Politieke willekeur, opportunisme en hypocrisie gingen door voor humaniteit

Howick & Lili, even het bekendste duo van Nederland, mogen hier blijven, en dat is mooi. Soms moet je hard zijn, soms zacht en politici moeten altijd pragmatisch en opportunistisch zijn. Dat harde betreft een citaat van premier Rutte, dat zachte heb ik zelf bedacht en dat pragmatisme en opportunisme is ironie of zelfs sarcasme – dat moet je er tegenwoordig ­altijd expliciet bijzetten.

In een reconstructie beschreef de Volkskrant gisteren het verloop van de vertoning, die pas eindigde nadat ­Howick & Lili vrijdagnacht – hun laatste in Nederland, zo was het plan – spoorloos waren verdwenen en in Den Haag de horrorscenario’s begonnen rond te zoemen. Wat als hun moeder in Armenië écht zelfmoord zou plegen? Wat als, god verhoede, de twee kinderen zélf iets zou overkomen?

Als het een schaakspel was geweest, was de (tweede) verdwijning van Howick & Lili de geniale matzet. Staatssecretaris Harbers kon geen kant meer op. Hij legde zijn koning om en maakt opeens wél gebruik van zijn discretionaire bevoegdheid. Niet omdat hij opeens de onmenselijkheid van de uitzetting inzag, niet omdat het juridisch toch anders bleek te liggen en evenmin omdat het draagvlak onder de asielwetgeving enige barmhartigheid ineens wél kon verdragen – dat waren gepasseerde stations.

Zaterdag meldden zich plotseling allerlei redders die achter de schermen en ‘in stilte’ hadden gewerkt aan een oplossing. D66 en CU eisten het krediet voor de gelukkige uitkomst op; ze hadden er keihard aan gewerkt, amper een oog dichtgedaan en wat waren ze blij.

Dat was ze gegund, maar de enige ware reden voor de koerswijziging was de dreigende politieke rampspoed voor het kabinet en Harbers – en voor D66 en CU. De staatssecretaris had een noodlottige wending niet overleefd en het is de vraag of zelfs de teflonlaag van Rutte niet zou zijn aangebrand. Het regeerakkoord, zonder kinderpardon, was in het gezicht van Pechtold en Segers ontploft.

Pragmatisme, opportunisme en cynisme.

Rutte verklaarde maandag dat er over de plotselinge ommezwaai niets kon worden gezegd, het was ‘een uniek besluit in een unieke zaak’. Tuurlijk, we moeten niet hebben dat kinderen die in de toekomst het land worden uitgeflikkerd ook denken dat ze door te vluchten hun treurig lot kunnen ontlopen. Soms moet je hard zijn. Nou ja, soms, bijna altijd eigenlijk. Behalve wanneer de publieke opinie zich ermee gaat bemoeien, de druk wordt opgevoerd en asielkiddo’s een gevaar voor je carrière vormen.

Ruim twee maanden geleden was er in mijn eigen stadje veel ophef over drie kinderen van Russische komaf die werden uitgezet naar Oekraïne. Maksim (14), Denis (10) en Arina (5) Andropov waren alledrie in Culemborg geboren en volkomen Nederlands. Helaas slaagden ze er niet in de publieke opinie voldoende te bewerken en er een nationale kwestie van te maken. Er was een lawaai­demonstratie bij ons op de markt, de hele gemeenteraad (behalve de VVD, want soms moet je hard zijn) verzocht Harbers om clementie. Het hielp niks, op 7 juli werden de kinderen van hun bed gelicht en naar Schiphol vervoerd: opgehoepeld. Ook dat was een uniek geval. Tolstoi schreef het al in Anna Karenina: ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze.’ Maar dat deed in dit geval niet terzake.

Zaterdag was een topdag voor Howick & Lili, maar ook een dag waarop het gore gezicht van politieke willekeur, opportunisme en hypocrisie doorging voor humaniteit.