Opinieblog – Hoe staan we er 10 jaar na de crisis voor? ‘Er is verontrustend weinig veranderd’

Wat hebben we, tien jaar na de val van Lehman Brothers, geleerd van de financiële crisis? Niet genoeg, stelt zowel The Economist als Bloomberg somber vast. Toch zijn er ook een aantal lichtpuntjes.

Nieuwe crisis op komst

De val van Lehman was niet het begin van de wereldwijde financiële crisis, en ook niet het gevaarlijkste moment daarin. Dat kwam de dagen en weken daarna. Maar wel werd met die val het ondenkbare denkbaar: een grote bank viel. Het hele financiële systeem kón in elkaar storten. Het bleef bij een wereldwijde depressie, constateert The Economist, om er in het redactioneel commentaar aan toe te voegen dat er sinds die tien jaar weinig is veranderd. Nog steeds zijn slechts vijf banken goed voor meer dan een derde van de omzet op wereldschaal, en ook in de VS zijn dezelfde vijf grote commerciële banken nog aan de macht. Wereldwijd is het aantal banken afgenomen, maar in omvang zijn ze sterk gegroeid. Net als de salarissen van de topmannen die in de tientallen miljoenen lopen.

De kern van de crisis, de Amerikaanse hypotheekmarkt, is niet veranderd. De twee symbolen daarvan in 2008, Fannie Mae en Freddie Mac, staan onder curatele, maar een oplossing is nog steeds niet gevonden. Toch ziet het weekblad twee lichtpuntjes: de financiering van banken in de VS en Europa is veel grondiger en betrouwbaarder geworden en er is, met name in de VS, een veel betere en sterkere regelgeving voor banken gekomen. Maar, zo stellen critici, de Federal Reserve die daar toezicht op houdt, is niet in staat nieuwe gevaarlijke ontwikkelingen te zien. Ze baseren hun werk op traditionele financiering.

Een tweede gevaar is dat er steeds vaker sprake is van politieke benoemingen bij de toezichthouders op banken. Neem Fannie Mae en Freddie Mac: zij mogen daardoor hypotheken verschaffen aan mensen met lage inkomens op basis van een aanbetaling van drie procent en de lening mag de helft van het inkomen zijn. De scherpste stijging van de huizenprijzen zie je juist in dat segment. De crisis mag dan voorbij zijn, constateert The Economist, maar er lijkt een nieuwe aan te komen.

‘Het is nog niet te laat’

Ook volgens Bloomberg lijkt het wereldwijde financiële systeem nog verontrustend veel op dat van tien jaar geleden. ‘Grote risico’s zijn nog steeds geconcentreerd in een handjevol kwetsbare instellingen. Er is geen tekort aan voorstellen voor een meer fundamentele oplossing, maar de politieke wil ontbreekt. Erger nog, de wereld gaat achteruit.

‘In Europa hebben banken met succes teruggevochten tegen regels die de regulering van kapitaalratio’s verscherpt zouden hebben. In de VS hebben het Congres en de Trump-regering delen van de financiële hervormingen uit de Dodd-Frank Act van 2010 teruggedraaid. Daardoor zijn sommige garanties verzwakt en worden instellingen voor consumentenbescherming en het creëren van een financieel systeem voor tijdige waarschuwing ondermijnd.’

Desondanks is Bloomberg voorzichtig positief: ‘Vroeg of laat komt er een nieuwe crisis. Schijnbaar veilige investeringen zullen dat niet blijken te zijn, en de veerkracht van het systeem zal weer worden getest. Adequaat kapitaal is de essentiële basis van een robuust systeem. Er is geen goede reden voor banken om daaraan niet te voldoen – en geen beter moment dan nu. In de VS nadert de winst de records van 2007, waardoor het makkelijker is om aan het eigen vermogen toe te voegen. De erfenis van de crash zou een veilig financieel systeem moeten zijn. Het is nog niet te laat om dat voor elkaar te krijgen.’

Het Europees Parlement zet Hongarije én de EU-leiders voor het blok - 13 september

Hongarije komt in de Europese beklaagdenbank. Een ruime tweederde meerderheid in het Europees parlement wil een strafprocedure (Artikel 7) in werking stellen tegen de regering-Orbán. Aanleiding is een parlementair rapport opgesteld door de Nederlandse parlementariër Judith Sargentini (GroenLinks). De democratische waarden van de EU zouden door Orbán aan zijn laars worden gelapt. Het is nu aan de regeringsleiders van de EU (minus Hongarije) om te besluiten of er strafmaatregelen worden getroffen. Europese commentatoren reageren verdeeld.

