Rondvraag boycot Sotsji: 'Win eerst een medaille en maak dan een statement'

Erben Wennemars, voormalig schaatser en tweevoudig wereldkampioen:
'Toen de Olympische Spelen in Peking plaatsvonden was er ook een hoop commotie. Uiteindelijk is iedereen toch gegaan. Ik denk dat je meer bereikt door wel dan niet te gaan. Om een voorbeeld te noemen: een van mijn collega's en vrienden Joey Cheek (een Amerikaanse olympische schaatskampioen, red.) heeft zich ingezet voor de mensenrechten in Darfur. China was not amused. Joey kon vervolgens geen visum bemachtigen voor de Spelen in China (waar hij als bezoeker heen wilde gaan, red.). Tijdens de openingsceremonie zette het Amerikaanse team een vlaggendrager uit Darfur in. Op die manier kun je een statement maken.

'Het zou geweldig zijn als Ireen Wüst of een van de andere sporters zich op de Spelen in Sotsji zou uitspreken. Mijn advies is: win eerst een medaille, dan heb je een podium. Sporters hebben wel alle rust nodig om een ultieme prestatie neer te zetten. En een statement maken kost energie. Dat zou kunnen afleiden van de prestatie.'

'Overigens hoor je iedereen nu over de Spelen in 2014, terwijl over 2 dagen de wereldkampioenschappen atletiek in Moskou beginnen.'

Erik van Muiswinkel, schrijver, acteur en cabaretier, die in 2008 opriep om de Olympische Spelen in China te boycotten:
'Er is alle reden toe om Rusland niet te trakteren op een schitterend feest als de Winterspelen, dus wat dat betreft ben ik het helemaal met Stephen Fry eens. In China vond ik de situatie ernstiger, daar is sprake van een dictatuur waar heel veel mensen onder te lijden hebben. De oppositie wordt er zwaar vervolgd.

'Je ziet nu dat homoseksualiteit dichter bij de mensen staat dan de schending van mensenrechten. De reacties zijn sympathieker dan in 2008. Toen ik opriep tot een boycot van de Spelen in China waren de reacties voor 75 procent negatief. Die boycot gaat toch niet werken, was het argument. Ik kreeg ook heel veel persoonlijk getier en gescheld over me heen. Het was mijn broodwinning niet, en waar bemoeide ik me eigenlijk mee?

'Niet dat ik dat erg vond hoor. Ik was allang blij dat het discussie opriep. Voorheen hoorde je bijna nooit iets over China - alsof het een land was dat op weg was naar een democratie en alsof de Spelen het laatste zetje zouden geven.

'Natuurlijk, er zal altijd een reden zijn om op te roepen tot een boycot van de Spelen. Dan zijn het weer de mensenrechten, dan weer de homorechten. De vraag is: hoe erg moet het zijn om de Spelen niet door te laten gaan? Het is uitgesloten dat de Spelen in Noord-Korea plaatsvinden. Maar waarom wel in China? Je moet de Spelen bij voorbaat niet in zulke landen houden.

'Er zal ook nooit eenheid zijn tussen landen. De een zal voor een boycot zijn, de ander tegen. Maar als West-Europese landen gezamenlijk beslissen om niet naar de Spelen in Rusland te gaan, dan zou daarmee een enorme klap aan de wereld uitgedeeld worden. Stel je voor dat de hockeydames, die toch bekend staan als de beste ter wereld, hadden besloten om niet naar China te gaan? Of dat Ireen Wüst, die toch wat voorstelt, op een persconferentie meedeelt dat ze de Spelen in Rusland boycot? Dat zou wereldnieuws zijn.

'Tot een boycot zal het uiteindelijk wel niet komen. Daar zijn de belangen te groot voor. De politiek wil er zijn vingers ook niet aan branden, want zo'n boycot is een heel onpopulair onderwerp. Ik heb wel het idee dat er in Rusland meer ruimte is om te demonstreren. Er zal vast een lefgozer zijn die een roze handschoentje opsteekt vanuit het publiek, of iemand die met een regenboogvlag zwaait.

'In China was het uit den boze om kritiek te leveren. Toen roeiers aangaven dat ze misschien wel een Tibet-stickers op hun boot wilden plakken, was het huis te klein. En Marco Borsato liet zijn teksten door de Chinezen scannen, zodat er niets 'raars' in zou staan. Dat je zo onder het juk van een regime kan doorgaan. Onbegrijpelijk.'

