Over Nederland als ‘high risk area', wel of geen mondkapjes gedrag en stress

Brief van de dag: onze aanpak in Libanon had zin

‘Een praatje maken met de gewone bevolking is op het moment zelfs helemaal niet aan de orde.’ Deze zin van Ana van Es deed mij denken aan een gesprek dat ik in 2012 in Haris (Zuid-Libanon) had. Ik was met een groep Libanonveteranen op ‘terugkeerreis’ naar het land waar ik in 1984 bij de vredesmacht Unifil van de Verenigde Naties heb ­gediend. Veel van ons worstelen met de vraag: heeft ons aandeel hier zin gehad?

Het antwoord van de man die we spraken was luid en duidelijk: ja! Hij gaf als voorbeeld hoe het er op dat moment aan toe ging: Unifil reed onder pantser, waarin ­soldaten met helmen en scherfvesten aan, door de straten. Dat verschilde zeer met hoe Nederland tussen 1979 en 1985 hier opereerde: open jeeps, baret op en ­wapen alleen mee omdat dat nu eenmaal moet. Wij gingen wel theedrinken en werden in huizen uitgenodigd. Taalbarrières werden met handen en voeten omzeild. Natuurlijk zouden we nooit diepgaande gesprekken kunnen hebben, maar er was wel een dialoog. Die dus blijkbaar zeer gewaardeerd werd, zoals in dat ­gesprek in 2012 bleek.

We zijn alweer acht jaar verder, de situatie is daar kennelijk niet veranderd en de VN-baas komt nu met het lumineuze idee om Unifil ‘meer contact te laten onderhouden met de gewone bevolking’. Een kopje thee drinken zal zeker beter werken dan het bouwen van muren of fysieke afstand houden. Wij, Nederlandse Unifillers, wisten dat allang. Onze aanpak had zin.

Arjen Bosman, Unifil-veteraan, post 7-6 Shihin, Dordrecht

Mondkapje

Door de invoering en uitvoering van de coronamaatregelen is de verspreiding van het virus tussen maart en juni succesvol teruggedrongen tot slechts een minieme fractie van z’n maximale aanwezigheid. Het succes van deze maat­regelen laat zich meten in de zieken­huizen, waar bijna geen coronapatiënt meer te vinden is en de intensive cares niet langer worden overstroomd.

Nu treedt dan zogenaamde coronamoeheid op – niet alleen in Nederland, maar overal in Europa begint het aantal besmettingen weer wat toe te nemen, omdat mensen de versoepelingen te soepel opvatten. De meningenmensen die voorafgaand aan de crisis al geen kaas hadden gegeten van epidemiologie, en die tijdens de coronacrisis zichzelf vooral een valse illusie van begrip hebben aangepraat, raken langzaamaan weer in paniek en roepen om actie.

Het vreemde is dat ze voor de door hen geopperde acties niet putten uit het succesvolle pakket waarmee het virus hier in eerste instantie is ingedamd, maar zoeken naar alternatieven uit buurlanden waar nu dezelfde ‘problemen’ zijn als hier. Hoewel er dus een binnenlands succesverhaal ligt om inspiratie uit op te doen, kijken we naar paniekmaatregelen die elders worden genomen.

In plaats van een discussie over met/zonder mondkapje een druk café/plein/supermarkt inlopen, is de voor de hand liggende oplossing het überhaupt vermijden van drukke plekken en in het dagelijks leven afstand houden – daar is geen mondkapje voor nodig, en het werkt.

Roel Lambers, Utrecht

Hamsteren

Discussies over juiste aanpak van de covid-19 problematiek worden in toe­nemende mate diffuus en venijnig. Na groepsimmuniteit, bescherming kwetsbaren, statistieken (coronadoden e.a.), app, dashboard, testen en traceren, komen nu de mondkapjes weer aan de beurt. Geen algeheel gebod tot het dragen van mondkapjes in Nederland. Wel een gebod tot het dragen van niet-medische mondkapjes in het openbaar vervoer. Een verbod tot het dragen van medische mondkapjes in Nederland.

In Duitsland zijn verschillende medische mondkapjes in winkels volop vrij verkrijgbaar. Een verbod van import zou in strijd zijn met de EU-regels omtrent vrij verkeer van goederen. Tijd voor de Nederlandse volkssport hamsteren?

