Specialistische hulp is een schaars – dus kostbaar – goed

De zorg zal toenemend worden gereguleerd volgens het principe van de verdelende rechtvaardigheid.

Het zijn botsende ontwikkelingen die zich tezelfdertijd voltrekken: steeds meer ouderen doen een beroep op de spoedeisende hulp, en steeds vaker kampen die ouderen met complexe aandoeningen die de inzet van medisch specialisten vereisen. Specialistische hulp is echter een schaars – dus kostbaar – goed. De spoedeisende hulpposten, waarvan er in Nederland ­momenteel nog 83 zijn (tegen 103 in 2003), zullen dus niet 24 uur per dag over het volledige spectrum van medische specialismen kunnen beschikken.

Alle betrokken partijen betreuren die ontwikkeling. Maar onderling verschillen ze van mening over de manier hoe hieraan het hoofd moet worden geboden. Ze zijn het er niet over eens welke minimale eisen aan de spoedeisende hulp voor ouderen moeten worden vastgelegd in de zogenoemde kwaliteitskaders. De medisch specialisten en de verpleegkundigen vinden dat elke patiënt met elke aandoening in beginsel op elke spoedeisende hulppost geholpen moet kunnen worden. ‘Ambitieus maar echt noodzakelijk’, zeggen ze. Volgens ziekenhuizen, huisartsen en verzekeraars is die situatie weliswaar nastrevenswaardig, maar op basis van de huidige budgetten en de huidige beschikbaarheid van specialisten niet haalbaar.

Voor dit soort dilemma’s ziet de gezondheidszorg zich de komende jaren steeds vaker geplaatst: de druk op ­dure voorzieningen neemt toe onder invloed van de vergrijzing en de maatschappelijke wens om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen – wat een toenemende kwetsbaarheid met zich brengt. Op hetzelfde moment behoort een beperking van de kostenstijging van zorg en welzijn – van zo’n 40 miljard euro in 1998 tot bijna 100 miljard nu – tot de politieke prioriteiten.

De balans tussen het wenselijke en het mogelijke zal wellicht vaker in het nadeel van het eerste doorslaan. En steeds vaker zal de ethische vraag aan de orde ­komen hoe en ten behoeve van wie de bestaande voorzieningen met name moeten worden ingezet. In een toekomst met steeds meer ouderen zal de gezondheidszorg toenemend gereguleerd worden volgens het principe van de verdelende rechtvaardigheid.