Trumps harde optreden tegen China roept de vraag op: wat weet Poetin eigenlijk van Trump?

Afgelopen donderdag verbood president Trump per decreet iedere transactie tussen Amerikaanse staatsburgers en het Chinese bedrijf ByteDance, dat eigenaar is van de krankzinnig populaire app TikTok. De app, waarop vooral tieners korte filmpjes delen, bestaat pas drie jaar, maar is wereldwijd al meer dan twee miljard keer gedownload. Officieel doet Trump ByteDance in de ban om redenen van nationale veiligheid, maar de Amerikaanse inlichtingendienst CIA heeft nooit bewijs gevonden dat ­ByteDance gegevens van Amerikaanse TikTok-gebruikers doorspeelt aan de Chinese autoriteiten of dat het zijn algoritmes gebruikt om nationale verkiezingen te beïnvloeden.

Waarschijnlijker is het dat Trump, die het de laatste weken weer wat beter doet in de peilingen, zijn anti-Chinaretoriek opvoert met het oog op de aanstaande Amerikaanse presidentsverkiezingen. Al tijdens de campagne in 2016 beloofde Trump het handelsverdrag met China te verscheuren (wat hij ook daadwerkelijk deed), maar het succes van TikTok bewijst dat hij er niet in is geslaagd de opmars van China te stoppen. Was WhatsApp in 2019 nog de meest gedownloade app wereldwijd, in het eerste kwartaal van dit jaar werd het gepasseerd door TikTok.

Voordat China toetrad tot de ­Wereldhandelsorganisatie (WTO) droomden westerse industriëlen er nog van om aan elke Chinees een tv of auto te verkopen. Toen ze erachter kwamen dat de Chinezen straatarm waren, vonden de industriëlen een andere manier om rijk te worden over de ruggen van de Chinezen, namelijk door de productie naar China te verplaatsen, zodat ze gebruik konden maken van de goedkope arbeid. Waar niemand rekening mee hield, was dat China binnen de kortste keren een formidabele concurrent van het Westen zou worden.

Terwijl Amerikaanse bedrijven als Facebook en WalMart in korte tijd een dominante positie wisten op te bouwen in de Indiase markt voor e-commerce, weigerde China zijn landsgrenzen in één keer te openen. Het Chinese leiderschap had het inzicht dat het dan wel heel gemakkelijk was voor buitenlandse bedrijven om een dominante positie te verwerven in China, dat zich geleidelijk ontwikkelde van een centraal geleide economie naar een markteconomie. Dat verklaart ten dele waarom in China lokale spelers als Alibaba, WeChat en zoekmachine Baidu de markt domineren. Maar dat is niet de belangrijkste verklaring.

De binnenlandse markt in China is hoogst competitief door het besef dat alleen de sterkste bedrijven er overleven. Er is ook meer ondernemerszin: menig Chinees die in of buiten China bij een westers bedrijf heeft gewerkt, ziet een manier om hetzelfde beter, slimmer en tegen een lagere prijs aan te bieden. Chinezen werken harder – niet 30 uur of 35 uur per week zoals in Nederland en de VS, maar 46 uur. Medewerkers van ByteDance krijgen een goed salaris en genieten veel voordelen, maar maken ook lange werkdagen, zo was te lezen in het uitstekende profiel van ByteDance-oprichter Zhang Yiming, dat China-correspondent Leen Vervaeke schreef.

De Chinese dominantie beperkt zich niet tot techbedrijven als TikTok en Huawei. Al in 2010 voorspelde een Chinese ingenieur dat op de markt van hogesnelheidstreinen geen westerse economie China nog zou kunnen bijbenen. China domineert inmiddels die markt.

Dat Trump ByteDance verbiedt om zijn verkiezingscampagne te reanimeren wil niet zeggen dat buitenlandse inmenging in de Amerikaanse verkiezingen en datamisbruik geen probleem vormen. Integendeel. The New York Times berichtte afgelopen zaterdag dat de Amerikaanse inlichtingendiensten Trump vorig jaar al waarschuwden dat Rusland de uitkomst van de presidentsverkiezingen probeert te manipuleren, net als in 2016. Waarom gaat Trump daar niet achteraan?

Toen de Amerikaanse inlichtingendiensten Trump begin dit jaar meldden dat Rusland een prijs op het hoofd van Amerikaanse militairen in Afghanistan had gezet, legde Trump Rusland geen enkele sanctie op. Trump heeft het onderwerp zelfs niet aangekaart bij de Russische president Poetin. Trump wilde Poetin juist uitnodigen voor de komende G8 in de VS. Omdat de Duitse bondskanselier Merkel daar een stokje voor heeft gestoken, trekt Trump nu de Amerikaanse troepen uit Duitsland terug.

Trumps harde optreden tegen China roept eens te meer de vraag op wat voor belastende informatie Poetin over Trump heeft.

_{Heleen Mees is econoom.}