Rutte wist het zeker: het verlagen van de maximumsnelheid was de grootste crisis in zijn premierschap

Wanneer is een complexe toestand ‘een ongekende crisis’? Een politieke en bestuurlijke en maatschappelijke crisis zonder weerga, eentje die zich ‘in deze heftigheid niet eerder in dit decennium heeft voorgedaan’?

Premier Rutte had het aan Caroliene gevraagd. Samen waren ze al die momenten in zijn negenjarige loopbaan als premier afgegaan waarop de dingen anders waren gelopen dan bedoeld. Momenten waarop stuurmanskunst, staatsmannelijkheid, politiek vernuft, moreel overwicht, een scherp oog voor het landsbelang, grote liefde voor alle mensen in het land et cetera nodig waren geweest.

Caroliene was behulpzaam aan het opsommen geslagen.

De uitverkoop van het land aan de PVV tijdens Rutte I, de slaafsheid waarmee bewindslieden zich toen hadden laten chanteren en beledigen en de les hadden laten lezen door Geert Wilders, culminerend in een begrotings- en regeringscrisis.

Rutte had verbaasd naar Caroliene gestaard. Had hij geen actieve herinnering aan.

De decentralisatie van de jeugdzorg en de langdurige zorg, probeerde Caroliene. Grote verbouwing van de welvaartsstaat, bezuinigingen, gesol met Wajongers, sluiting van sociale werkplaatsen. En de gevolgen: verdubbeling van het aantal daklozen, ernstige hiaten in hulp aan kwetsbare kinderen.

Rutte had langzaam het hoofd geschud. Als dat echt erg was geweest, had hij het wel onthouden.

Rokende puinhopen bij de Belastingdienst, wierp Caroliene op. Een dreigend inningsinfarct, driekwart van het land aan de toeslagen, tot wanhoop gedreven gezinnen die op schandelijke wijze zijn opgejaagd door hun eigen overheid wegens vermeende fraude, een gedemoraliseerde dienst die geen nieuwe belastinghervormingen meer aankan.

Even lichtten Ruttes ogen op. Het woord ‘belasting’ klonk vagelijk bekend.

Zuchtend probeerde Caroliene er nog een paar. Zeventig burgerdoden in Irak na een Nederlands bombardement? Regeringscrisis in zijn tweede kabinet vanwege uitgeprocedeerde asielkinderen? Doodslag op 196 Nederlandse staatsburgers in de MH17? Pensioen, goed voor tien jaar permanente noodsituatie in de polder, chantage door vak- en bejaardenbonden, knallende ruzies over prudent vermogensbeheer voor toekomstige generaties?

Maar de premier ging steeds driftiger neen schudden. Een échte crisis, bedoelde hij.

O, giechelde Caroliene melig, een échte crisis, nou dan wist ze er nog wel eentje, haha, knipoog, knipoog: dat je straks aan de mensen moet uitleggen dat ze van de VVD voortaan nog maar 100 kilometer per uur mogen rijden in plaats van 130 kilometer. Ze verwachtte de hoge lach van de premier, maar hij knikte ernstig.

Ja, hij had alles afgevinkt, hij wist het zeker: dat het stikstofoverschot hem noopte tot het verlagen van de maximumsnelheid, was de grootste crisis in zijn premierschap. En hij schraapte de keel en sprak in de camera van de NOS: ‘Dit is een crisis van een ongekende omvang; ik heb hem in mijn negen jaar in deze baan in deze heftigheid niet eerder meegemaakt.’ Hij voegde eraan toe: ‘Ik baal er ongelóóflijk van dat de 130 verdwijnt. En als ik zou weten dat er met Kerst mensen thuiszitten die geen werk meer hebben omdat ik wil dat iedereen 130 blijft rijden, dan kan ik mezelf niet meer in de spiegel aankijken, dan kan geen VVD’er zich meer in de spiegel aankijken. Vasthouden aan de 130, dat is niet juist besturen, dat is niet beschaafd, dat doe je niet in Nederland.’

Caroliene bleef stomverbaasd achter.