Opinieblog – Lezers over Syrië: ‘Ik schaam me de ogen uit de kop om Europeaan te zijn’

Schaamtevol

Een snelle noodtoestand in het Turks-Syrische grensgebied dient zich aan. Een volgende genocide staat op stapel. IS lacht in zijn vuistje. De Amerikaanse president trekt zijn troepen terug. Troepen? Niet meer dan 150 Amerikanen bleken voldoende om de stabiliteit te helpen waarborgen. En de Amerikaanse koers was al lang aangekondigd.

In onze Europese backyard staat iets vreselijks te gebeuren. In plaats van een snelle adequate reactie fulmineren we tegen Trump en gaan we praten met Erdogan, terwijl zijn troepen Syrië binnenrollen.

Leve Europa, maar nu schaam ik me de ogen uit de kop om Europeaan te zijn.

_{Guus Appels, Gouda}

Vliegboycot

Na het obligate gejeremieer van volstrekt machteloze ministers als Blok c.s. over de inval van Turkije in Syrië is er een prima oplossing om Erdogan c.s. aan te pakken: per 12 oktober aanstaande een totale Europese vliegboycot voor toeristen naar Turkije. Tot de laatste Turkse militair uit Syrië weg is.

_{J. Uri, Arnhem}

Laten stikken

Op 10 augustus 1920 werd het Verdrag van Sèvres gesloten na beëindiging van de Eerste Wereldoorlog tussen de (westelijke) geallieerden en Turkije. Het verdrag voorzag onder meer in de ontmanteling van het Ottomaanse Rijk en de schepping van een autonoom Koerdistan, maar is door Turkije nooit geratificeerd. Het credo ‘zelfbeschikkingsrecht van alle volkeren’ van president Wilson bleef voor de Koerden een illusie en soms een nachtmerrie (Halabja).

Net geen 100 jaar later laat de (nog) fungerend president Trump de Koerden stikken nadat ze zojuist een hoofdrol hebben gespeeld in de strijd tegen IS. Daar komen de Turken aan! Fijne vrienden zijn dat, die presidenten van de VS... Hoort u mij, Den Haag, Europa, en de rest?

_{Hein Jongbloed, Zoetermeer}

Opportunisme

En weer worden de Koerden neergezet als onbaatzuchtige helden die voor ons in Syrië de kastanjes uit het vuur hebben gehaald door IS op de grond te bestrijden. Maar in de omgang met IS zijn de Koerden opportunistisch. Tot 2014 profiteerden ze juist van de chaos door zelf gebieden te annexeren en beperkten ze zich tot het verdedigen daarvan. Pas toen IS ook optrok richting Koerdische gebieden (en de Koerden daarbij diverse militaire nederlagen leden), veranderden ze van strategie en gingen zij in het offensief als de voetsoldaten van de internationale coalitie. Die beschikte over de vuurkracht om steden die in het bezit waren van IS plat te bombarderen, waarna de Koerden het gebied konden binnentrekken om de laatste verzetshaarden op te ruimen.

Wat mij betreft is er geen sprake van in de steek laten van de Koerden. Ja, we hebben samengewerkt in de strijd tegen IS, maar IS was voor de mensen in de regio, waaronder de Koerden, een grotere bedreiging dan voor ons. Het is een kwestie van perspectief, wie nou het vuile werk voor wie heeft opgeknapt. De oorlog is voorbij, we gaan over tot de orde van de dag en dat is een situatie waarin landsgrenzen weer worden gerespecteerd. De Koerden zullen moeten wachten tot het volgende gewapende conflict waarop ze kunnen meeliften om een stapje dichter bij de realisatie van hun gedroomde Koerdistan te komen.

_{Fred de Vries, Lelystad}

Normandië

Trump vraagt zich af waarom hij de Koerden in Syrië zou gaan helpen (tegen de Turken). Hij motiveert dat door te beweren dat zij ons tijdens de invasie van Normandië in 1944 ook niet geholpen hebben.

Daar heeft hij wel een punt. Zo vind ik al jaren dat wij de Amerikanen niet moeten helpen wanneer zij weer eens ergens op de wereld vrede en democratie gewapenderhand willen brengen; want waar waren zij gedurende de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) toen wij best wat hulp konden gebruiken om Filip de Tweede buiten de deur te houden?

_{Rudie Hageman, Maastricht}

Krijgt Turkije een bufferzone of wordt het opgescheept met IS-gevangenen? – 10 oktober

De Turkse aanval op het Koerdische deel van Syrië kan misschien op veel steun rekenen in Turkije, maar we moeten wel beseffen dat we al die gevangen IS-strijders en hun gezinnen erbij krijgen, schrijft commentator Yusuf Kanli in de Turkse krant Hürriyet Daily News. Een Russische commentator voorspelt dat er slechts een ministaatje voor de Koerden zal overblijven. Een columnist van The Jerusalem Post is diep geschokt dat zijn held Trump de Koerden in de steek laat, ‘hartverscheurend’.

Verantwoordelijk voor IS

Yusuf Kanli schrijft in de Engelse versie van het Turkse dagblad Hürriyet: ‘Terwijl Trump beweert dat hij ‘ermee heeft ingestemd’ de ‘verantwoordelijkheid’ voor het bestrijden van IS in Syrië aan Turkije over te dragen, ziet Turkije een ‘groen licht’ voor het versterken van zijn nationale veiligheid tegenover dreiging die voortkomt uit de clandestiene vleugel van de separatisten van de PKK (PYD/YPG). Maar een bericht van Trump op sociale media vertroebelde de zaak. Hij dreigde de economie (weer) te vernietigen als Turkije ‘te ver’ zou gaan. (..)

‘Probeerde Trump zijn tegenstanders thuis gerust te stellen die vinden dat de Verenigde Staten met zijn besluit om de Amerikaanse troepen terug te trekken en de weg vrij te maken voor een Turkse operatie voor de zoveelste keer de Koerden verraden?

‘Uit Trumps berichten op sociale media werd verder duidelijk dat Turkije de confrontatie aangaat met een veel grotere bedreiging dan de YPG omdat duizenden IS-militanten en hun gezinnen (volgens Trump rond de 60 duizend) aan het Turkse leger worden overgelaten, zeer vergelijkbaar met de Idlib-val waarin het land eerder werd gelokt.’

Restant van Rojava

In het Russische Novaya Gazeta schrijft militair expert Pavel Felgengauer dat er van Rojava, de onofficiële Koerdische staat in Syrië, weinig zal overblijven.

‘De Koerden hebben gezworen tot het laatst toe door te vechten, protesten in Turkije en overal ter wereld te organiseren en het conflict te zullen verplaatsen naar Turks grondgebied met aanvallen op politieagenten en legerpersoneel. Maar ze zullen niet in staat zijn bommen, artillerievuur en tanks te weerstaan. De Turken zullen de YPG terugdrijven en het noorden van Rojava bezetten. In het zuiden zullen militaire eenheden van Iran en van Assad, gesteund door de Russen, de Eufraat oversteken om de belangrijke olie- en gasvoorraden in Deir ex-Zor in te nemen. Ze willen de Amerikanen al heel verdrijven en Trump geeft hen die kans op een dienblaadje. Teheran noch Moskou of Damascus wil echt vechten tegen de YPG. Daarom zal er uiteindelijk een non-agressiepact worden gesloten met het restant van Rojava.’

Luister naar de Koerden

Niet alleen de Koerden voelen zich verraden door Trump, ook in Israël zijn Trumps bondgenoten verbijsterd. In The Jerusalem Post schrijft Trump-bewonderaar Mike Evans: ‘Het Witte Huis heeft verklaard dat de VS zich terugtrekken en het Turkse leger de vrije hand geven de Koerden te verdrijven uit Syrië. Dit is een hartverscheurende aankondiging. De Koerden zijn de evangelischen in de islamitische wereld.

‘Amerika heeft nooit sterkere bondgenoten in de regio gehad. Dit is niet de eerste keer dat de VS deze bondgenoot de rug toekeren. De Koerden vochten met Amerika tegen Saddam Hussein en werden vergast door het leger van die dictator met een combinatie van mosterdgas en diverse zenuwgassen. (..)

