Publieke omroep gedraagt zich als commerciële omroep

Onlangs is de vernieuwde mediawet aangenomen. Dit heeft tot nogal wat reacties en commentaren in deze krant geleid, waarvan de teneur was: de staatssecretaris deed een plas, maar alles blijft zoals het was. Ook was er veel kritiek op het verdwijnen van Radio 6. Als je de programma's en de programmering van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) analyseert kom je tot de conclusie dat de NPO zich te afhankelijk heeft gemaakt van reclame-inkomsten. Anders gezegd de NPO gedraagt zich als een commerciële omroep. Het verweer bij de NPO is steevast dat ze dat geld nodig hebben om goede programma's te kunnen maken, maar is dit ook zo?

In het voorjaar heb ik een week alle programma's op de reguliere uitzendtijdstippen (van 19.00-24.00 uur) van de NPO geturfd en dat leverde de volgende resultaten op:

Maar liefst 23 Henk-en Ingridprogramma's. Dat zijn programma's waarin de gewone man of vrouw een hoofdrol spelen. U kent ze wel mensen die niet zelf in staat zijn om een ruzie met de buren te beslechten, een droomhuis te zoeken, of om een cake te bakken etc. Dit zijn programma's, die duur zijn om te produceren. Ze worden zeer goed bekeken en leveren dus ook weer veel geld op; de stertarieven zijn afhankelijk van de kijkcijfers. Maar waarom zoveel? Voor één dergelijk programma kunnen vele films en documentaires worden uitgezonden.

Er werden in die week ook 8 BN-programma's uitgezonden. Dit zijn programma's, waarin de BN-ers iets anders doen als waarmee ze BN-er zijn geworden. In die week geen films, muziekprogramma's, themaprogramma's, of uitgebreide documentaires. Weer wel veel korte portretten en mini-reportages. Kortom een eenzijdig aanbod van veel dezelfde type van programma's.

Randen van de nacht

De conclusie kan niet anders zijn dan dat al het geld dat met reclame wordt verdiend ook weer wordt gestoken in programma's die veel geld opleveren en dat er maar weinig ruimte overblijft voor andersoortige programma's.
Deze worden verplaatst naar de randen van de nacht.

Ook valt op dat programma's niet langer dan vijftig minuten mogen duren, want er moet blijkbaar weer een reclameblok geplaatst worden. Dit gaat zelfs zo ver dat programma's op de verschillende netten op elkaar worden afgestemd ten behoeve van de reclame. Voetbal uitzenden op NPO 3 in plaats van NPO 1 (het amusementsnet) is ook een voorbeeld om op een oneigenlijke manier de reclame-inkomsten op te krikken. Anderzijds de indrukwekkende documentaire 'De wereld volgens Monsanto' is nooit uitgezonden. Het verklaart waarschijnlijk waarom er in het buitenland zo tegen dit bedrijf wordt gedemonstreerd en in Nederland nauwelijks. Dit programma duurt bijna 2 uur en dan heb je twee uur lang geen reclame-inkomsten.

Het afschaffen van de reclame hoeft dus helemaal niet betekenen dat je een slechtere publieke omroep krijgt. De politiek had nooit moeten toestaan dat er ook tussen de programma's door reclame mocht worden uitgezonden. Dit wordt ook bij geen enkel buitenlandse publieke omroep vertoond. Op zijn hoogst wat reclameblokken rondom de journaals.

Bijzondere muziek

Dat uitgesproken Radio 6 moet verdwijnen, laat goed zien hoe commercieel er bij de NPO wordt gedacht. Er ontbreekt in dit land trouwens sowieso een zender waar al die andere muziek beluisterd kan worden zoals: cross-over, folk, world, filmmuziek, newage. Mensen in aanraking brengen met bijzondere muziek, die niet op de bestaande zenders wordt gedraaid, lijkt me een publieke taak. Een echte NPO hoort er niet voor het brede publiek te zijn, maar voor het hele publiek. Anders gezegd, voor elk wat wils. En daar is bij de bestaande programmering van de NPO nauwelijks sprake van. Dat de NPO zoveel reclame mag uitzenden is ook vorm van oneerlijke concurrentie met de commerciële omroepen.

De staatssecretaris moet zijn huiswerk overdoen.

^{André Doorlag is verbonden aan de muziekzender FIP in Nederland}.