Johan F. Bil, Oosterhout

Grondwet

Recentelijk stelde een aantal hooggeleerde staatsrechtgeleerden dat een mondkapjesverplichting in strijd zou zijn met artikel 10 van de Grondwet. Dat artikel bepaalt dat de overheid de persoonlijke levenssfeer van alle burgers moet respecteren, maar dit impliceert ook dat burgers elkaars levenssfeer respecteren. Wanneer dat laatste onvoldoende gebeurt, kan de overheid maatregelen treffen. Deze kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op het verkleinen van het risico van een coronabesmetting voor burgers. De mondkapjes zijn zo’n maatregel.

Steun voor die maatregel kan trouwens ook in de grondwet gevonden worden. Artikel 22 zegt dat de overheid de volksgezondheid moet bevorderen. ­Binnen die taakopdracht passen de mondkapjes perfect. De keuze van de burgemeesters van Amsterdam en Rotterdam verdient lof en navolging. De keuze kan ook nog altijd ter toetsing aan de rechter worden voorgelegd. Dus geen zorgen, de rechtsstaat gaat niet ten ­onder door de mondkapjes.

Hans Akveld, Berkel en Rodenrijs

Multidisciplinair

De discussie rond mondkapjes is een schitterend voorbeeld van de noodzaak van een multidisciplinaire aanpak. Vanuit de discipline van de ‘exacte’ wetenschappen werken mondkapjes niet, vanuit de ‘sociale’ wetenschappen wel. Als ‘exacte’ docent aan het University College Utrecht maak ik dagelijks mee hoe nuttig en verdiepend een multi­disciplinaire aanpak kan zijn. Meten is weten, maar gevoel en emotie zijn nu eenmaal moeilijk meetbaar, en laten die nu in ons gedrag vaak een belangrijkere rol spelen dan de rede. Zitten er sociale wetenschappers in het Outbreak Management Team? Ik hoor alleen de ­medici.

Bas Defize, Utrecht

Gedrag

Misschien kan het mondkapje ook ­gedragsverandering bewerkstelligen bij onze overheid om wat zindelijker te ­argumenteren. Het is niet bewezen dat het werkt, maar het is een experiment waard.

Martin van den Berg, Utrecht

Wetenschap

De wetenschap bewijst zichzelf en de waarheidsvinding de laatste tijd een slechte dienst. Door de sterk uiteenlopende meningen van de deskundigen over het nut van mondkapjes wordt vrij baan gegeven aan de complotdenkers en nepnieuwsverspreiders. Door het eindeloze gesteggel wordt bovendien het draagvlak voor het naleven van de coronaregels ernstig ondermijnd. Het zou deskundigen, en de zich daarop ­baserende bestuurders, sieren als zij in geval van gebrek aan wetenschappelijke eenduidigheid voorrang geven aan het gezond verstand. Dat betekent in dit geval: als de sodemieter het dragen van mondkapjes verplichten op plaatsen waar mensen onmogelijk de 1,5 meter afstand tot elkaar kunnen bewaren.

Aat de Jong, Middelburg

Dystellectuelen

Het lijkt een toenemend fenomeen: mensen die zich op basis van facebookberichten, een paar middagen googlen of na het lezen van één pseudowetenschappelijk boek kundig achten op een bepaald gebied en overtuigd raken dat vaccinatie zinloos is, 5G helpt corona te verspreiden of de aarde plat is. Onderwijl uitstralend dat zij zich, duidelijk in tegenstelling tot de toehoorder, belezen achten. Mensen met een normale intelligentie, maar met een evident haperend oordeels- en kritisch vermogen. Er bestaat nog geen woord voor deze mensen. Ik noem ze dystellectuelen.

Filip Borst, Delfgauw

High risk area

Momenteel verblijf ik in ons zomerhuis in een dorpje aan de zuidkust van Turkije, een ‘oranje land’ als het gaat om het reisadvies. Alle maatregelen die de Nederlandse overheid heeft getroffen tegen het coronavirus gelden hier ook, met het verschil dat hier bovendien een mondkapjesplicht geldt, behalve in de buitenlucht op de stranden, terrassen en in restaurants. De Turkse kust, waar deze zomer geen Europese toeristen te vinden zijn, geldt in Turkije als ‘low risk area’ met een zeer lage besmettingsgraad in vergelijking met grote steden als Istanbul en Ankara. Ik heb er geen probleem mee om na terugkomst in ­Nederland 14 dagen in thuisquarantaine te gaan, maar als ik op de recente berichtgeving in uw krant over feestende jongeren en te drukke winkelstraten afga, heb ik sterk het gevoel dat de terugreis mij van een ‘low risk area’ naar een ‘high risk area’ zal brengen.