De stemming in het Orbán-kamp wordt verwoord door commentator Daniel Tamas in het conservatieve Hongaarse dagblad Figyelö:

‘Door de vele leugens in het rapport-Sargentini, moet Hongarije worden veroordeeld onder het voorwendsel van bescherming van de democratie. Politici die voorstanders zijn van migratie met het ideaal van een open samenleving zoals gepropageerd door George Soros altijd in hun achterhoofd, zijn het niet eens met Hongarije’s immigratiebeleid en proberen die goedschiks of kwaadschiks te veranderen. De Hongaren hebben sinds 2015 keer op keer duidelijk gemaakt dat zij niet in een immigratieland willen leven. Maar diegenen in Brussel die bang zijn voor democratie, de Hongaarse oppositie inbegrepen, weigeren dit te aanvaarden.’

In de Oostenrijkse krant Wiener Zeitung is commentator Thomas Seifert juist opgetogen over de stemming:

‘Op EU-niveau is het besef eindelijk doorgedrongen dat men niet achterover kan leunen en toekijken bij de activiteiten van Orbán. In plaats van de geest van democratie en respect voor de rechtstaat te exporteren naar de landen van het voormalige Oostblok, loopt de EU gevaar de autoritaire houding, corruptie en het anti-democratische sentiment te importeren uit landen als Hongarije. Het feit dat er nu tenminste een grens is getrokken zendt een duidelijk signaal naar de fans van ‘niet-liberale democratie’.

Bart Eeckhout, opinierend hoofdredacteur van de Belgische krant De Morgen schrijft:

‘Hoort u dat geluid? Dat is de klank van maskers die afvallen op de vloer van het Europese Parlement in Straatsburg.

‘Daar in het halfrond heeft een meerderheid zich geschaard achter het voornemen om een sanctieprocedure op te starten tegen EU-lidstaat Hongarije, wegens verregaande inperkingen van de fundamentele liberale vrijheden in het land.

‘Het is goed mogelijk dat het plan weinig effect heeft. (..) Dat neemt niet weg dat de stemming in het Europees Parlement belangrijk en noodzakelijk is. Strategisch is het mogelijk niet slim om de focus op Viktor Orbán te leggen. Maar er komt een moment waarop principes belangrijker zijn dan strategie. In het rechtse Polen en het linkse Roemenië lopen nu al imitatie-Orbánnetjes rond. Het is dus de hoogste tijd om de hakken in het zand te zetten.(..)

In de Duitse krant Frankfurter Allgemeine legt commentator Klaus-Dieter Frankenberger een verband tussen de stemming in het Europarlement en de jaarrede van Commissievoorzitter Juncker, die opriep tot eenheid:

‘Eenheid? Deze meerderheid vindt dat de grondrechten in Hongarije worden ingeperkt, het rechtssysteem wordt verzwakt, ngo’s in hun voortbestaan worden bedreigd. Die meerderheid was wellicht minder eenduidig geweest als de Hongaarse premier Orbán een dag eerder niet had geprobeerd alle bezwaren van tafel te vegen in een uitdagende en arrogante rede. De motie richt zich in de kern richt tegen zijn manier van regeren met een absolute meerderheid, wellicht ook corruptie, maar natuurlijk niet tegen het Hongaarse volk.

‘In ieder geval laat deze ernstige ontwikkeling zien op welke weg vele EU-landen zijn – die van de ‘illiberale’ democratie met scherpe nationalistische randen – en hoe het met de eenheid in de EU is gesteld.’

De conservatieve Britse krant The Times verwacht in een hoofdredactioneel commentaar een averechts effect:

‘De stappen naar bestraffing tegen Hongarije die het Europees parlement heeft genomen, laten zien hoe giftig het onderlinge Europese debat is geworden. De zogeheten Artikel-7-procedure tegen Boedapest wegens schendingen van de rechtsstaat zijn gebaseerd op een rapport dat uiteenlopende klachten op een hoop gooit, waaronder inperkingen van de vrijheid van de pers en de wetenschap. Veel klachten zijn gegrond, niet in de laatste plaats de jacht op de filantroop George Soros, maar een lidstaat tot paria verklaren in plaats van een kritische dialoog aan te gaan op verschillende niveaus is gedoemd te mislukken. Viktor Orbán, de Hongaarse premier, poseert nu als een kampioen van de nationale soevereiniteit die het koeioneren vanuit Brussel weerstaat.’

Debat over steun Syrische rebellen: ‘We achten ons eigen oordeel heilig, en heiligheid maakt blind’ - 12 september

Nederlands belastinggeld is terechtgekomen bij een gewapende groepering in Syrië die door het Openbaar Ministerie als terroristisch is bestempeld, onthulden Nieuwsuur en Trouw afgelopen maandag. Het nieuws riep veel vragen en grote verontwaardiging op. Lees hieronder de scherpste opinies.

‘Oorlog is geen bedrijf voor landen die geen vuile handen willen maken’, schrijft Bert Lanting in het commentaar van de Volkskrant. ‘Daarom is het goed dat Nederland zich altijd heeft onthouden van wapenleveranties aan de rebellen. Maar zelfs de niet-dodelijke militaire hulp die Nederland in de vorm van terreinwagens, communicatieapparatuur en voedselpakketten aan de oppositie heeft geleverd, is nu een bron van verlegenheid.