‘Mensen hebben Trump omschreven als Cyrus. Cyrus de Grote was een Meed, net als de wijze mannen die naar Bethlehem kwam om Jezus te zien. De Koerden zijn afstammelingen van de antieke Meden. Het waren Koerdische leiders die mij ( al in 2007) vertelden dat ISIS eraan zat te komen, twee jaar voor het echt werd opgericht, en dat Iran de macht zou overnemen in Irak en onrust zou stoken in de regio. Waarom kunnen we niet gewoon luisteren naar de Koerden?’

‘Van een fanclub voor Ella Vogelaar kwam helaas niets’ – 9 oktober

Het ministerschap van Ella Vogelaar, die maandag een eind aan haar leven maakte, ‘begon in 2007 met hoge verwachtingen en eindigde een jaar later in tranen’, schreef Raoul du Pré in de Volkskrant. Lezer Ameling Algra had eigenlijk toen al een fanclub voor haar willen oprichten. Reacties van lezers en uit andere kranten.

Ella Vogelaar fanclub

Toen Ella Vogelaar aftrad als minister, nadat zij voor de GeenStijl-microfoon geen gevat antwoord wist, speelde ik even met de gedachte aan een fanclub. Ik was bang dat men zich haar alleen zou herinneren door het mislukte ministerschap onder de ongelukkige combinatie Balkenende-Bos. Terwijl er natuurlijk veel meer was. Zo was zij de bezielende kracht achter de fusie van twee grote onderwijsbonden met totaal verschillende achtergronden maar gemeenschappelijke belangen. Dat werd een succes mede door haar combinatie van pragmatisme en idealen, zoals bij haar ook aandacht voor de zaak niet ten koste ging van die voor mensen. Onder een gelukkiger gesternte beslist een basis voor een succesvol ministerschap. Van de fanclub kwam niets, en het ‘postuum’ in De Volkskrant gaat vooral over de zwarte bladzijde. Vandaar deze brief.

_{Ameling Algra, Almere}

Treiteren

Het overlijden van Ella Vogelaar was dinsdagavond het openingsbericht van Nieuwsuur/ het NOS journaal. Waarom moet daarbij in vredesnaam weer dat verschrikkelijke fragment met die Rutger van Castricum worden vertoond? Destijds vond ik dat treiteren, en nu, in deze context, mensonterend.

_{Trea van Vliet, Koudekerke}

Weinig glorieus

Mark Kranenburg schrijft in een necrologie in NRC onder de kop ‘Ze was echt een minister van buiten Den Haag’, met als intro: ‘Ze was geen partijtijger, maar dat werd ook haar handicap in Den Haag. Ze vertrok met tegenzin.’

‘Ze was, zoals dat in de Haagse bureaucratie heet, minister zonder portefeuille. Maar ze was vooral minister zonder politieke vrienden, minister zonder politieke steun en minister zonder politieke macht. Het werd zodoende een weinig glorieus ministerschap voor Ella Vogelaar dat op 14 november 2008 na 20 maanden dan ook voortijdig eindigde, nadat zij door haar eigen partij, de PvdA, de wacht was aangezegd.’

Krachtwijken

‘Vooral herinnerd om de krachtwijken’, is de kop boven de necrologie in Trouw door Lex Oomkes.

‘Vogelaar was overtuigd van de mogelijkheden tot integratie van bijvoorbeeld moslims. In een interview met Trouw stelde zij ooit dat de islam uiteindelijk op de lange termijn net als het christendom en het jodendom een fundament zou worden onder de Nederlandse cultuur. Het kwam haar op zware kritiek te staan vanuit de Tweede Kamer. PVV-fractievoorzitter Geert Wilders stelde in een debat over haar uitspraken: ‘Dat mens is gek’.

‘De beeldvorming rond Vogelaar was uitgesproken negatief. Dat werd mede veroorzaakt door een geruchtmakende confrontatie met een ploeg van de omroep PowNed. De verslaggever bleef doorvragen, terwijl Vogelaar trachtte aan de camera te ontkomen. Ook de geld verslindende aankoop van het passagiersschip ss Rotterdam door een woningcorporatie en haar vergoelijkende reactie daarop deed haar gezag in de Kamer geen goed.’

Groot hart

De Telegraaf geeft het ‘profiel’ over Vogelaar de trefwoorden ‘harde werker, groot hart’ mee.

‘De van oorsprong Zeeuwse Vogelaar werd door toenmalig PvdA-leider Wouter Bos in het kabinet-Balkenende IV benoemd tot minister voor Wonen, Wijken en Integratie. Ze moest breken met de harde lijn van haar voorganger Rita Verdonk, was zijn idee.

‘Dat lukte best. De meeste mensen kennen Vogelaar van haar gelijknamige wijken. In vier jaar tijd werd er in deze probleemwijken die niet langer probleemwijken mochten heten 1 miljard euro gepompt, vooral door woningcorporaties.

‘Onderzoeken van onder meer het Sociaal en Cultureel Planbureau wezen echter kort daarna uit dat de gigantische financiële injectie weinig uit had gehaald: er was geen meetbaar resultaat. De Vogelaarwijken gingen de boeken in als geflopt.

‘Het ministerschap bleek voor Vogelaar sowieso geen gelukkige keuze. Regelmatig botste ze met de PvdA-top, wat uiteindelijk tot een vertrouwensbreuk leidde en in 2008 haar aftreden betekende.’

‘Ook Nederland en Europa misbruikten Koerden voor eigen gewin’ – 8 oktober

Trumps aankondiging om de Amerikaanse troepen uit Noord-Syrië terug te trekken stuit wereldwijd op verontwaardiging. Ook Volkskrant-lezers en opinie-auteurs trekken fel van leer: ‘De Koerdische peshmerga-strijders, onze belangrijkste bondgenoten tegen IS , krijgen nu een dolksteek in de rug.’

Volgens Albert Kort uit ’s-Heer Hendrikskinderen is het besluit van Trump een ‘klap in het gezicht’:

Dat de Verenigde Staten zicht terugtrekken uit Koerdisch Syrië is een regelrechte klap in het gezicht van al die Koerden die hun hoop op Amerika hadden gevestigd. Wat moeten ze nu wel denken van een land dat altijd heeft beweerd de vrijheid en democratie te verdedigen en dat hen nu in de steek laat?

Maar ja, dat zal Trump ongetwijfeld worst zijn. Vrijheid, mensenrechten en democratie zijn voor hem waarschijnlijk woorden die hij, net als zijn collega Erdogan, alleen uit het woordenboek kent.

Jan Berend de Vries uit Leeuwarden richt zijn kritiek op Europa en Nederland in het bijzonder:

Al jaren is er ergernis over de laffe houding van Nederland en Europa tegenover de Koerden. De Koerden zijn in de regio het meest democratisch, beschaafd, verdraagzaam en vredelievend, en verdienen zelfbestuur. Maar vooral Turkije blijft hen machtsbelust terroriseren en drukt elke ontwikkeling tot culturele, democratische en economische eenheid de kop in.

Nu de Koerden Islamitische Staat hebben verdreven, levert hun ‘bondgenoot’ Trump de Koerden uit aan de tirannieke Turken die 30 kilometer grensgebied willen annexeren om Turkse en Syrische Koerden voorgoed te scheiden. Maar ook Nederland en Europa misbruikten de Koerden voor eigen gewin en gedoogden terreur door Turkije om de Turken te vriend te houden.

Nederland had initiatief in Europa kunnen nemen om de Koerden te laten helpen met anti-tankwapens, een interventiemacht en de vreedzame opbouw van hun grondgebied. Maar Nederland gaf alleen helmen, kogelvrije vesten, ‘monitoring’, ‘afstemming met Europese partners’ en nu we nieuwe vluchtelingen vrezen, tonen we zelfs ‘verontwaardiging’.

Het is te laat, te weinig en hypocriet.

Naz Taha, journalist en geboren in Suleymaniah, spreekt van een ‘geschiedenis van verraad’:

Eerst gaven de Verenigde Staten geen steun aan het referendum over de onafhankelijkheid van Iraaks Koerdistan, vervolgens hielden ze zich afzijdig toen Iraakse regeringstroepen betwiste gebieden veroverden op de peshmerga, later weigerden ze in te grijpen bij de aanval op Afrin en nu geeft Trump Noord-Syrië aan Turkije weg. Doofstommetje spelen ten aanzien van de Koerdische kwestie – het is inmiddels tot traditie verheven.

