Overheid verhindert vrijwilligerswerk

Het is de droom van elke wethouder verkeer en participatie: dertig vrijwilligers die staan te trappelen om een nieuwe buslijn te beginnen langs kleine dorpen waar nooit eerder een bus reed.

Mannen en vrouwen die eigenlijk altijd al buschauffeur hadden willen worden, maar in andere carrières terechtkwamen. Gepensioneerden, huisvrouwen en werklozen die met veel plezier vorm willen geven aan de participatiesamenleving en vier uurtjes per veertien dagen op een buurtbus willen rijden.

We hielden een feestelijke startbijeenkomst in het gemeentehuis om te vieren dat de Buurtbusvereniging in Waterland een feit was. Maar toen kwamen de vragen. Vier potentiële buschauffeurs ontvingen een WW-uitkering. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) wilde ze geen toestemming geven om vrijwilliger te worden op de buurtbus. Ik hoorde het met verbijstering aan.

Tegenprestatie

Per 1 januari 2015 waren wij als gemeente verantwoordelijk geworden voor de Participatiewet. Zo veel mogelijk mensen moesten wij aan het werk krijgen, liefst betaald, anders als vrijwilliger. Het Rijk had ons zelfs de Tegenprestatie opgelegd. Mensen in de bijstand moesten in ruil voor hun uitkering iets terugdoen voor de samenleving. In onze gemeente betekende dat acht uur vrijwilligerswerk of mantelzorg per week. Verplicht.

De Participatiewet gaat niet over mensen met een WW-uitkering. Daar gaat het UWV over. Gemeenten gaan over de bijstand. En zo gebeurt het dat mensen in de eerste jaren nadat ze werkloos worden door het UWV verboden wordt buurtbuschauffeur te worden, terwijl de bijstandsgerechtigden door de gemeente verplicht kunnen worden op een buurtbus te werken als vrijwilliger.

Twee boodschappen, allebei afkomstig van een overheid, maar volstrekt tegenstrijdig.

Niemand achter de geraniums

Mensen die noodgedwongen zonder werk zitten moeten zich nuttig kunnen maken. Dat is niet alleen goed voor de participatiemaatschappij, maar ook voor de mensen zelf. Mijn drijfveer achter het beleid voor de mensen in de bijstand, voor wie ik wel verantwoordelijk ben, is 'niemand achter de geraniums'.

Helaas staat het geval van de buurtbus in Waterland niet op zich. Ook WW'ers die vrijwilliger willen worden in het te starten toeristisch informatiepunt op Marken krijgen geen toestemming van het UWV. In heel Nederland wordt mensen in de WW verboden vrijwilligerswerk te doen, terwijl gemeenten diezelfde mensen als ze vervolgens in de bijstand komen, verplicht vrijwilligerswerk opleggen.

Minister van Sociale Zaken Asscher beloofde al eerder de tegenstrijdige regels voor vrijwilligers zonder werk aan te pakken. Het UWV in mijn regio zegt de regels daarom al te hebben versoepeld. De vrijwilligers in mijn gemeente merken daar helaas niks van. Ze worden veroordeeld tot een plek achter de geraniums terwijl ze ook buschauffeur hadden kunnen zijn.