‘(…) De regering moet nu wel openheid van zaken geven over welke groeperingen militair materieel ontvingen en waarom zij, ondanks signalen van mensenrechtenorganisaties, als gematigd werden aangemerkt.’

‘Er gebeuren hier heel gekke dingen’

Volgens Trouw-redacteur Stevo Akkerman had Nederland gewaarschuwd moeten zijn: ‘Het idee dat de vijand van mijn ­vijand mijn vriend is, heeft al vaker ­gewerkt als een boemerang’.

De politieke dimensie van dit debacle noemt hij ‘ontluisterend’ in zijn column: ‘Het gaat niet zomaar om goede bedoelingen die ontsporen, er gebeuren hier heel gekke dingen. Het Openbaar Ministerie, dat Syriëgangers vervolgt, blijkt met andere informatie en andere definities te werken dan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Resultaat: Nederlanders die zich aansluiten bij de groep Jabhat al-Shamiya worden beschuldigd van deelname aan een terroristische organisatie, terwijl diezelfde groep door Buitenlandse Zaken werd gesteund. Hallo Den Haag? Kan er een telefoonlijn worden aangelegd tussen twee van uw departementen?’

Betalen voor de vrijheid van de jihadist

Ook Het Parool-columnist Theodor Holman verbaast zich over de ‘achttienkaraats gotspe’ en noemt Nederland ‘het brave hondje in de internationale politiek’: ‘Een circushondje. We kunnen leuke kunstjes doen, maar luisteren altijd naar de baas. Wanneer Amerika zegt: ‘Steun die en die’, dan doen we dat. Vraag: waarom kijken de betreffende instanties dan niet verder of het wel deugt?

‘Dat komt omdat wij, als wij menen goed te doen, tevens denken het gelijk, de rechtvaardigheid, het juiste – noem het maar zoals je wilt – aan onze kant te hebben. ‘We helpen die mensen, die kunnen dan toch niet slecht zijn?’ We achten ons eigen oordeel heilig en heiligheid maakt blind. Aldus verdrinken we in onze eigen naïviteit.

‘Met hoeveel? Met miljoenen. De cellen van IS-strijders die gevangen zitten, moeten worden geopend, want hoe kun je iets strafbaars hebben gedaan als je groep werd gesteund door de Nederlandse staat? Zo heb ik straks voor de vrijheid van de jihadist betaald.’

‘Oorlog is lelijk en ingewikkeld’

Niels Rigter, parlementair verslaggever van De Telegraaf, is genuanceerder. Volgens hem gaat de massale verontwaardiging aan een paar zaken voorbij: ‘Het CDA, nu zo kritisch, wilde voorheen eerder méér dan minder Nederlandse inmenging. Partijleider Buma pleitte zelfs voor Nederlandse grondtroepen in Syrië – God weet wat ervan was gekomen als dat plan was doorgezet. D66 heeft het hulpprogramma altijd gesteund.

‘De ChristenUnie vond de steun aan de ‘gematigde oppositie’ van meet af aan een slecht idee. Maar de partij wilde in 2016 wél dat we de Koerdische strijdkrachten in Syrië zouden steunen die gelieerd zijn aan de PKK, een organisatie die volgens Amnesty mensenrechten schendt. CU-Kamerlid Voordewind zei daar toen in de Tweede Kamer over: ‘Ook wij hebben de rapporten van Amnesty gelezen, maar dat is voor ons geen reden om niks te doen. Met elke groepering in Syrië zijn dingen aan de hand. Er zijn geen absolute good guys of alleen maar bad guys.’

‘De spijker op z’n kop. Oorlog is lelijk en ingewikkeld. In de Nederlandse politiek wordt dat besef nog wel eens weggestopt.’

Debat over Europese sancties tegen Hongarije: ‘Opvattingen en gevoelens veranderen niet op bevel’ - 11 september

Dinsdag debatteert het Europees Parlement over het activeren van Artikel 7 tegen Hongarije, gevolgd door een stemming op woensdag. Aanleiding is een kritisch rapport van Europarlementariër Judith Sargentini (GroenLinks) over de ‘ware heksenjacht’ van de Hongaarse premier Orbán tegen de democratie. Wat betekent het als een meerderheid stemt voor het inzetten van de zwaarst mogelijke strafprocedure tegen Hongarije?

Weinig effect

Politiek commentator Martin Sommer schreef al in april, toen Sargentini haar rapport uitbracht, niet de illusie te koesteren dat een strafprocedure effect zou hebben op Orbán: ‘Het idee van het Sargentini-rapport is dat ‘Europese waarden’ via procedures en rechters kunnen worden afgedwongen. Zonder dat ik psycholoog ben, bekruipt me de gedachte dat het resultaat het tegenovergestelde zal zijn. Niet alleen is het strafartikel 7 waarmee de Hongaren in het gareel moeten worden gebracht kansloos, de eerder opgelegde quota van asielzoekers waren al een mislukking. Opvattingen en gevoelens veranderen niet op bevel.’