President-dictator Erdogan is bezig het Koerdische volk, dat hij in eigen land al onderdrukt en vermoordt, ook buiten de grenzen van Turkije te verpletteren. En wie Erdogan niet steunt, die wordt gepromoveerd tot een handlanger van ‘terroristen’.

Weet u nog, toen duizenden Koerdische strijders hun leven opofferden bij de strijd tegen Islamitische Staat? De peshmerga waren de belangrijkste bondgenoten in de strijd van westerse troepen tegen IS. Soldaten die het overleefden krijgen nu van hun ‘westerse bondgenoten’ een dolksteek in de rug. Het is de taak van alle westerse grootmachten om de zoveelste aanval op Koerden te veroordelen. Niet in de laatste plaats omdat we zonder de onverschrokken Koerdische peshmerga-strijders IS niet hadden kunnen verslaan.

‘Lekkâh makkelûk om alleen burgemeester Krikke te slachtofferen’ – 7 oktober

Pauline Krikke stapt op als burgemeester van Den Haag vanwege de uit de hand gelopen vreugdevuren in Scheveningen. Terecht volgens de een, een vlucht voor het debat volgens de ander. Ook de meningen van Volkskrant-lezers zijn verdeeld: ‘Hoe is de burgemeester eigenlijk ooit op deze post gekomen?’

Ad Verkuijlen vindt dat niet alleen Krikke haar verantwoordelijkheid moet nemen:

‘Krikke moet weg’ is alom in de media te lezen. Lekkâh makkelûk om alleen burgemeester Krikke te slachtofferen voor de vuurzee op Scheveningen.

Zeker, zij is verantwoordelijk. Niet minder verantwoordelijk, zeg maar schuldig, zijn de organisatoren van de brandstapel die hebben toegelaten dat die te hoog en te breed werd gebouwd. En nu niet beweren ‘we wisten het niet’.

Ronduit misdadig zijn degenen die op het idiote idee kwamen om tonnen met diesel in de berg aan te brengen. Een strafrechtelijke vervolging van die lieden lijkt eerder op zijn plaats dan alleen Krikke af te branden. Degenen die Krikke aanklagen moeten hun ogen uit de kop schamen om haar alleen te laten ‘bungelen’; ze heet niet eens Barbertje.

En hartelijk bedankt nog iedereen, voor het om zeep helpen van die mooie traditie van brandstapels aan zee. Maar ja, ‘Who killed Davey Moore?’ De echte daders leggûh voor zekâh op het strand begraven, daar waar de lont in het kruitvat is gestoken.

Jaap Jan Brouwer uit Den Haag vraagt zich af hoe Krikke überhaupt burgemeester is geworden:

Na het opstappen van Pauline Krikke als burgemeester is het wellicht verstandig na te gaan hoe zij ooit op deze post gekomen is. Als burgemeester van Arnhem heeft zij zich niet bepaald onderscheiden, haar eigen VVD-fractie gaf haar een magere zes. En in haar functie als bestuurder van het Scheepvaartmuseum in Amsterdam kreeg ze een motie van wantrouwen van het managementteam aan haar broek – een unicum – en moest ze vertrekken.

Ik kan me voorstellen dat in het kader van ‘we zoeken nog een baan voor …’ Den Haag als (VVD-)gemeente om de hoek kwam kijken, maar dan blijft het toch verbazingwekkend als gedurende de hele sollicitatieprocedure niemand kritische vragen heeft gesteld over haar cv. De enige verklaring die ik kan verzinnen is dat hier een hoger politiek kaartspel achter zit waar wij geen zicht op hebben.

Bart Westmaas uit Eelde verbaast zich vooral over de manier waarop Krikke haar vertrek bekendmaakte:

Dat burgemeester Krikke de handdoek in de ring gooit, is uiteraard haar eigen keuze. Maar is er nou niemand in haar omgeving die haar adviseert dat niet op zo’n knullige manier kenbaar te maken?

Ik zag het filmpje dat ze op Instagram plaatste en dacht alleen maar; ‘hé wat grappig, haar neusgaten zijn niet even groot’ (Tip: film jezelf nooit van onderaf!) Kunnen gezagdragers gewoon professioneel blijven communiceren alsjeblieft?

Of is de volgende stap een zwaaiend vrouwtje in de app en daarna: ‘Femke Halsema heeft de groep verlaten’?

Aad van den Enden uit Utrecht heeft wel een idee over Krikke’s opvolger:

Na het aftreden van burgemeester Krikke rijst de vraag wie haar zou kunnen opvolgen. De commissaris van de koning heeft vast een lijst van kandidaten paraat, maar ik verwacht dat er ook capabele mensen zullen solliciteren.

Ik hoop dat ‘zoon’ Bram Krikke dat ook zal doen. Hij heeft bewezen over voldoende voeling met de mens te hebben, gezien zijn lange en intense carrière op straat. En ik ben er zeker van dat hij zich niet zal laten intimideren door de vrije jongens die zijn ‘moeder’ rond Nieuwjaar zo dwars hebben gezeten.

Waar is Jesse Klaver als oppositieleider mee bezig? – 4 oktober

GroenLinks-leider Jesse Klaver keurt alle ministeriële begrotingen goed omdat hij niet gelooft in oude politiek van oppositievoeren om het oppositievoeren. Hij hoopt in goed overleg met de coalitiepartijen en het kabinet geld binnen te harken voor onder meer onderwijs en voor de stikstofproblematiek. Verstandig? Voormalig partijvoorzitter Leo Platvoet vindt van niet.

Jesse Klaver heeft, zonder enige vorm van raadpleging of discussie binnen GroenLinks, twee opmerkelijke koerswijzigingen in de parlementaire strategie van GroenLinks aangebracht. Allereerst het voornemen om op hoofdlijnen met het kabinet te willen discussiëren en de ‘scorebordpolitiek’ achter zich te laten. Ongetwijfeld zullen de coalitiepartijen maar wat graag op hoofdlijnen willen discussiëren met GroenLinks – en nog liever met de hele oppositie. We zijn immers allemaal voor een schoon milieu, een eerlijke lastenverdeling, en een inclusieve samenleving? Maar als het om concrete uitwerkingen gaat, om prioriteiten stellen, om offers te vragen van de ene groep ten gunste van de andere: dan moeten de hoofdlijnen verlaten worden en gaat het over de ‘details’ die de hoofdlijnen richting geven. En dáár het botst het vaak tussen oppositie en kabinet, tussen rechts en links, althans dat zou je verwachten als je programma’s en verkiezingsbeloften, ook van GroenLinks, serieus neemt.

Buiging voor kabinet

De tweede koerswijziging om vooraf al kenbaar te maken niet tegen een begroting te stemmen, is minstens zo opmerkelijk. Niet dat het zo vaak voor is gekomen dat oppositiepartijen tegen een begroting stemmen, maar in de huidige politieke situatie, waarin de coalitie steun uit de oppositie nodig heeft, is deze koerswijziging een ongekende buiging voor het kabinet. Op de website van GroenLinks wordt met verve uitgelegd dat het wegstemmen van een begroting grote gevolgen heeft: in het betreffende beleidsveld wordt de situatie immers bevroren, ook waar het om voorgenomen goed beleid gaat. Natuurlijk is dat zo. Iedere verstandige partij zal dat willen voorkomen. Zeker ook het kabinet. En juist daarom kan een gezamenlijke oppositie maximaal resultaat behalen, door de goedkeuring van een sterk bekritiseerde begroting te laten afhangen van de compromisbereidheid van het kabinet om verbetervoorstellen over te nemen. Het vooraf akkoord gaan met een begroting ondermijnt deze benadering.

De opstelling van Klaver trekt het kleed onder een gezamenlijk optreden van links weg. Terwijl er in de partij juist veel steun is om te investeren in een goede verstandhouding met in ieder geval PvdA en SP, om bij de volgende verkiezingen te kunnen komen tot een links alternatief voor het huidige beleid.