Mariëtte Verhoeven, Faralya (Turkije)

Artsen

‘Het blijft gek dat je de artsen, toch de belangrijkste medewerkers van een ­ziekenhuis, op deze manier buiten datzelfde ziekenhuis plaatst’, aldus Sander Visser, Europees directeur van de zorg­taken van PriceWaterhouse-Coopers. Pardon? Is de heer Visser weleens in een ziekenhuis ­geweest?

Een arts in een ziekenhuis is nergens zonder verpleegkundigen, paramedici, laboranten, patiëntenvervoerders, assistenten en al die andere medewerkers rond een klinische patiënt. De tijd dat de ziekenhuisarts koning, keizer, admiraal was, voor wie iedereen boog en die aan iedere andere beroepsgroep in het ziekenhuis moest vertellen wat, wanneer en hoe ze hun taak moesten uitvoeren (waarom was er nooit bij), is al lang, heel lang geleden.

Rondom een patiënt staat niet een arts met ondergeschikten, maar een team van professionals die in onderling overleg en afstemming ieder hun eigen deel aan de behandeling en zorg uitvoeren, met als doel de patiënt zo goed en zo snel mogelijk weer (vaak letterlijk) op de been en naar huis te helpen.

Veronique Schaaf, Amstelveen

Stress

Eindelijk aandacht in de Volkskrant voor het immuunsysteem, ‘Vijf tips om de afweer te versterken’. De natuurlijke afweer is onze eerste, beste, goedkoopste en veiligste barrière tegen virussen en alle andere ziekten en aandoeningen. Ik miste nog stressverwerking en stressreductie in het rijtje tips. De relatie tussen stress en vatbaarheid voor ziekte is overvloedig aangetoond in wetenschappelijk onderzoek. En er is zoveel dat je kunt doen om emoties en spanningen te verwerken en een basishouding van ontspanning en acceptatie te kweken. Lichaamsbewustzijn is een van de belangrijkste pijlers onder een robuuste gezondheid. Alle soorten lichaamswerk helpen daarbij.

Lisette Thooft, Rotterdam

Turnen

Begin jaren 70 werd ik door mijn ouders op een turnvereniging in Amstelveen gedaan. Ik was een 9-jarig meisje en totaal niet lenig. Ik vond het leuk om te turnen, omdat mijn vriendinnen ook op die turnvereniging zaten. Na enige tijd was er een gelidswedstrijd. Door het behalen van een aantal punten kon je in een betere groep komen. Tijdens de wedstrijd was ik erg trots op mezelf, omdat het mij voor het eerst was gelukt een bepaalde oefening te doen. Deze trots was snel verdwenen toen ik bij de prijsuitreiking naar voren werd geroepen. Ik had het laagste aantal punten bereikt en daarom een reep chocola verdiend. Ik ben meteen van turnen afgegaan.

Sylvia Kok, Weesp

Voltooid leven

De discussie over ‘voltooid leven’ is weer actueel nu er een wetsvoorstel in voorbereiding is. Helaas vind ik dat bij veel opmerkingen het uitgangspunt nogal beperkt is. Uitingen als ‘Ik zie het niet meer zitten’, ‘Ik heb het echt gehad’ en ‘Voor mij heeft verder leven geen zin meer’, spreken ook mij aan. Maar ze ­beperken zich tot het ik van de betreffende persoon.

Leven is echter meer dan dat. Leven omvat ook: ‘Wat beteken ik voor de ander’ en ‘Wat betekent de ander voor mij’. Mens zijn is wezenlijk medemens zijn. Is dat ooit voltooid? Laten we ook daarover met elkaar in gesprek zijn.

Willem Luiten, 87 jaar, Tilburg

Langzamer

Arnon Grunberg schreef in zijn column een leuk verhaaltje over een verblijf van de filosoof Nietzsche tegen het eind van de 19de eeuw in het stille Zwitserse bergdorpje Sils-Maria. Volgens Grunberg is daar de tijd – net zoals in heel Zwitserland – stil blijven staan. In genoemd dorpje klopt dat. Wat Zwitserland betreft, zou ik willen zeggen dat de tijd op een gezonde manier is vooruitgegaan. Als gepensioneerd ondernemer woon ik er met mijn familie bijkans al een halve eeuw en veroorloof me dit oordeel om gegronde redenen.

Ik bezoek af en toe mijn zus in Nederland en constateer dat de tijd daar wat onbezonnen op hol is geslagen. Nederland en Zwitserland zijn beide welvarende naties. Hoe lang nog? Doe het gerust wat langzamer. Komt tijd, komt raad.

Gaston Pfister, Arbon (Zwitserland)