In de EU en Oost-Europa gespecialiseerde journalisten Valentina Pop en Drew Hinshaw voorspellen in de The Wall Street Journal dat Orbán mogelijk zelfs gebaat is bij tegenwerking door de EU: ‘Om zijn critici te sussen, belooft Orbán vermoedelijk dat hij enkele maatregelen die woede opwekken terugtrekt, zoals het bestoken van universiteiten en ngo’s die kritiek hebben op zijn regering.

‘Maar zelfs als de stemming plaatsvindt en de sanctieprocedure in werking treedt, kan het conflict met Brussel Orbán, die al jaren geniet van verschillende geschillen met de EU, helpen. De sanctieprocedure behelst weinig meer dan een politiek stigma en het blok zou moeite hebben om sancties op te leggen, zoals een schorsing van het stemrecht. Orbán heeft beloofd een veto uit te spreken tegen alle sancties tegen Polen, zodat hij erop kan rekenen dat Warschau hetzelfde voor hem doet.’

Europese verkiezingen

Hoewel de in Hongarije gevestigde Bloomberg-redacteur Zoltan Simon ook niet verwacht dat Hongarije het stemrecht verliest, denkt hij dat de stemming toch effect kan hebben: ‘In de EU kunnen processen net zo belangrijk zijn als uiteindelijke beslissingen, omdat het politiek iets kost om een paria in het blok te zijn. Artikel 7 is een laatste redmiddel, maar er zijn genoeg uitwegen voor de uiteindelijke straf wordt toegepast. Het doel is niet om het einde van de weg te bereiken, maar om lidstaten onderweg ervan te overtuigen om een compromis te bereiken dat overeenkomt met de kernwaarden van de EU.’

Wat de uitkomst morgen ook wordt, uiteindelijk hebben de kiezers volgens Simon mogelijk het laatste woord. ‘De verkiezingen voor het Europees Parlement worden volgend jaar een confrontatie tussen centralisten – of ze nou groen, liberaal, socialistisch of conservatief zijn – en populistische krachten. Er staat veel op het spel, want de verkozen wetgevers zullen de volgende leider van de Europese Commissie kiezen, die de agenda en de toekomstige richting van de EU zal bepalen.’

Media en tennissers over de bizarre finale US Open: ‘Bij een mannenwedstrijd was dit nóóit gebeurd’ - 10 september

Naomi Osaka won zaterdag na een indrukwekkend toernooi de US Open, maar haar winst werd overschaduwd door een andere felle strijd: die tussen Osaka’s tegenstander Serena Williams en umpire Carlos Ramos, die Williams meerdere keren bestrafte. Getuigde het gedrag van de scheidsrechter van een dubbele moraal of was de woede van Williams buitensporig? De scherpste opinies over een bizarre finale.

‘Scheldend viswijf’

De volgelingen van Williams vonden het a race thing, schrijft sportjournalist en columnist bij de Vlaamse krant De Morgen Hans Vandeweghe. ‘Niet slim en dat kun je ook zeggen van de gedragingen van Williams. Williams is een van de gezichten van de ‘30 Years Just Do It’-campagne van Nike, samen met Colin Kaepernick, de footballspeler die weigert te knielen voor het volkslied. Een kleine 400 kilometer naar het zuiden zal hij met het oranje haar in dat witte huis in zijn vuistje hebben gelachen en met hem alle white supremacists, toen de Rosa Parks van de Amerikaanse sport zichzelf tot scheldend viswijf degradeerde.’

Wat bezielde Williams om op de baan in New York zo extreem te reageren, vraagt schrijver en programmamaker Wilfried de Jong zich af in zijn column in NRC Handelsblad. ‘Ze eiste excuses van de scheidsrechter en begon tijdens een minutenlange discussie op de baan zelfs over haar piepjonge dochtertje dat nog geen pap kan zeggen. Ondertussen stonden de kille cijfers op het scorebord. Williams was kansloos tegen Osaka. Was ze ook zo boos geweest als ze op winst had gestaan?’

‘Het tennis van Serena Williams is een combinatie van kracht, uithoudingsvermogen en vechtlust’, stelt de Jong. ‘En dat ze af en toe over het randje gaat, vind ik niet bezwaarlijk. In het mannentennis genoten fans vroeger van de verbale uitspattingen van John McEnroe, ook iemand die fantastisch tennis combineerde met een grote mond. Alleen, querulanten moeten hun straf accepteren als ze de spelregels overtreden. Tennis is ten dode opgeschreven als het verwordt tot een uit de hand gelopen discussieprogramma.’