Geen discussie

Deze koerswijzigingen zijn tot stand gekomen zonder enige discussie binnen GroenLinks. Die discussie kan ook niet plaatsvinden, want in korte tijd is het partijblad opgeheven en het ledenparlement afgeschaft. Congressen zijn verworden tot applausmachines voor de partijtop en pr-bijeenkomsten voor komende verkiezingen. De ledenpartij is ingeruild voor een professionele campagnepartij. Het is te hopen dat deze autocratisch ingezette koerswijzigingen leiden tot een besef binnen GroenLinks dat, net als in onze rechtsstaat, er ook in een politieke partij sprake moet zijn van democratie en ‘checks and balances’.

_{Leo Platvoet is voormalig partijvoorzitter van GroenLinks en Eerste Kamerlid.}

Tovert Johnson toch nog een doorbraak over Brexit uit de hoge hoed? – 3 oktober

Heeft de Britse premier Boris Johnson toch een mogelijk compromis gevonden in de impasse over de grens op het Ierse eiland na een Brexit? Zijn aanbod stelt meer voor dan in Brussel werd verwacht. Nu moet de EU water bij de wijn doen, vindt de pro-Brexit-krant The Daily Telegraph. Het lijkt meer dan het is, vindt daarentegen The Guardian: Johnsons enige doel ‘is het winnen van de blame game’ als er geen deal komt.

The Daily Telegraph

The Daily Telegraph, die de voorstellen van Johnson eerder al lekte en die aanprees als de uitweg uit de impasse, kopt nu boven het commentaar door Shanker Singham: ‘De EU moet niet de ogen sluiten voor de wederzijdse voordelen van het Brexit-aanbod van de premier’.

‘Het Verenigd Koninkrijk heeft nu een serieus aanbod gedaan aan de EU, die een aantal wezenlijke concessies bevat. De voorstellen van de regering verschillen radicaal van waarmee Theresa May had ingestemd. Het aanbod van de premier verdient het om zorgvuldig mee om te gaan omdat het weleens de enige manier kan zijn om een deal door het Lagerhuis te krijgen.

‘Het bevat veel elementen van de aanbevelingen die zijn gedaan in het rapport van onze Prosperity UK Alternative Arrangements Commission door 23 deskundigen uit de hele wereld. De uitvoerbaarheid van onze voorstellen wordt niet serieus betwist en krijgt al steun van een breed scala aan EU-commissarissen.’

The Guardian

Het dagblad The Guardian, altijd zeer kritisch over de Conservatieven en zeker Johnson en zijn brexiteers, tekende bij de EU in Brussel ‘ongenoegen’ op over de voorstellen van Johnson. En de hoofdonderhandelaar van de EU, Michel Barnier, zou in vertrouwelijke gesprekken het voorstel over de Ierse grens zelfs ‘een valstrik’ hebben genoemd. Commentator Martin Kettle sabelt Johnsons voorstellen in zijn rede op het congres van zijn partij neer: ‘Deze laffe toespraak laat zien dat het wapenarsenaal van Boris Johnson leeg is’.

‘Boris Johnsons toespraak op het partijcongres van de Conservatieven past helemaal bij zijn korte en smakeloze premierschap tot dusver. De toespraak was oplichterij, een poging om onwelgevallige werkelijkheden weg te wensen door een act op te voeren om het publiek te behagen. Maar onder deze onwelgevallige werkelijkheden zijn zaken als de wetten van dit land, het gekozen parlement, de Europese Unie en het Ierse eiland.’

Misschien kun je zeggen dat wat Johnson zei op zijn congres in Manchester redelijker klonk dan zijn eerdere uitspraken over Brexit, schrijft Kettle, maar: ‘Zulke nuances zijn meer schijn dan werkelijkheid. Ja, Johnson wil de conversaties als follow-up van Manchester met zijn Europese ‘vrienden en partners’ – om die neerbuigende, hypocriete Johnson-frase te gebruiken – positief beginnen. Ja, hij moet kunnen beweren dat hij zijn best heeft gedaan om te elfder ure nog een akkoord te sluiten. Maar dat gaat voorbij aan het belangrijkste punt. De realiteit en de logica van zijn benadering is dat er zeker geen deal komt onder Johnson. Deze zogenaamde heronderhandelingen gaan veel meer over het winnen van de blame game na 31 oktober dan over het overeenkomen van de voorwaarden voor het vertrek.’

Opeens knuffelen de politici de betogende boeren, maar wat hebben ze daaraan? – 2 oktober

Tractoren die snelwegen blokkeren, die geparkeerd staan op het Scheveningse strand, of op het Malieveld in Den Haag achter duizenden protesterende boeren, dat zijn de foto’s van de voorpagina’s vanmorgen. De boeren krijgen veel begrip. Volgens Raoul du Pré in het Volkskrant-commentaar zijn ze de dupe van twintig jaar laks beleid en kan de stikstofuitspraak wellicht de politiek tot een visie dwingen. In andere krantencommentaren wordt de Haagse politici die nu de boeren knuffelen hypocrisie verweten.

Nederlands Dagblad

‘Boeren deden al zoveel’ is de kop boven het hoofdcommentaar van het Nederlands Dagblad van de hand van Sjirk Kuijper:

‘Als je hypocrisie kon snijden, verpakken en bereiden, zouden publiek en politiek nog jaren kunnen eten van wat ze dinsdag zelf produceerden. Duizenden boeren onthaalden zij als helden voor een dagje in Den Haag. Politieke partijen jubelden de agrariërs toe via sociale media: #trotsopdeboer! Terwijl de meest acute bedreiging voor veel boerenbedrijven – namelijk het falende ¬Programma Aanpak Stikstof – van hun eigen tekentafel kwam. In 2011 werden deze ‘juridische trucs en listen’ (zoals de Commissie Remkes ze nu met terugwerkende kracht noemt) bedacht door Henk Bleker.’

‘Maar politici die meehuilen over hun eigen papierwerk, die doen alsof het ook wel zonder regels kan, of dat alle regels uit Europa komen – die belazeren de kluit. Datzelfde geldt voor een publiek dat één dag lang de boeren knuffelt, maar geen rechtvaardige prijs wil betalen voor hun topproducten.’

NRC

Het NRC-commentaar heeft als kop: ‘Boeren zullen niet aan ingrepen kunnen ontkomen'.

‘De agrarische sector kwam de politiek massaal vragen om begrip en heeft dat ruimschoots gekregen. Zelden zal met zo veel stroop zijn gesmeerd. De boer was de beste vriend en in genen dele een probleem. De regen bestond dinsdag vooral uit krokodillentranen. Want een groot deel van de uitgenodigde politici, die zoveel compassie toonden, weet dat het boerenbedrijf niet zal kunnen ontkomen aan harde en pijnlijke maatregelen.’

De krant veroordeelt de belofte van minister Carola Schouten dat de veestapel niet zal worden gehalveerd, zoals D66 voorstelt, zolang zij aan het bewind is.

‘Natuurlijk was het een makkelijke toezegging, want de veestapel kan niet in de anderhalf jaar die dit kabinet resteert worden gehalveerd. Maar het is bovenal een verkeerd signaal. Er is behoefte aan een eerlijk verhaal. En dat verhaal is dat de boeren toch anders en minder moeten gaan produceren. Dat kan niet zonder pijn.’

AD

Commentator Hans van Soest in AD vindt dat er ‘niet moet worden gedaan alsof het onmogelijk is om nog boer te zijn in Nederland. De landbouw is van grote economische betekenis voor ons land. Alleen een gek wil daar een einde aan maken. Er zijn legio voorbeelden van innovatieve landbouwbedrijven die renderen en die de omgeving minder belasten. Nederland is een klein land met steeds meer inwoners, waardoor het niet anders kan dan dat we allemaal een beetje moeten inschikken om het land leefbaar te houden. Alle milieuregels zijn dan ook geen overbodige luxe. Nu al stoppen elke dag gemiddeld drie boeren omdat ze het niet meer rooien of omdat ze geen opvolger hebben voor het bedrijf. Dat er een opkoopregeling komt voor bedrijven, zal veel agrariërs juist lucht geven.’

