Orde in klas!

Onderwijs, wat er verder ook over gepubliceerd en gezegd wordt: het valt en staat met de orde in de klas. We hebben allemaal op school gezeten en we weten allemaal: geen orde in een klas is de regelrechte hel. Op het gymnasium is dat net zo erg als op een vmbo. Een leraar die geen orde kan houden: het toppunt van zieligheid.

Directies en managers van scholen zien bij orde houden voor zichzelf geen rol weggelegd. Managers en directeuren komen nooit in de klas. Managers zijn niet zozeer arrogant of onverschillig. Het lijkt er veel meer op dat directies eenvoudigweg niet op het idee komen dat er hier een taak voor hen ligt. De docent is autonoom en daarmee alleen verantwoordelijk voor de orde.

Dat zou anders kunnen en moeten:

Niet doormodderen
Managers moeten leraren niet laten doormodderen met lastig gedrag van individuele leerlingen. Leraren zijn kennisoverdragers, geen gedragsdeskundigen. Vergelijk het met een fysiek probleem. Als een leerling zich in de vinger snijdt doet de leraar er een pleister op en klaar. Als de leerling een blindedarm ontsteking heeft, wordt er deskundige medische hulp ingeschakeld en de leraar gaat door met de les.

Zo moet het ook met psychische en emotionele ontsporingen. Een beetje lastig, strafwerk van de leraar. Daarboven deskundigen inschakelen en de directie moet zorgen dat de docent ongehinderd zijn werk kan doen. Als een directie zorgt voor een rustige klas, de voorwaarden schept voor kennisoverdracht, dan kan zij ook eisen van de docent dat er boeiend en goed lesgegeven wordt. Voor wat, hoort wat.

Minder ordeproblemen
Een leraar met voldoende vakkennis heeft veel minder ordeproblemen dan een leraar die een vak moet geven waarvoor hij niet bevoegd is en waar hij inhoudelijk te kort schiet. Kennis geeft macht maar vooral ook gezag en respect in een klas.

VMBO scholen in het bijzonder hebben graag leerkrachten die zgn ‘breed inzetbaar’ zijn. Roostertechnisch is dat goed te begrijpen, maar uit onderzoek blijkt dat een kwart van de docenten in het VO een vak geeft, waar ze zelf nooit voor zouden kiezen. 'Eén hoofdstuk voor op de leerlingen' is meer regel dan uitzondering. Maar een oude inmiddels overleden kweekschoolleraar heeft mij 40 jaar geleden al geleerd: als je goed en boeiend les wilt geven is kennis van je vak nummer één.

Dames en heren toekomstige onderwijzers, zei hij dan, zorg dat u zeer goed voorbereid bent in de leerstof. U moet de inhoud niet allen van voren naar achteren, maar ook van onderen naar boven, van links naar rechts en van rechts naar links kennen en weten. O ja, en vergeet de diagonale inhoud niet. Geniet van uw publiek, maar laat u nooit verrassen op inhoud!

Kweekschool
Dat was veertig jaar geleden toen kweekschool studenten nog met u werden aangesproken, maar ik denk dat de woorden van deze oude pedagoog nog steeds van kracht moeten zijn. Ken je stof, dan heb je ruimte voor je leerlingen!

In het dagelijks leven van een docent gaat er veel tijden energie zitten in discussie over kauwgum, petten op en mp3 muziek in de oren. Tijd die eigenlijk bedoeld is voor de stelling van pythagoras en het vervoegen van de onregelmatige werkwoorden.

De meest voorkomende ergernis van docenten is een collega die niet consequent is in het handhaven van de orderegels. De confrontatie met leerlingen over orderegels is zeer vermoeiend ( over taakbelasting gesproken ) maar dan niet gesteund door de collega’s en met een directie die de andere kant op kijkt, is het verschrikkelijk demotiverend.

Interview
Nog niet zo lang geleden las ik in een onderwijsblad een interview met een schoolmanager , die beweerde dat docenten elkaar dan moeten aanspreken. Hij gaf als voorbeeld dat bij een docent de leerlingen tien minuten voor het eind van de laatste les al mochten vertrekken. Leerlingen in het lokaal ernaast beginnen natuurlijk te muiten en de docent daar, die gewoon zijn werk wil doen, heeft er flink last van.

In zo’n situatie kan een directie er niet op rekenen dat die docenten dat onderling wel regelen. Orderegels zijn een zaak van het management en leiding geven betekent ook confrontaties aangaan. Als directies zich mede verantwoordelijk voelen voor de orde in de klas, is het redelijk om van docenten hoogwaardige kennisoverdracht te eisen. Dat lijkt mij beter voor iedereen.