Wegbereider in het vrouwentennis

Voormalig nummer 1 Billie Jean King bekritiseert in The Washington Post juist scheidsrechter Carlos Ramos, die ze beschuldigt van machtsmisbruik: ‘Ramos is een grens overgegaan. Hij maakte zichzelf deel van de wedstrijd. Hij beïnvloedde het eindresultaat. De taak van een umpire is om de wedstrijd onder controle te houden, en hij liet het uit de hand lopen. De regels zijn wat ze zijn, maar de umpire heeft discretie en Ramos koos ervoor Williams zeer weinig speelruimte te geven in een wedstrijd waarbij de inzet hoog was.

‘Ik hoop dat elk meisje en elke vrouw die de wedstrijd keek, zich realiseert dat ze altijd moet opkomen voor zichzelf en voor datgene waarin ze gelooft. Niets zal ooit veranderen als ze dat niet doen.

‘Ja, Williams was verhit tijdens de wedstrijd omdat ze vond dat Ramos haar niet alleen strafte, maar ook haar karakter en professionaliteit aanviel. Haar echte leiderschap en karakter toonden zich na de wedstrijd, toen ze bij de huldiging de schijnwerpers richtte op Osaka.’

Volgens King wordt Williams als gekleurde, vrouwelijke sporter anders behandeld dan mannelijke sporters, iets waarbij mediaconsultant Vanessa K. De Luca zich in een column in The Washington Post aansluit: ‘Stel je voor dat je wordt bekritiseerd vanwege het opkomen voor je eigen integriteit. Stel je dan voor dat aangevallen worden omdat je voor jezelf opkomt deel uitmaakt van het dagelijks leven van zwarte vrouwen. Zie Witte Huis-correspondent April Ryan, Congreslid Maxine Waters en Michelle Obama als voorbeelden van hoe zwarte vrouwen worden terechtgewezen op hun publieke uitspraken. Op een of andere manier lijkt het te gebeuren wanneer we mannelijke autoriteit uitdagen. Het is Serena Williams eerder overkomen, maar nog nooit zo dramatisch als in de vrouwenfinale van de US Open.

‘Ik blijf vechten voor vrouwen’, zei Williams na de wedstrijd. Dat liet ze zien met haar warme omhelzing van Osaka tijdens de huldiging. Osaka zei dat ze opgroeide met Williams als idool. En terecht, niet alleen vanwege de manier waarop Williams haar spel heeft gespeeld, maar ook vanwege dat wat ze heeft vertegenwoordigd tijdens haar carrière. Dankzij Williams is het pad dat Osaka in tennis en in het leven bewandelt misschien iets minder moeilijk, maar er is nog veel werk aan de winkel.’

Het ‘stille verzet’ tegen Trump in het Witte Huis roert zich - 6 september

Een anonieme hoge functionaris in het Witte Huis onthult in een open brief aan The New York Times dat hij en anderen in het geheim ‘verzet plegen’ tegen hun baas, president Trump. Die reageerde woedend en eist dat de krant de identiteit van de auteur bekendmaakt. De geheime interne oppositie probeert beslissingen van Trump die zij slecht vindt voor het land te torpederen of te verzachten, aldus de briefschrijver. De beschreven situatie bevestigt het beeld dat journalist Bob Woodward schetst in het boek Fear dat eerder deze week al voor opschudding zorgde. Het boek is ook grotendeels gebaseerd op anonieme bronnen. Niet alleen Trump wil de namen weten, ook journalistiek Washington is op jacht.

The New York Times kondigt het artikel met dit citaat aan: ‘Ik werk voor de president, maar gelijkgestemde collega’s en ik doen ons best delen van zijn agenda en zijn slechtste neigingen te dwarsbomen.’ Enkele sleutelpassages uit de tekst van Trumps medewerker zijn verder:

‘Het presidentschap van Trump staat op het punt getest te worden op een manier onvergelijkbaar met welke eerdere test van een Amerikaanse leider in de moderne tijd dan ook.

‘Het is niet alleen het speciaal onderzoek dat boven zijn hoofd hangt. Of dat Trumps leiderschap het land bitter verdeelt. Of zelfs dat zijn partij haar meerderheid in het Huis van Afgevaardigden wel eens kan verliezen aan een oppositie die gebrand is op zijn val.

‘De kwestie – die hij zelf niet helemaal doorgrondt – is dat veel van de hogere functionarissen in zijn eigen regering in stilte van binnenuit werken aan het dwarsbomen van delen van zijn agenda en van zijn slechtste neigingen.

‘Ik kan het weten. Ik ben een van hen.

‘Voor de duidelijkheid: wij behoren niet tot het populaire ‘verzet’ van links. We willen dat deze regering slaagt en we zijn van mening dat veel van haar beleid Amerika veiliger en welvarender heeft gemaakt.

‘Maar we geloven dat onze eerste verantwoordelijkheid bij het dienen van het land ligt terwijl de president voortdurend handelt op een manier die schadelijk is voor onze republiek.

‘Daarom hebben veel door Trump aangestelde functionarissen beloofd alles te doen wat we kunnen om onze democratische instellingen te beschermen en Trumps onbezonnen impulsen te dwarsbomen zolang hij aan de macht is.

