gideon van Meijeren nergens komt via het politieke systeem, brengt hij liever ‘maatschappelijke verandering’ teweeg. Om pragmatische redenen kan ‘keihard militant verzet’ vooralsnog beter geweldloos zijn: ‘Met geweld spelen we onze tegenstanders in de kaart.’ Maar hij loopt op geweld wel vooruit, want ‘het geweldsmonopolie voor de staat moet er niet toe leiden dat die staat niets te vrezen heeft’. Zou het bijvoorbeeld komen tot onteigening van boerderijen om stikstofuitstoot te verminderen, dan hebben we te maken met ‘een tirannieke overheid die moet vallen’ en ‘moeten burgers zich verdedigen’.

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid ziet dat sommige Nederlanders zich vanwege dit type ‘anti-overheidsextremisme’ onafhankelijk verklaren van de overheid en acht met name een aanslag op een minister of andere vertegenwoordiger van de rechtsorde voorstelbaar. Forum-politici weten heus waar ze op inspelen wanneer ze het over een ‘regime’ hebben of ‘tribunalen’ in het vooruitzicht stellen. Dat fanatici geweld als optie gaan zien, is ook niet vreemd wanneer hen wordt ingeprent dat de overheid niet legitiem is en democratie zinloos, terwijl de dreiging existentieel zou zijn. Het verhaal is immers dat we heimelijk ondergeschikt worden gemaakt aan een ‘wereldregering’ met ‘globalistische’ plannen. Baudet verspreidt inmiddels expliciet de mythe dat Joden en Israël daarin een centrale rol hebben.

De enige hoop ziet hij in internationale samenwerking met geestverwanten – die inderdaad steeds meer van de grond lijkt te komen – en in Poetin, volgens hem ‘een grote held en een strijder voor de westerse samenleving’. De pas aangestelde directeur van de internationale tak van Forum is een erkend pion van het Kremlin.

Intussen wordt bij borrels en op zomerkampen gewerkt aan jong kader. En in Almere gaat volgens de partij binnenkort een eerste Forum-school open. Het zou om een kleine privéschool gaan, maar het traject om gesubsidieerde scholen op te zetten loopt.

Reden te over dus om een verdere opmars van extreem-rechts te voorkomen. Maar naar urgentie is het speuren. Laat staan naar een robuuste aanpak. Die zou moeten beginnen met de erkenning van het gevaar. Al die maatschappelijke seinen die op rood staan, de trend van radicalisering die al twintig jaar doorzet en een electoraat ter waarde van tientallen zetels dat inmiddels geen vertrouwen in de overheid meer heeft.

Op zijn minst zou de defensie juridisch op orde moeten worden gebracht. Je ziet dus aankomen dat Forum – en anders doet een ander het – de vrijheid van onderwijs gaat misbruiken. Zoals Ongehoord Nederland het pluriforme omroepbestel misbruikt om de rechtsorde van binnenuit uit te hollen. Dus waar blijven de hogere drempels tegen ondemocratische krachten?

In politiek en bestuur zou het wegnemen van de voedingsbodem leidend moeten zijn. Zoiets simpels als het regelen van goede noodopvang kan helpen. Maar ook iets ingewikkelders, voorkomen dat miljoenen komende winter financieel knock-out worden geslagen door energieprijzen, is nodig om de samenleving te stabiliseren.

En uiteindelijk zijn geloofwaardige spelers nodig die burgers van buiten de orde een weg terug bieden. Zo iemand kán misschien Caroline van der Plas van BBB zijn. Hoogopgeleide progressieven ergeren zich aan haar lobbyisme, opportunisme, conservatisme en verzet tegen de wetenschappelijke consensus. Maar ze veroordeelt geweld, wijst het ergste complotdenken van de hand en maakt bezwaar tegen een etnisch gedefinieerd Nederlanderschap. Het dilemma zie ik ook: waar gaat meeveren over in legitimeren of versterken? Toch, omdat zij enig krediet heeft onder kiezers die voor partijen van GroenLinks tot VVD onbereikbaar zijn geworden, zou ze weleens belangrijker voor ons allemaal kunnen zijn dan sommigen prettig vinden.