Columniste Nynke de Jong schrijft in het AD:

‘De protesterende boeren hebben niks aan een ‘komt wel goed’ als je die belofte uiteindelijk niet waar kunt maken. Ga liever met de agrarische sector kijken hoe je dit probleem kunt tackelen. Uit een onderzoek van dagblad Trouw onder ruim tweeduizend boeren, gaf 80 procent van de ondervraagden aan dat ze wel op een natuurvriendelijke manier wilden werken, als de supermarkt en de klant daar dan ook een eerlijke prijs voor willen betalen. De wil is er dus. Help ze daarmee. En je helpt ze niet door ze in slaap te sussen met loze beloftes.

‘Dan staan ze over een jaar weer te toeteren op het Malieveld.’

Heeft de tractoractie van de boeren zin? – 1 oktober

Duizenden boeren zijn vandaag met hun tractoren naar Den Haag gereden uit protest tegen regeringsplannen om de veestapel te verkleinen uit milieuoverwegingen. Ze voelen zich de dupe. Bij de ingezonden brievenschrijvers van de Volkskrant krijgen ze weinig krediet. Maar J. Kierkels uit Boerakker schrijft: ‘Ik ben niet trots op onze boeren en ook niet trots op onze regelgeving. Toch maar naar Den Haag.’ Een keuze van brieven.

Helpt minder vee?

In de artikelen in de Volkskrant, maandag en dinsdag, over ‘Verminderen in de veestapel’ wordt de indruk gewekt dat minderen van de veestapel tot verbetering zal leiden: dat lijkt me nogal een illusie. Van de foto van in de varkensstal op pagina 8 dinsdag krijg ik tranen in mijn ogen.

Boeren met melkvee kijken eerst naar hun eigen bedrijf. Lijkt me logisch. De regelgeving uit Europa is zodanig dat ze geen kant op kunnen. Mest van koeien kan enkel en alleen worden gebruikt op eigen grond.

Boeren van varkensbedrijven produceren hoeveelheden mest waarvan zij niet weten hoe daarvan af te komen. Deze mest gaat deels naar mestvergisting met subsidie voor groene stroom. Ook deze boeren moeten de regels volgen van de Europese Unie.

Als exporterend land van vlees en melkproducten zal het eten van een stukje minder vlees van koe of varken niet de redding zijn. Ik ben niet trots op onze boeren en ook niet trots op onze regelgeving. Toch maar naar Den Haag.

_{J.P. Kierkels, Boerakker}

Vlees consumeren

De Volkskrant analyseert of boeren een punt hebben met hun protest en stelt dat ze welhaast tot bio-industrie worden gedwongen doordat consumenten goedkoop vlees willen blijven eten. Het is absurd dat een ontwikkeld land als het onze nog steeds zo’n barbaarse geïnstitutionaliseerde dierenmishandeling kent. En inderdaad, de boeren hebben daar wel een punt, het is bijna even bizar als het blijven vertroetelen van de luchtvaartindustrie, die indirect ook menig weerloos slachtoffer maakt.

Ja, een grote groep consumenten zal, als ze de keus hebben, kiezen voor goedkoop vlees (en goedkope vakantievluchten). Waarom verbieden we dieren- en milieumishandeling niet gewoon? Het is dus, als vanouds, de schuld van de regering. Of zal de in het artikel genoemde krachtige boerenlobby er ook iets mee te maken hebben gehad?

_{Frans Knibbe, Amsterdam}

2.500 trekkers

Het probleem met stikstof is dat sommige boeren er teveel van produceren. Daarom moeten hun bedrijven worden gesaneerd. En uit protest komen ze met 2.500 trekkers naar Den Haag. En dat produceert een berg stikstof waar je u tegen zegt. Het lijkt erop alsof iemand het beroemde boerenverstand op nul heeft gezet.

_{Erik de Vroom, Leiden}

Randstedelijke populisten

De column van Jean-Pierre Geelen ‘Boeren’ (Ten eerste, 30 september) geeft precies aan waarom het nodig is om te demonstreren. De boeren zijn het zat dat er over en niet met ze gepraat wordt. De boeren die allerlei vergunningen voor elkaar hebben en binnen wet- en regelgeving hun bedrijf runnen, worden door vooral randstedelijke populisten steeds weer in een verdomhoekje geplaatst van: ga je schamen terwijl er geen reden is om zich te schamen. Boeren hebben wel een oplossing en willen best meewerken als de regelgeving geen tegengestelde doelen beoogd, als ze hun investeringen die gedaan zijn voor het milieu kunnen terugverdienen en een eerlijke prijs krijgen voor hun product. Maar die oplossing kan er alleen komen als er gezamenlijk gezocht wordt naar mogelijkheden.

_{Carla Dekker, Zeewolde}

Moeder aarde

Boeren verzetten zich tegen politieke maatregelen, voorgesteld door de commissie Remkes, waarvan zij zeggen de ‘dupe te worden’. Een organisator van de demonstratie zegt dat de boeren erkenning willen. Terwijl ik buiten het getoeter van de tractoren hoor, vraag ik me af waarvoor zij erkenning willen. Erkenning voor het feit dat ook zij een grote bijdrage leveren aan de teloorgang van moeder aarde? Even verderop lees ik dat ze willen dat ik mijn waardering voor de landbouw onder de loep neem en tot nieuwe (waarschijnlijk positieve) conclusies kom, zodat ik me weer betrokken voel bij de wijze waarop mijn voedsel wordt geproduceerd.

Nou, beste boeren, ik voel me enorm betrokken bij het productieproces. Zo erg zelfs dat ik geen vlees meer eet en een moestuin heb.

Ik voel me vooral diep betrokken bij moeder aarde, die bijna knock out is geslagen en rochelend in de touwen hangt. En jullie voelen je de dupe? Het is de hoogste tijd dat jullie net zo luid toeterend naar Den Haag rijden voor het behoud en het herstel van dezelfde grond waar jullie al zolang zoveel aan te danken hebben.

_{Janine Peek, Harmelen}

Debat over het sluiten van rookruimtes in de horeca: ‘Een klap in het gezicht’ – 27 september

De Hoge Raad heeft gesproken: alle rookruimtes in de horeca moeten dicht. Volgens hotelmanager Edward Leenders zijn een behoorlijk aantal van zijn gasten ‘erg teleurgesteld door dit nieuws’, de activistische longarts Wanda de Kanter vindt juist dat het verbod niet ver genoeg gaat: ‘Ook rookruimtes elders moeten sluiten.’

‘Nooit klachten’

Edward Leenders, manager van het Amsterdamse vijfsterrenhotel De L’Europe, is niet verbaasd over het feit dat de sigarenkamer in het hotel gesloten moet worden: ‘Iedereen zag het aankomen.’ Vaste gezelschappen en klanten komen regelmatig bijeen in de rookruimte van het hotel om een sigaartje te roken ‘ter ontspanning’. Zo is er het vrouwelijke sigarengezelschap Salomé dat maandelijks rookpluimen de kamer inblaast. Klopt het dat jullie er een stichting van willen maken, zodat de rookkamer toch open kan blijven? ‘We onderzoeken de mogelijkheden, een behoorlijk aantal gasten zijn erg teleurgesteld door dit nieuws.’

Leenders vervolgt: ‘In de tussentijd wordt het roken op het buitenterras. We zullen de regels uiteraard braaf volgen. Met strenge regels omtrent roken is natuurlijk niets mis, het is belangrijk dat iedereen wordt gerespecteerd. Maar dat de keuze om in een rookkamer te roken klanten nu wordt ontnomen, vind ik erg jammer. Onze sigaarlounge is voorzien van een adequaat luchtverversingsysteem, dat er op is ingericht de lucht in de rookkamer een paar keer per uur te verversen. In de tijd dat ik bij De L’Europe werk, heb ik nog nooit klachten gehad van gasten die zich stoorden aan de rookkamer.’

‘Klap in het gezicht’

De voorzitter van Koninklijke Horeca Nederland (KHN), Robèr Willemsen, noemt op de site van de horecabranchevereniging het besluit van de Hoge Raad ‘een klap in het gezicht voor horecaondernemers’. De vereniging waarschuwt voor de impact van rokers die letterlijk en figuurlijk op straat komen te staan, ‘met alle mogelijke gevolgen voor geluid en openbare orde op straat’.