‘De kern van het probleem is het immorele karakter van de president. Eenieder die met hem werkt weet dat hij zich niet laat leiden door welk principe dan ook bij het nemen van besluiten.

‘Hoewel hij als een Republikein werd gekozen, toont de president weinig affiniteit met de idealen die conservatieven al lang koesteren: vrije geesten, vrije markten en vrije mensen. In het beste geval heeft hij die idealen weleens geuit bij voorgekookte officiële gelegenheden. In het slechtste geval heeft hij ze ronduit aangevallen.

‘Naast zijn breed uitgemeten visie dat de pers ‘de vijand van het volk’ is, zijn Trumps impulsen over het algemeen antihandel en antidemocratisch.

‘Begrijp me niet verkeerd. Er zijn lichtpuntjes die de eindeloze stroom van negatieve berichten over deze regering negeert: effectieve deregulering, een historische belastinghervorming, een sterker leger en meer.

‘Maar deze successen zijn behaald ondanks, niet dankzij, de stijl van leiderschap van de president, die onstuimig, vijandig, kleinzielig en ondoeltreffend is.

(…)

‘Het onbezonnen gedrag zou nog veel onrustbarender zijn als er geen onbezongen helden in en rond het Witte Huis waren. Sommige van hen zijn in de media als schurken neergezet. Maar achter de schermen spannen ze zich enorm in om slechte beslissingen te beperken tot de West Wing, hoewel ze daar duidelijk niet altijd in slagen.

‘Het is misschien schrale troost in dit chaotische tijdperk, maar Amerikanen moeten weten dat er volwassenen in de kamer zijn. We beseffen volledig wat er gaande is. En we proberen het goede te doen, zelfs als Donald Trump dat niet doet. (..)

‘Dit is niet het werk van de zogenoemde deep state. Dit is het werk van de stabiele staat. (..)

‘Er bestaat een stil verzet binnen de regering van personen dier ervoor kiezen hun land op de eerste plaats te zetten. Maar het echte verschil zal worden gemaakt door gewone burgers die uitstijgen boven de politiek, die over scheidslijnen reiken en bereid zijn alle labels in te ruilen voor één: Amerikanen.’

Reacties op de anonieme brief:

President Trump in een tweet: ‘Als de anonieme persoon ZONDER RUGGEGRAAT inderdaad bestaat, moet de Times, om redenen van nationale veiligheid, hem of haar onmiddellijk aan de regering uitleveren.’

Een andere met slechts de tekst: ‘Hoogverraad?’

Nog een: ‘Wij leggen het moeras droog, en het moeras vecht terug. Maak je geen zorgen, we zulle winnen!’

Tijdens een officiële ontmoeting met sheriffs zei hij: ‘Zij houden niet van Donald Trump en ik houd ook niet van hen want het zijn oneerlijke mensen.’

Een journaliste van de The New York Times twitterde over de zoektocht naar de naam: ‘Dus in wezen moeten verslaggevers van de Times nu proberen de identiteit te achterhalen van een schrijver over wie onze collega’s van de opinieredactie hebben gezworen zijn anonimiteit te waarborgen?’

David Frum, politiek commentator van The Atlantic, heeft geen goed woord over voor het ‘interne verzet’. Hij schrijft onder de kop ‘Dit is een constitutionele crisis’: ‘Een laffe coup binnen de regering dreigt de paranoia van de president verder te ontsteken en Amerika’s veiligheid verder in gevaar te brengen.’ Trump zal ‘nog verongelijkter, roekelozer, anticonstitutioneler en gevaarlijker worden. En diegenen die niet in de komende dagen opstappen of worden ontslagen, moeten alleen maar nog harder werken om te laten zien dat ze loyaal zijn, volgzaam en lid van de ploeg. De zaken worden erger na dit artikel. Ze worden erger als gevólg van dit artikel.’

‘Ook in België is coke vast onderdeel van de uitgaansavond’ - 4 september

De Antwerpse burgemeester Bart De Wever luidde maandag in gesprek met de Volkskrant de noodklok over de gevolgen van cocaïnehandel in zijn stad. Geen toeval, stelt opiniërend hoofdredacteur van de Morgen Bart Eeckhout.

Hoe zijn de uitspraken van Bart De Wever gevallen in België?

‘Er is veel aandacht uitgegaan naar zijn uitspraak dat er mogelijk sprake is van politieke inmenging van de drugsmaffia in de Antwerpse politiek. ‘Ik steek mijn hand voor bepaalde politici niet in het vuur’, zei hij. De Wever wil geen namen noemen. Maar op de Belgische radio heeft hij nu wel één man genoemd: zijn grote politieke concurrent Kris Peeters, omdat die voor een mediareportage zou zijn langsgelopen in een viswinkel met twijfelachtige reputatie. In plaats van een debat over beleid, dat erg nodig is, wordt het zo een debat over personen en politieke concurrentie. Betreurenswaardig.’

