Schrijfsters blinken uit, maar Boekenweekgeschenk is wéér van een man

Wie bang is dat alle Nederlandse tradities verdwijnen, moet opgelucht adem hebben gehaald: ook dit jaar schrijft een man het boekenweekgeschenk. Het CPNB, de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, verkoos Herman Koch als boegbeeld van de Boekenweek.

Dit jaar staat de week in het teken van verboden vruchten, het moment om vrouwen de aandacht te geven die ze verdienen.

De afgelopen tien jaar kreeg slechts één vrouw de kans om het boekenweekgeschenk te schrijven: Esther Gerritsen. 'Vrouwen zijn de uitblinkers' zei de schrijfster in een interview met Trouw, iets dat bevestigd wordt door het aantal vrouwelijke literaire prijswinnaars dit jaar. Lize Spit won de boekhandelprijs, Hannah Bervoets de Frans Kellendonkprijs en de BNG Nieuwe Literatuurprijs, Roos van Rijswijk de Anton Wachterprijs, Hagar Peeters de Gouden Boekenuil en de meest prestigieuze prijs van het Nederlandse taalgebied, de Libris Literatuurprijs, ging naar Connie Palmen.

Nee, de tijd dat literaire prijzen vaker naar mannen gaan, lijkt voorbij. Toch laat de stichting die het diverse boekenaanbod onder de aandacht moet brengen al jaren de mannelijke stem overheersen.

Neem de manier waarop het CPNB het thema van de komende Boekenweek illustreert. Wie de website van de Boekenweek bezoekt, zal een lijst vinden met personages die verboden vruchten plukken. Wat blijkt? Veertien van de zestien titels die de stichting noemt, zijn door een man geschreven. Het signaal: mannen schrijven niet alleen beter, ze schrijven ook vaker over de spannende kanten van het leven.

Verboden vruchten

Juist bij een thema als verboden vruchten zou het CPNB meer aandacht moeten besteden aan vrouwen die over seksueel actieve vrouwen schrijven. Iedereen kent een man die over neukende, zuipende, gebruikende mannen schrijft, maar een vrouwelijk personage dat er een soortgelijke levenstijl op nahoudt - hoeveel voorbeelden kun je daarvan geven?

In de documentaire Sletvrees kaart Sunny Bergman de dubbele moraal van onze samenleving aan: terwijl mannen per bedpartner in aanzien stijgen, krijgen vrouwen al snel te horen dat ze een slet zijn. Bergman laat zien hoe sletvrees het seksuele leven van een vrouw bepaalt. Uit angst makkelijk over te komen, houden vrouwen hun lusten onder de oppervlakte.

In de roman Pussyalbum maakt Stella Bergsma korte metten met dit fenomeen. Haar hoofdpersonage, Eva van Lieren, scheldt, drinkt en neukt erop los. Vooral de burgerlijke, in het gareel lopende vrouwen moeten het ontgelden. Met Pussyalbum gaat Stella Bergsma een stap verder dan feministische klassiekers als De Schaamte Voorbij en Over de gekte van een vrouw. Eva van Lieren ontworstelt zich niet aan een milieu van foute mannen, ze maakt zelf fouten. Ze heeft geen man nodig om haar naar de vernieling te helpen, ze doet het zelf.

Tegen sletvrees

Is Pussyalbum de enige roman waarin een autonome, seksueel actieve vrouw centraal staat? Met andere woorden: ligt het probleem bij de vrouwen zelf? Dat lijkt me niet. De laatste jaren zijn er genoeg boeken op de markt gekomen waarin genotzuchtige vrouwen een rol spelen. Kijk naar De Consequenties van Niña Weijers, De Wetten van Connie Palmen of De Muze en het meisje van Katrijn van Bouwel. Het CPNB zou zijn pijlen ook op deze romans moeten richten.

Zo krijgt de lezer - misschien wel voor het eerst - met vrouwen te maken die dwars tegen een fenomeen als sletvrees ingaan. Verhalen kunnen namelijk meer doen dan de samenleving weerspiegelen, ze kunnen haar ook veranderen.

Jordi Lammers is student Nederlands aan de Radboud Universiteit en dichter.

undefined