Ook roept de KHN de NVWA op om vooral niet als een dolle te gaan handhaven: ‘We hadden een reële afspraak met de staatssecretaris over een reële termijn voor een verbod op rookruimten (1 juli 2022) die ondernemers en gemeenten de tijd gaf om op een goede manier in te spelen op die nieuwe situatie. Dat wordt nu doorkruist door deze uitspraak.’

‘Laaghangend fruit’

Wanda de Kanter, longarts en activist tegen de tabaksindustrie, is niet verrast door de uitspraak: ‘De reden dat er hoger beroep was aangetekend, was om horecagelegenheden extra tijd te geven om het te regelen.’ En het argument van de horecabranchevereniging dan, dat de rookruimtes op kortere termijn moeten sluiten dan eerder afgesproken? ‘Tja, als de Hoge Raad zo beslist, dan moet je je daar gewoon aan houden. We zien ook in andere landen waar een horecarookverbod geldt dat het verbod goed werkt. In Nederland ging dat mis omdat er bij de invoering in 2008 een uitzondering werd gemaakt voor kleine café’s. Daardoor wist niemand waar hij aan toe was.’

De uitspraak is volgens De Kanter dan ook een stap in de goede richting, maar nog lang niet voldoende om het allerbelangrijkste voor elkaar te boksen: dat kinderen nooit beginnen met roken. ‘Het is goed dat kinderen en jongeren die veel in horeca verblijven niet meer zien dat mensen daar roken. Maar het is de hoop dat rookruimtes elders, zoals op Schiphol en op ministeries, ook moeten sluiten.’

Het sluiten van rookruimtes is goed, maar volgens de longarts ‘laaghangend fruit’: ‘De meer complexe maatregelen worden maar niet genomen. De prijs van sigaretten moet omhoog, als je die elk jaar met 10 procent verhoogt belemmer je kinderen echt om het te kopen. En supermarkten als de Albert Heijn en de Jumbo moeten stoppen met de verkoop van tabak. De Lidl heeft dat al gedaan, daarom heb ik artsen deze week nog opgeroepen om alleen daar nog boodschappen te doen.’

Spelen Democraten Trump in de kaart met de afzettingsprocedure? – 26 september

Het lijkt wel of president Trump staat te juichen, nu het Huis van Afgevaardigden hoorzittingen over een afzettingsprocedure begint. ‘Een heksenjacht’ zoals de VS, misschien wel de hele wereld, nooit eerder heeft gezien, zei Trump. Het Amerikaanse volk moet zijn president verdedigen tegen de extreem-linkse kwaadsprekers in het parlement, is de slogan die hij nu in het verkiezingsjaar kan voeren om zijn achterban te mobiliseren en op te zwepen. Ook onder zijn tegenstanders is de vrees voor een boemerangeffect groot. (zie ook het Volkskrant-commentaar). In de Amerikaanse media woedt een debat of die vrees terecht is.

‘Waarom een Trump-impeachment u de stuipen op het lijf zou moeten jagen’, is de kop boven een column van Frank Bruni in The New York Times. Het geeft de zenuwachtigheid in liberale kringen goed weer. Trump verdient te worden afgezet, maar die terechte hoorzittingen zouden heel goed kunnen leiden tot zijn herverkiezing volgend jaar. Tijdens de campagne zal alle aandacht op hem zijn gericht, hij zal voluit het slachtoffer kunnen uithangen en tirades afsteken over zijn favoriete thema’s als fake news. ‘Het Trump-melodrama zal al het andere overschaduwen.’

Het zal alleen nog maar gaan over Trumps ‘wetteloosheid, groteske gedrag, verzinsels en idiote tweets’, niet meer over de politieke vraagstukken als onderwijs, gezondheidszorg. Het zal de polarisering verergeren, de tegenstanders zullen nog minder naar elkaar luisteren – de Democraten in het Congres krijgen van Bruni het verwijt van ‘voortdurende hysterie’ over Trump. Een volgende president staat voor een gigantische taak die kloof weer te overbruggen en Bruni ziet onder de Democratische kandidaten niemand die daartoe in staat zou zijn.

Maar heeft Trump de afzettingsprocedure wel met opzet uitgelokt, als een uitgekookte electorale strategie? David Graham ziet dat op de site van The Atlantic heel anders: ‘Trump is in paniek geraakt’. Hij had het besluit van Nancy Pelosi (de leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden) niet aan zien komen, schrijft Graham en zit nu met zijn handen in het haar.

Trump had een rammelend en voor zijn doen lusteloos betoog gehouden voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, want hij was met zijn hoofd bij Pelosi. In een telefoongesprek had hij haar gevraagd of het tij nog kon worden gekeerd. Hij besloot in een impuls het verslag van zijn omstreden gesprek met de Oekraïense president Zelenski vrij te geven in de hoop op coulantie. Weer thuis in de Trump-tower in New York zag hij op tv tot zijn verbijstering dat Pelosi toch doorzette. ‘Chaos is een constante in de regering-Trump, maar deze week zagen we een veel zeldzamere impuls: paniek.’

Op de politieke site Slate betwijfelt Ben Mathis-Lilly eveneens of de vrees onder Democraten dat Trump ‘een politieke tovenaar’ is, die elk schandaal in zijn eigen voordeel weet om te buigen in dit geval terecht is. Hij begrijpt goed dat velen vrezen ‘in de val van Trump’ te lopen, maar ook Mathis-Lilly zet de gebeurtenissen van de afgelopen dagen op een rij en Trump gedroeg zich niet als iemand die graag een afzettingsprocedure aan zijn broek wil. Bovendien was Nancy Pelosi, die tot nu toe alle druk uit eigen kring om een impeachment te beginnen had weerstaan, volgens Mathis-Lilly heel overtuigend.

Dat vindt ook Jennifer Rubin in The Washington Post. Als geen ander heeft Pelosi politiek gevoel voor het sentiment onder kiezers en ze had gelijk dat tot nu toe een afzettingsprocedure averechtse gevolgen zou hebben, vindt Rubin. Ze heeft nu precies het juiste moment gekozen om aan de druk in haar eigen achterban gehoor te geven.

De Oekraïne-zaak is overzichtelijk: de president zet een buitenlandse leider onder druk om als tegenprestatie voor (militaire) steun hem een partijpolitieke dienst te bewijzen door een rivaal (Joe Biden en zijn zoon Hunter) te laten vervolgen; dat zou neerkomen om vragen om buitenlandse inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Dit is een stuk eenduidiger dan de conclusies van het Mueller-rapport, dat natuurlijk op de achtergrond wel meespeelt. Ten tweede, vindt Rubin, kan Pelosi niet meer worden verweten zo maar een procedure te beginnen. Het slimste van Pelosi om dit schandaal aan te grijpen is dat het Congres de regie in handen heeft en niet hoeft te wachten op een onderzoeker als Mueller.

In de rechtse kringen die Trump steunen, wordt de Oekraïne-zaak gebagatelliseerd. Trump deed niets verkeerd tijdens het telefoongesprek met Zelenski, stelt bijvoorbeeld de site The Federalist. Trump stelde mogelijke bemoeienis van Oekraïne bij de Amerikaanse verkiezingen van 2016 aan de orde, hoe kan dat ‘machtsmisbruik’ zijn, het is volkomen terecht, meent de Federalist. De nieuwssite Slate stelde vast dat de rechtse online media The Daily Wire, The Daily Caller en de Washington Examiner alledrie de beschuldiging van Trump aan het adres van Joe Biden overnemen: die zou in januari 2018 hebben lopen opscheppen dat hij als vice-president een miljard dollar had beloofd aan Oekraïne als die de aanklager zou ontslaan die onderzoek deed naar corruptie bij het bedrijf waar Bidens zoon Hunter werkte. Die beschuldiging is in gevestigde media weerlegd.

Biden zelf haalde woensdag fel uit naar Trumps verdachtmakingen. Maar de vraag blijft of de impeachment-zittingen hem zullen helpen of juist de belaagde Trump. En dan is er de vraag of Biden ervan profiteert bij de Democratische voorverkiezingen of bijvoorbeeld zijn tegenstrever Elizabeth Warren, schrijft Ryan Lizza op de site Politico. Biden heeft als zijn belangrijkste verkiezingspunt: ik ben de man die Trump kan verslaan. Dus de aandacht komt hem goed van pas. Maar misschien hoeven Bidens tegenkandidaten niet zo bang te zijn dat hij nu alle aandacht opslorpt: kiezers zouden er ook heel moe van kunnen worden en zich richten op iemand als Warren, die het anti-Trump geraas probeert te vermijden en juist met doortimmerde beleidsplannen komt.

