Vervang de wegwerpcultuur door een hergebruikcultuur

Brief van de dag

Rond 1950 werd er in Nederland nog op uitgebreide schaal rogge en haver verbouwd. Die teelt is nagenoeg verdwenen. Er wordt nu genoeg graan geïmporteerd om vijf keer de Nederlandse bevolking te voeden. Het grootste deel wordt voor veevoer gebruikt en dat zorgt voor de overbelasting van de bodem met stikstof. Ook de teelt van oliehoudende zaden is nagenoeg verdwenen. We worden overspoeld met palmolie en soja uit het regenwoud.

En het voortdurende gesleep met voedsel en andere goederen zorgt voor enorm veel brandstofgebruik, ruimtegebruik en afval. Het zorgt ook voor hoge internationale voedsel- en brandstofprijzen waar arme landen onder lijden en waar regimes als Rusland en Saoedi-Arabië rijk van worden.

Dus vervang de wegwerpcultuur door een hergebruikcultuur en laat Nederland weer granen, peulvruchten en oliehoudende zaden gaan produceren in plaats van de huidige afbraak van vooral eiwit.

Rik Zakee, Den Haag

Tot slaaf gemaakte

Het heeft jaren geduurd voordat we besloten de term ‘tot slaaf gemaakte (mensen)’ op te nemen in het Stijlboek van de Volkskrant, schrijft ombudsman Jeroen Trommelen in de krant van 14 mei. Maar moeten we daar wel zo blij mee zijn?

Veel critici vinden die term nu al achterhaald. Want ‘gemaakt’ vinden zij een veel te neutraal woord. Zij willen liever een alternatief waarbij duidelijk is dat er dwang aan te pas komt, net als bij het woord dwangarbeider. Verder zijn er mensen die ‘gemaakt’ een eufemisme vinden, omdat het daardoor lijkt dat slaven voordat ze slaaf gemaakt werden, altijd nog vrij waren. Terwijl in werkelijkheid vele generaties eeuwenlang als slaaf werden geboren en als slaaf stierven.

Ook is er kritiek dat in de meeste media meestal het woord ‘mensen’ wordt weggelaten en men spreekt over ‘tot slaaf gemaakten’. Hierdoor wordt de suggestie gewekt dat er alleen maar (volwassen) mannen slaaf werden gemaakt. En als een andere sekse wel wordt genoemd, vinden zij het inconsequent dat seksslavinnen geen ‘tot seks gedwongen slavinnen gemaakten’ worden genoemd.

Als tegenargument hoor je dan: maar iedereen weet toch dat seksslavinnen gedwongen worden. Ze hebben een punt. Maar bij het woord slaaf leren kinderen ook meteen dat mensen niet uit vrije wil slaaf werden. Dus gemaakt of welke andere toevoeging bij ‘slaaf’ zou altijd onnodig moeten zijn.

Maar toch moeten we zo snel mogelijk van de woorden slaaf en slavin af. Die woorden zijn namelijk ooit ontstaan, omdat er heel vroeger relatief veel mensen met een Slavische achtergrond levenslang als gedwongen gastarbeider in andere landen werden misbruikt en verhandeld. Om onder meer slavernijslachtoffers met oorspronkelijk een Afrikaanse afkomst toch nog ‘slaven’ te noemen is daarom behoorlijk raar. Bovendien kan het woord ‘slaaf’ in Slavische landen als ongepast worden gezien. Hoogste tijd dus voor een veel neutraler woord. Wellicht dat de Volkskrant de lezers kan vragen gepastere alternatieven te bedenken. Zo ook voor het woord ‘verslaafd’, wat natuurlijk om dezelfde reden allang niet meer kan.

Peter de Kort, Nijmegen

Tot slaaf gemaakte (2)

Het blijft moeilijk om een bruikbaar woord te vinden voor het inderdaad onjuiste woord ‘slaaf’. Ik suggereer het woord ‘geslaafde’. We zeggen toch ook ‘geknechte’ voor iemand die tegen zijn wil knecht is gemaakt. En gevangene voor iemand die gevangen zit. Zo ook gedeporteerde, gekruisigde, enzovoorts. Geslaafde klinkt in ieder geval meer Nederlands dan ‘tot slaaf gemaakte’ en ‘beslaafde’.

Jan van Son, Tilburg

Tot slaaf gemaakte (3)

Met gekunsteld nieuwe woorden en zinnen opdringen zoals ‘tot slaaf gemaakten’, ‘wit’ in plaats van ‘blank’, veelal krom vertaald uit het Engels, wordt onze taal geen dienst bewezen. Taal bewijst altijd weer dat het levend is, op een zeker moment ontstaat vanzelf een breed geaccepteerd woord.

G.J. Schurink, Volendam

Vliegquotum

Als er een vliegquotum zou worden ingevoerd, zoals Erdal Balci suggereert en waarmee ik het eens ben, dan wel graag zorgen dat deze niet verhandelbaar is. Anders schiet het zijn doel voorbij. Er zijn immers mensen die nooit vliegen en dus kunnen de meer vermogenden alsnog aan extra vliegtijd komen. Wie is de hoogste bieder? Leuk verdienmodel.

Cisca ten Kate, Maassluis

Basisvaardigheden

Hebben we eindelijk een lichting leraren die in alles is gespecialiseerd behalve de basisvaardigheden, moet het weer terug naar af. Weet minister Wiersma wel hoe lang het duurt en wat het kost voordat docenten en docenten op lerarenopleidingen weer basisvaardigheden kúnnen doceren?

Elly van den Boom, Den Haag