Arthur Japin, schrijver:
'Het betoog van Stephen Fry is uit het hart gegrepen. Hij kan onweerlegbaar uitleggen waarom de Olympische Spelen in Sotsji niet door zouden mogen gaan. Ik denk dat dit het einde van de Olympische Spelen betekent. Het is bijna niet voor te stellen dat iemand nu nog zou gaan. De statuten van de Spelen, die Fry in zijn betoog aanhaalt, zijn voldoende overtuigend.

'Ook de vergelijking die Fry maakt met de Spelen van 1936 vind ik erg sterk. De gevolgen zullen anders zijn, maar de Spelen van '36 waren een blamage en dat zullen ze in Rusland opnieuw zijn, als ze doorgaan. De vergelijking tussen joden en homo's gaat in die zin op dat beide groepen gestraft worden voor hun geboorte, waar ze natuurlijk niets aan kunnen doen. Er is sprake van discriminatie, uitsluiting.

'Rusland is anders dan China (dat de Spelen van 2008 organiseerde, red.), waar de mensenrechtensituatie langzaam verbetert. In Rusland gaat het om een nieuwe wet die homo's feitelijk bedreigt. Door naar de Spelen te gaan zeg je eigenlijk dat je dit goedkeurt.

'Een dialoog aangaan? Nee, daar geloof ik niet in. Dat heeft nooit gewerkt. Was het soms ook goed gegaan in '36 als er een dialoog was geopend over het Jodenvraagstuk?

'Ik heb een betere optie dan een boycot: verbied Rusland om mee te doen. In 1964 gebeurde hetzelfde in Zuid-Afrika, nadat het land zwarte spelers van deelname had uitgesloten. In 1972 werd Rhodesië van de Spelen verbannen (het Afrikaanse land dreigde onder de Britse vlag aan te treden aangezien de Verenigde Naties het bewind in Salisbury niet erkend hadden, red.). En tijdens de Zomerspelen in 2000 werd Afghanistan uitgesloten van deelname wegens de schending van vrouwenrechten.

'In dit rijtje kleuringen, vrouwen en joden passen ook homo's. Rusland uitsluiten van deelname is komisch, omdat de Spelen nu juist in dat land plaatsvinden. Ik vind het een briljant idee.'

Derk Sauer, mediatycoon en woonachtig in Rusland:
'Ik ben tegen een boycot, maar ik ben wel heel erg voor een gayparade op de dag van de opening van de Spelen. Daar moeten wat mij betreft zowel atleten, officials uit het comité en al die andere hotemetoten die daar rondlopen aan meedoen. Door zo'n parade geef je een duidelijk signaal af, en dat is veel interessanter en effectiever dan een boycot.

'Die atleten trainen zich bovendien al jaren suf, dus ik vind niet dat zij hier het slachtoffer van moeten worden. Daar komt nog bij dat lang niet alle landen het eens zullen zijn met een boycot, dus dan krijg je zo'n halfbakken boycot.

'De tragedie van Rusland is dat niet alleen de autoriteiten, maar ook de meeste inwoners homofoob zijn. Dat zit ingebakken in hun mentaliteit en dat zie ik niet snel veranderen. De grote drijfkracht achter die homofobie is de dogmatische orthodoxe kerk, en die wint alleen maar aan invloed in Rusland.

'Dat de mensenrechten na de Spelen in Peking in 2008 alleen maar harder geschonden werden, is voor mij geen reden om af te zien van de Spelen in Rusland. Een sportevenement zal de politiek van een land niet veranderen. Uiteindelijk is het een interne aangelegenheid, maar het biedt wel een platform voor de wereld om een signaal af te geven. Het is belangrijk dat de Russen door de Winterspelen inzien dat veel mensen in de wereld het niet eens zijn met hun standpunt over homo's.

'De vergelijking van Fry tussen de homo - en jodenvervolging gaat wel heel ver. Je kunt Poetin niet op één lijn met Hitler scharen. Poetin heeft niet op zijn programma staan om een hele bevolkingsgroep in zijn land uit te roeien. Ik denk wel dat als de wereld tijdens de Spelen in 1936 een statement had gemaakt, dat dit evenement minder besmet zou zijn.'

Max Bader, Oost-Europakenner en assistent professor aan de Universiteit van Leiden:
'Er zijn argumenten voor en tegen een boycot. Tegen: je isoleert Rusland waardoor de toestand erger zal worden. Voor: dit is een groot prestigeproject voor Rusland en het land wil goed voor de dag komen, dus je kunt wel degelijk invloed uitoefenen.