Wie is er eigenlijk de baas in Groot-Brittannië? – 25 september

De verwarring is compleet in Londen, in ieder geval in de media, na de historische uitspraak van het Hooggerechtshof dat de regering-Johnson in strijd met de wet heeft gehandeld door het parlement voor vijf weken naar huis te sturen. Verbaasde vreugde bij kranten als The Guardian en de Financial Times, grote verontwaardiging bij de kranten die voor Brexit ijveren, zoals The Daily Telegraph en The Sun. ‘Buigen voor deze uitspraak zou een keuze betekenen voor ‘Hooggerechtshof-cratie’ boven onze constitutionele monarch.’

The Sun

Lady Hale, de voorzitter van het Hooggerechtshof, prijkt op de voorpagina van The Sun, naast de kop: ‘Ooh, u bent wettig … maar wij vinden u niet aardig’. De lezers ‘reageerden razend’ meldt de krant. ‘Ze bombardeerden ons met steunbetuigingen voor de premier. Velen hekelden de ‘ongekozen’ rechters en juichten Boris’ strijd om Brexit tot stand te brengen toe. Dave Martin uit Sheffield schreef: ‘De elite heeft ons weer eens genaaid.’

Financial Times

Boris Johnson moet tot aftreden worden gedwongen na de uitspraak van het Supreme Court, vindt de Financial Times in een hoofdcommentaar.

‘De uitspraak van het Hooggerechtshof van het Verenigd Koninkrijk is een vernietigende veroordeling van machtsmisbruik door een premier – en van de bekleder van die functie, Boris Johnson. (..) De rechters oordeelden dat de premier de parlementsleden, het Britse volk en de koningin heeft misleid. Geen enkele toekomstige premier zal nog op deze manier kunnen handelen. De uitspraak van van de rechters markeert een historisch moment in de evolutie van de Britse grondwet.

‘Vurige brexiteers zullen de uitspraak verwerpen als een complot van het ‘establishment’ om hun vastberadenheid te breken de EU tegen elke prijs te verlaten. Er waren al beschamende pogingen de rechters af te schilderen als ‘vijanden van het volk’.

‘Johnson heeft aangegeven dat hij gewoon door wil gaan. Hij zal proberen deze tegenslag uit te zitten, zoals bij de eerdere episoden waarin vragen over zijn bekwaamheid werden opgeworpen. Het opnieuw bijeengekomen parlement moet zich niets gelegen laten liggen aan zulk gedrag en moet een motie van wantrouwen aannemen tegen de premier. Het zou zijn recht om een overgangsregering te vormen moeten gebruiken die moet verzekeren dat de datum voor Brexit, 31 oktober, wordt verschoven en moet verkiezingen organiseren. De rechters hebben gesproken. Nu moet het volk zijn zegje kunnen doen. Dit is hoe de Britse constitutionele democratie werkt.’

The Daily Telegraph

In het dagblad dat campagne voert voor Brexit, The Daily Telegraph, zijn de columnisten eensgezind in hun woede over de uitspraak van het Hooggerechtshof. In de online-nieuwsbrief citeert The Telegraph zijn columnisten. Camilla Tominey: ‘Iedereen snakte naar adem in het Hooggerechtshof toen het besef doordrong dat dit de slechtst denkbare uitkomst was voor Boris Johnson.’ Steward Jackson: ‘Boris Johnson moet daadkrachtig optreden om de overwinning van Brexit weg te grissen uit de kaken van de juridische nederlaag.’ John Longworth: ‘Het hooggerechtshof heeft de kant gekozen van de opstandige remainers tegen het volk.’ Andrew Lilico: ‘Buigen voor deze uitspraak zou een keuze betekenen voor ‘hooggerechtshof-cratie’ boven onze constitutionele monarch.’

Lilico geeft de verbolgen houding goed weer: ‘Het Hooggerechtshof heeft geoordeeld dat de ‘prorogation’ van het parlement voor vijf weken onwettig is. Maar wat geeft dat? Prorogation van het parlement is geen wettelijke kwestie. De logica van het standpunt van de regering in deze zaak – dat het Hooggerechtshof hier geen jurisdictie over heeft – leidt er eenvoudigweg toe dat de regering zich niets van dat oordeel moet aantrekken.

‘Als het parlement ervoor kiest toch ‘bijeen te komen’ voor de Toespraak van de Koningin en de opening van het parlement, moet de regering gewoon alles wat er in die tussentijd wordt ‘besloten’ naast zich neerleggen en koninklijke goedkeuring onthouden aan elke ‘wet’ die wordt aangenomen.

‘Prorogation hoort tot de macht van de kroon. Als het besluit van de koningin je niet aanstaat, doe dan een beroep op de koningin om het besluit te herzien. Als je het niet leuk vindt dat ze haar besluit niet aanpast, stel dan een nieuwe monarch voor of stel voor de monarchie maar af te schaffen.’

The Guardian

‘Schuldig, maar hij zal niet opstappen’, is de kop boven het hoofdcommentaar van The Guardian. ‘Het Lagerhuis zal nu weer bijeenkomen. Een premier die op deze manier is berispt voor onwettig handelen zou niet moeten aanblijven. Een premier met eergevoel zou zijn ontslag indienen. Maar Johnson heeft geen eergevoel en kent geen schaamte. Het precedent dat door een daad van ongehoorzaamheid wordt geschapen is onvoorstelbaar. Hoe eerder Groot-Brittannië van hem af is, des te beter. (..)

‘Johnson heeft geen meerderheid in het parlement. Hij heeft zijn greep op het Lagerhuis verloren, is niet in staat vertrouwen te wekken en wordt gedwongen wetten te aanvaarden die zijn opponenten hebben opgesteld. Hij zou graag zien dat de oppositie een motie van wantrouwen indient en hem zo het initiatief teruggeeft, zodat hij kan besluiten over de datum van verkiezingen. De oppositie moet die verleiding weerstaan. Als de facties die tegen een Brexit zonder deal zijn niet op een lijn komen, zal Johnson de verkiezingen winnen en zal Groot-Brittannië verliezen.

‘Maar als zij een aanleiding nodig hadden om hun verschillen opzij te zetten en samen te werken om het land te redden van een no-deal-ramp, dan hebben de rechters hen die nu gegeven. Ze zouden die kans moeten grijpen.’

‘Maak van het praalgraf waar Franco nu ligt een plek van verbinding’ – 24 september

De Spaanse regering krijgt haar zin: het Spaanse hooggerechtshof heeft besloten dat dictator Franco wordt verplaatst vanuit zijn praalgraaf naar de begraafplaats van El Pardo-Mingorrubio, waar de vrouw van ‘El Generalissimo’ ligt. Volgens historicus Gutmaro Gómez Bravo was het praalgraf ‘een anomalie die ongekend is op wereldniveau’ en moet het nu een monument worden dat mensen niet uit elkaar drijft, maar verbindt.’

Gutmaro Gómez Bravo, historicus en coördinator van het project A vida o muerte: de vervolging van de Spaanse republikeinen (FCE, 2018), buigt zich in een uitgebreid opiniestuk in El Mundo over de kwestie, volgens hem complex en verankerd in de traumatische herinnering die is achtergelaten door de burgeroorlog. De discussie rond het praalgraf van Franco is ‘samengesteld uit familieverhalen, stilte en pijn, maar kent nog altijd geen officiële versie waarin eenieder zich kan herkennen’. Hierdoor is de discussie volgens de hoogleraar ‘periodiek blootgesteld aan partijdig gebruik, niet alleen in ideologische termen van links en rechts, maar ook in de veel bredere zin van rechten en vrijheden’.