Is het dan kletspraat van De Wever dat de drugsmaffia op het punt staat politieke invloed af te kopen?

‘Ik kan niet uitsluiten dat het waar is. Alleen ontbreekt het aan concrete sporen en bewijzen. De Wever heeft zeker een punt dat de zwarte economie aan het vermengen is met de witte economie. Dan gaat het niet enkel over de viswinkel die gefinancierd wordt met drugsgeld. We moeten ook kijken naar beïnvloeding van de drugsmaffia bij de politie, het gerecht en in de politiek. Het zou kunnen, maar ik zit nog te wachten op concreet bewijs.’

U denkt dat De Wever deze uitspaken voor eigen gewin heeft gedaan?

‘Dat gevoel blijft toch wel hangen. Het was geen slip of the tongue. Hij wilde heel duidelijk stellen dat er nu een nationaal plan gaat komen onder leiding van zijn partij, de NV-A. De Wever wil dat beeld over Vlaanderen in de markt zetten en zijn partij als de waakhond voor de veiligheid naar voren laten komen. Veiligheid is ook het centrale thema van de campagne van de N-VA voor de verkiezingen die half oktober zijn. Het lijkt me geen toeval.’

Er wordt door sommige Vlaamse opiniemakers gesteld dat Nederland de bron van het kwaad is en België met een drugsprobleem heeft opgezadeld.

‘Er lijkt een soort verschuiving plaats te vinden van de haven van Rotterdam naar de haven van Antwerpen, die minder goed te beveiligen is en daarom door de drugsmaffia als zwakke schakel wordt gezien. Dat is niet de schuld van De Wever, ik denk dat je daar als bewindspersoon weinig tegen vermag. We moeten kijken hoe we dit probleem aan kunnen pakken en het is dan niet zo slim om je politieke concurrenten verdacht te maken.’

80 procent van de drugs die in Antwerpen aankomt, wordt geëxporteerd naar Nederland. Heeft u het idee dat Nederlanders meer drugs gebruiken dan Belgen?

‘Qua ervaringsdeskundige sluit ik me aan bij Volkskrant-columnist Bert Wagendorp, ik heb ook nog nooit gesnoven. Maar ik hoor en zie dat coke ook in België voor de elite een vast onderdeel van een uitgaansavond is geworden. Niet als partydrug maar als iets wat je in huis hebt liggen als er vrienden over de vloer komen. Het is salonfähig geworden, een routine.’

Wagendorp pleit voor decriminalisering. Wat vindt u?

‘Mijn pragmatische antwoord is dat er geen maatschappelijk draagvlak voor is en dat je daarmee veel tegenstand opwekt. Aan de andere kant kijk ik ook met nieuwsgierigheid naar Portugal waar in de strijd tegen heroïne een decriminaliseringspolitiek is ingezet. Dat heeft wonderbaarlijk succes. Gebruikers worden niet meer als criminelen beschouwd maar als personen die hulp nodig hebben. Dat is de juiste boodschap. Zo geef je niet het signaal dat drugsgebruiken ok is, maar je haalt het wel uit de justitiële sfeer. Alle aandacht van politie en justitie kan zich dan richten op het aanbod. Als we decriminaliseren zo definiëren vind ik het een beloftevol denkspoor. Maar dat het veel overtuigingskracht vergt is duidelijk. Want het gaat tegen de intuïtie van veel mensen in.’

Vlaamse media over drugsstad Anwerpen - 4 september

De Antwerpse burgemeester Bart De Wever luidt in gesprek met de Volkskrant de alarmklok over de gevolgen van cocaïnehandel in zijn stad. Daarbij wijst hij onder meer met een beschuldigende vinger richting Nederland en waarschuwt hij voor het afkopen van politieke invloed in Antwerpen. Hoe reageren Vlaamse media op het interview?

Verdachtmakerij

Volgens journalist Patrick van der Perre van De Gazet van Antwerpen jaagt De Wever met zijn uitspraken alle andere politieke partijen tegen zich in het harnas: ‘Wanneer Bart De Wever zegt dat hij zijn hand niet in het vuur kan steken voor sommige raadsleden, is dat een serieuze beschuldiging. Daarmee suggereert de burgemeester dat iedereen, behalve zijn eigen partijgenoten, in de gemeenteraad verdacht is. Vrij vertaald komt het erop neer dat alleen de N-VA te vertrouwen is. Een uitspraak die kan tellen.

‘Het is nochtans heel eenvoudig. Als Bart De Wever aanwijzingen of sterke vermoedens heeft dat er een raadslid betrokken is bij de handel in cocaïne, moet hij met die informatie naar het parket stappen. In het andere geval moet de burgemeester zich van elke commentaar onthouden en zeker niet suggereren dat er wel eens iets aan de hand kan zijn.’