'Ik denk dat je ook best kunt zeggen: Het houdt na twintig jaar praten met de Russen een keer op. Via de Raad van Europa en andere instellingen probeert het Westen de Europese normen en waarden over te brengen, maar de tendens gaat toch de andere kant op. Je kunt kiezen voor een boycot om nu eens echt duidelijk te maken dat het Westen dit niet accepteert. Via handel gaan we het niet proberen, dus de Olympische Spelen zijn misschien een goed moment.'

undefined

Tanja Ineke, voorzitter van het COC:
'Het COC heeft aangegeven dat het van de gelegenheid gebruik wil maken om een dialoog te starten over homorechten in Rusland, in plaats van het land de rug toe te keren. Voordat de Spelen plaatsvinden, moet de druk op de Russische regering opgevoerd worden. Het IOC is feitelijk aan zet: zij moeten beslissen wat er wel of niet moet gebeuren. Dat doen ze ook. Hoe? Door met Rusland in gesprek te treden. Het heeft effect, blijkt nu ook uit de hele discussie of de Winterspelen moeten plaatsvinden in een land waar de homorechten ernstig geschonden worden.

'Wij hebben ook een gesprek met het IOC staan, op 18 september. Daarnaast zijn we met de LGBT-gemeenschap in Rusland en de Nederlandse sportbonden in overleg over acties die we in het kader van de Spelen kunnen organiseren. We roepen alle bezoekers op om in regenboogkleding in Sotsji te verschijnen.

'Stephen Fry stelt dat het niet volstaat om te zeggen dat homoseksuele olympiërs al dan niet veilig zijn in het olympisch dorp. Daar ben ik het mee eens. Het is hypocriet om andere regels te laten gelden in het olympisch dorp, terwijl in de rest van het land homo's in elkaar worden geslagen.

'De vergelijking van Fry met de Spelen van 1936 (toen Hitler een open podium werd geboden, red.) vind ik wat ver gaan. Ik begrijp zijn waarschuwing en vergelijking, maar ik zou niet de conclusie durven trekken dat hetgeen in Duitsland na de Spelen is gebeurd ook in Rusland zal gebeuren.

'Het COC heeft in een open brief burgemeester Van der Laan opgeroepen om het Russische galaconcert Constellation of Russia op 25 augustus in Amsterdam niet door te laten gaan. Of het niet raar is dat het COC tegen een boycot van de Winterspelen is, maar wel voor een boycot van een concert in Amsterdam? Ik vind van niet. Het concert biedt Rusland namelijk een eenzijdig podium om de zogeheten culturele diversiteit en rijkheid van het land te laten zien. Van die diversiteit is juist geen sprake. Een concert is toch iets anders dan de Spelen, die wel mogelijkheid tot dialoog bieden.'

Marcel Stoeten, secretaris van het Nederland-Rusland Centrum in Groningen:
'Ik ben tegen een boycot, want dan laat je niets zien. Ga je erheen dan kun je lobbyen en aantonen dat die antihomowet onzin is. Het zou toch een mooie gedachte zijn als de Nederlandse delegatie het stadion komt binnenlopen met een regenboogvlag. Of een beetje wapperen met een regenboogvlag niet naïef is? Ik denk het niet. De Russen kunnen tijdens de Spelen toch onmogelijk iedereen het land uitgooien. Het is een evenement met veel publiciteit. Een tv-publiek van miljarden, daar kunnen ze niet omheen.

'Het is ook een signaal naar Russische homo's: wij staan achter jullie. Wegblijven geeft een ander signaal. Het zou ook raar zijn nu opeens weg te blijven. In 1980 gingen we wel naar Moskou toen andere landen de Spelen boycotten vanwege de inval van de Sovjet-Unie in Afghanistan.

'Ik ben zelf ook homo. Twee maanden geleden was ik nog in Rusland. Mijn vrienden daar wilden de ramen gesloten houden zodat ze buren ons niet zouden horen praten. Op straat werd ik niet lastig gevallen, het is ook niet aan mij te zien, maar er was dus wel die angst om de geaardheid in het openbaar te tonen. Ik verbaas me over die ontwikkeling. Twintig jaar geleden was het er toegankelijker. Rusland gaat nu langzaam weer richting een Koude Oorlog-mentaliteit: terugtrekken binnen de grenzen, met zo min mogelijk invloed van buitenaf. Toch denk ik dat over tien jaar deze anti-homowet niet meer bestaat, omdat het teveel weerstand oproept.'

undefined