Overstem niet degene die niet dood wil

De waarde van een mensenleven kan worden afgemeten aan wat de betreffende persoon bezit, aan wat hij bijdraagt aan de samenleving, aan de hoeveelheid en kwaliteit van zijn sociale relaties. Maar 'waardigheid van het leven' behoort tot een ander register. De heiligheid of beschermwaardigheid van menselijk leven is een fundament van ons samenleven. Waar iedereen zich voortdurend moet afvragen of hij het nog wel waard is te leven, kan van een humane samenleving geen sprake zijn. Dit wordt in veel religieuze tradities onder woorden gebracht en werkt ook door in de mensenrechten.

Het actief doodmaken van een mens - laten inslapen van een ernstig gehandicapte baby, voltrekken van de doodstraf, uitschakelen van een terrorist, levensbeëindiging op verzoek - is altijd een nederlaag. Ook al is het op dat moment misschien het beste dat iemand kon doen en is het volgens de regels gebeurd. Het is een nederlaag omdat het niet is gelukt deze persoon deel te laten blijven uitmaken van de gemeenschap der levenden. Daarom is het essentieel dat bij levensbeëindiging op verzoek de persoon zelf een beslissende stem heeft en dat de uitvoering is toevertrouwd aan een beroepsgroep die het ondersteunen van het leven en niet het brengen van de dood als primair doel heeft. En dat met 'beslissende stem' wordt bedoeld dat de stem van iemand die eigenlijk niet dood wil, niet door anderen mag worden overstemd.

Mijn tweede punt is dat Kraaijeveld zich lijkt te hebben ontslagen van de plicht het leven van kwetsbare mensen onder ogen te zien. Als hij weet wat mensen die ziek of eenzaam zijn, in moeizame relaties leven, het leven zat zijn, gepest worden en dood willen, doormaken, hoe kan hij dan zo makkelijk spreken over 'zodat ouders en artsen verder kunnen', 'een keuvelend kuddedier waarvan de waarde voornamelijk wordt bepaald door de groep' en 'het gesprek en de gezamenlijke besluitvorming over de dood'?

Mijn laatste punt betreft het D66-wetsvoorstel dat Kraaijeveld anders in elkaar wil steken. Wetgeving behoort kwetsbare mensen te beschermen, ook als dat ten koste gaat van sterke mensen. Mensen met een baan leveren geld in voor mensen zonder baan. Gezonde mensen betalen meer verzekeringspremie dan ze aan zorg krijgen, opdat mensen die ziek zijn de zorg krijgen die ze nodig hebben. In dit geval gaat het om wetgeving ten behoeve van sterke, autonome en mondige mensen die geen aftakeling willen meemaken, ten koste van kwetsbare, minder autonome en minder mondige mensen die moeite zullen hebben de sociale druk te weerstaan om zich af te vragen of ze nog wel moeten willen doorgaan met leven.

Een hoogbejaarde mens die er geen zin meer in heeft en zich afvraagt of er nog wel iemand op hem zit te wachten, wens ik mensen om zich heen die hem zeggen: 'Het is goed dat jij er bent.' En niet een levenseindebegeleider die in samenspraak met de familie bepaalt of de waarde van dit leven niet onder de nullijn is gezakt.

_{Guus Timmerman is zorgethicus.}