Gómez wijst erop dat de familie Franco alle maatregelen heeft kunnen nemen die zij geschikt achtte om een rechtvaardige beslissing over de overblijfselen van hun grootvader te kunnen garanderen. Diezelfde garanties zouden volgens Gómez ook de duizenden mensen moeten krijgen die nog steeds op zoek zijn naar hun geliefden of wachten op identificatie van de lichamen die eveneens in het praalgraf liggen waar ook Franco rust. ‘De staat heeft tenslotte de plicht om in te grijpen en de openbare belangen te verdedigen, aangezien dit hele graf een nationaal erfgoedmonument is, waarin nog altijd de overblijfselen van de dictator rusten. Een anomalie die niet alleen ongekend is onder onze Europese buren, maar ook op wereldniveau, iets dat niet lang geleden nog door de Verenigde Naties is opgemerkt en in tegenspraak is met de essentie van elke moderne democratische staat.’

Volgens Gómez staat er daarom veel op het spel. ‘Er is een mogelijkheid om deze kwestie te verzoenen met een reeks maatregelen die een vóór en na in de wetten op de Historische Herinnering van Spanje kunnen markeren. Zodat deze kwestie niet als een bedreiging wordt gezien door een deel van de bevolking of automatisch geblokkeerd, afhankelijk van welke politicus het voor het zeggen heeft. Liever dan het oproepen van geesten uit het verleden, die nergens meer toe dienen of niet langer angst inboezemen, behalve in bepaalde kringen, kunnen we beter proberen de echte interesse in ons verleden te herwinnen. Opdat deze niet langer als politiek wapen wordt gebruikt.’

Uiteindelijk gaat het er volgens Gómez om dat de hele kwestie een centraal cultureel, educatief en onderzoeksvraagstuk wordt en het praalgraf waar Franco nu ligt ‘een monument uit de 21ste eeuw te maken dat mensen niet uit elkaar drijft, maar verbindt.’

‘Kritische jongeren’ willen zien waar hun geld naar toe gaat – 23 september

Vaste donateurs haken af bij grote goede doelen: in 2018 zijn de opbrengsten uit particuliere giften voor het eerst in jaren afgenomen, blijkt uit jaarlijks onderzoek van de Volkskrant. Vaste donaties blijken vooral bij jongeren weinig gebruikelijk. Is de jongere van vandaag inderdaad een minder trouwe donateur of weten goede doelen jongeren niet aan zich te binden?

‘Ik doe liever vrijwilligerswerk dan dat ik geld geef,’ vertelt Anna-Maria Kempers (25), rechtenstudent en bewust geen vaste donateur. ‘Dan heb je meer het gevoel dat je iets bijdraagt, je ziet meteen wat mensen er wel of niet aan hebben en je krijgt er ook iets voor terug. Geld geven is makkelijk en onpersoonlijk, dan hoef je je niet echt ergens voor in te zetten of zelf na te denken over waarom iets wel of niet werkt.

‘Als ik doneer, doe ik dat op een zelf gekozen moment en aan een doel dat ik zelf kies. Er zijn er ook zoveel, dat ik het leuker vindt om verschillende doelen te steunen. De keuze baseer ik op een soort onderbuikgevoel, en het moet raken aan dingen die ik belangrijk vind in het leven. Het laatste goede doel waaraan ik heb gedoneerd, organiseert dagjes uit voor gezinnen met weinig geld. Daarbij kan ik me goed voorstellen hoe dat helpt en is het duidelijk waarin het geld wordt geïnvesteerd.

‘Het is best moeilijk om jongeren vandaag de dag voor langere tijd geïnteresseerd te houden, de mindset is minder zo ingesteld. Ik denk dat het belangrijk is dat je ziet wat jouw inbreng teweeg heeft gebracht, dat het daadwerkelijk uitmaakt wat je doet. Dat werkt ook motiverend om iets nog een keer te doen. Bij donaties in een noodfonds of bijvoorbeeld in een groot onderzoek is dat minder tastbaar. En grootschalige acties als het Glazen Huis schieten hun doel voorbij, dan gaat het meer om de fame van de dj’s.’

Vergrootglas

‘Het is erg jammer dat er minder wordt gegeven aan goede doelen, ik ben hierdoor zelfs wat verrast’, zegt Arie Rijneveld (24), voorzitter van SGP-jongeren. ‘Wij hechten veel waarde aan teruggeven aan het maatschappelijke middenveld: christelijke jongeren worden vanuit huis gestimuleerd om een deel van hun inkomen aan goede doelen te besteden. Zo doneer ik zelf al enkele jaren maandelijks aan een ‘adoptiekind’ in Bangladesh, een meisje van negen jaar oud. Dat geld wordt onder meer gebruikt voor haar scholingskosten. Een paar keer per jaar ontvang ik een brief van haar – met zo nu en dan een fotootje – over hoe het met haar gaat, wat voor cijfers ze haalt en hoe dankbaar ze is voor mijn bijdragen. Dit persoonlijke contact houdt me gemotiveerd om te blijven geven.

‘Daar gaat het volgens mij ook vaak mis: de persoonlijke binding ontbreekt vaak bij goede doelen. En dit terwijl jongeren graag zien waar hun geld terechtkomt en wat er wordt bereikt met het geefgedrag aan goede doelen. Jongeren zijn vandaag de dag kritisch, die transparantie is dus echt van groot belang om hen te binden aan goede doelen. Ook moeten grote goede doelen zich ervan bewust zijn dat ze onder een vergrootglas liggen. Jongeren accepteren maatschappelijke misstanden bij goede doelen niet, denk aan de absurd hoge salarissen van directeuren. Schandalen, zoals bij hulporganisatie Artsen zonder Grenzen (AzG), worden niet zomaar vergeten.

‘Natuurlijk is er ook de maatschappelijke tendens dat iedereen meer en meer voor zichzelf gaat, en minder omkijkt naar de ander. Maar van geven aan een ander wordt iedereen beter, ook jijzelf. Ik roep jongeren graag op om er meer voor elkaar te zijn, meer naar elkaar om te kijken. Daar hoort doneren aan goede doelen bij. Als ik om me heen kijk, zie ik die bewustwording bij jongeren ook steeds groter worden. Maar nogmaals: dan moeten goede doelen wel transparant en persoonlijk van aanpak zijn.’

Laagdrempelig

Bart van Kuijk, manager Fondsenwerving & Marketing bij Amnesty, ontwaart bij zijn organisatie de laatste jaren niet de trend dat particuliere giften afnemen. ‘We kenden een teruggang in 2018 ten opzichte van het jaar daarvoor, maar dat was vooral omdat 2017 een uitzonderlijk goed jaar was. Er was toen één persoon die 1 miljoen euro doneerde, dan is het logisch dat de inkomsten het jaar erna dalen.’

Wel ziet hij een andere beweging: dat zowel jongere mensen als oudere mensen maatschappelijk bewust zijn en ook kiezen voor langdurige steun aan Amnesty. ‘Je kunt jongeren niet over één kam scheren. De een wil geld geven, de ander wil liever meedoen aan een actie. We zien dat er een grote groep jongeren is die het fijn en interessant vindt om onderdeel te zijn van een wereldwijde organisatie.’ Daarom biedt Amnesty een zo breed mogelijk pakket aan mogelijkheden. ‘Dat kan een donatie zijn, maar ook alleen een petitie tekenen of voor je verjaardag een inzamelactie voor mensenrechten in plaats van een cadeautje.’

Volgens Van Kuijk is het belangrijk om het lidmaatschap laagdrempelig te houden, met de mogelijkheid tot het doneren van kleine bedragen en de mogelijkheid het altijd te kunnen opzeggen: ‘Donateurs verplichten tot een hoog bedrag gedurende een aantal jaar is niet meer van deze tijd. We willen mensen geen ‘sportschooltrauma’ bezorgen, oftewel veel geld neerleggen en er nooit meer vanaf komen.’

En wat goede doelen volgens hem vooral in hun oren moeten knopen: jongeren zijn kritisch. ‘Ik zie veel maatschappelijke betrokkenheid onder jongeren en zij begrijpen ook dat goede doelen daar geld voor nodig hebben. Maar goede doelen moeten er nog aan wennen dat jongeren op internet snel uitzoeken hoe alles zit en kritische vragen stellen: waarom doe je dit als organisatie, en waarom heb je daar geld voor nodig? Als je daar geen goede antwoorden op hebt, is het niet gek dat je jongere donateurs niet aan je weet te binden.’