Volgens opiniërend hoofdredacteur Bart Eeckhout van De Morgen verdienen de problemen in Antwerpen beter dan politieke spelletjes: ‘Repressie is heus het punt niet: dit gaat om zware criminelen en georganiseerde misdaad. De kwestie is dat het gevoerde beleid de kop van de slang bijlange niet in beeld krijgt. Politie en gerecht steken veel tijd in dealers en gebruikers aan het eind van de ketting. Dat schiet niet op.

‘Wat dan wel? Experts stellen voor om door preventie en hulpverlening de vraag te beperken. Dan kan je tijd en energie sparen om de aanbieders aan de bron aan te pakken. En ja hoor: dat mag keihard zijn.’

‘War on drugs werkt niet’

De Nieuw-Vlaamse Alliantie voert al jaren een war on drugs, maar deze aanpak heeft volgens hoogleraar criminologie Tom Decorte nooit gewerkt: ‘Ze kost handenvol geld, maar de drugsmarkten krijg je er niet mee ontwricht. Integendeel, ze worden nog winstgevender en dus aantrekkelijker voor de échte beroepscriminelen, en ze verharden: het geweld in de publieke ruimte tussen rivaliserende groepen escaleert. En natuurlijk, hoe rijker criminelen worden, hoe meer invloed ze kunnen verwerven, zowel op economisch als op politiek vlak’, vertelt hij in De Morgen.

Over de rol van Nederland zegt Decorte: ‘De weerkerende suggestie dat Nederland de bron van alle kwaad is, en ons eigenlijk met een drugsprobleem heeft opgescheept, is natuurlijk nonsens. Belgische consumenten vormen ook de vraagzijde naar drugs, en drugshandelaren zullen altijd weer de weg van de minste weerstand zoeken om de middelen bij de consument te krijgen.’

Schrijver Bert Moerman ziet een parallel met PVV-leider Geert Wilders, die zondag in de tuin van het Museum van Schone Kunsten in Antwerpen aanhangers van Vlaams Belang toesprak. In De Standaard schrijft hij: ‘Wilders zei in zijn toespraak voor vier man en een verloren gelopen paardenkop nog dat alles wat fout loopt de schuld is van de islam. Bart De Wever zegt dat alles de schuld is van iedereen die niet Bart De Wever of een van zijn medestanders is. En daar is echt niet zo superveel verschil tussen.’

Altijd zomertijd een goed idee? ‘De biologische klok laat zich niet koeioneren door de Europese richtlijn’ - 23 augustus

De Europese Commissie wil af van het systeem van zomer- en wintertijd, kondigde voorzitter Jean-Claude Juncker vrijdag aan. Al vanaf de invoering kent het systeem voor- en tegenstanders. Veel opiniemakers en wetenschappers spraken zich uit tegen het verzetten van de klok, maar over welke tijd we dan moeten aanhouden is het laatste woord nog niet gezegd.

Weg met de zomertijd!

Vorig jaar schreef Toine Heijmans in zijn verslaggeverscolumn in de Volkskrant over Anouk die al 15 jaar strijdt om te stoppen met de zomertijd: ‘De reden voor haar strijd tegen de zomertijd is dat Anouk er zelf last van heeft. De halve wereld heeft er last van, alleen niemand dóét wat. Dus laat ze zich niet ontmoedigen door een gebrek aan animo.

‘(…) De mens wil alles controleren, inclusief het meest oncontroleerbare: de tijd. Met de tijd, zegt Anouk, moet je niet rommelen. Diep weggedoken in de hersenen zit de nucleus suprachiasmaticus, de biologische klok, 25 duizend zenuwcellen groot. Die laat zich niet koeioneren door de Europese richtlijn 2000/84/EG, of door de ‘Wet tot Nadere Regeling van de Wettelijke Tijd’. Zinloze, ambtelijke pogingen de natuur te verstoren door middel van het instellen van een zomertijd.’

‘De uiteindelijke winst van zomertijd is onduidelijk’, schrijft Louise Fresco al in 2009 in een column in NRC Handelsblad. ‘In de zomer kunnen we ’s avonds langer op terrassen zitten en golfen. Maar de energiebesparing is miniem, volgens een Amerikaans rapport hoogstens 2 procent van het elektriciteitsgebruik. Nog steeds moeten talloze apparaten handmatig worden aangepast, met alle fouten en vertragingen van dien. Sommige mensen krijgen tijdelijk last van een verstoord slaappatroon. Daarnaast kan de invoering van zomertijd leiden tot extra verbruik in de ochtenden vlak voordat we weer teruggaan naar wintertijd.’

… of toch de wintertijd afschaffen?

Peter de Waard tekende in 2013 juist verschillende argumenten op tegen de wintertijd, waaronder de dip als gevolg van het terugzetten van de klok: ‘Alleen de gedachte aan de wintertijd maakt een deel van de bevolking al mistroostig of zelfs depressief. Psychologen spreken van de winterdip. Vooral bij de 20 procent van de Nederlanders die met slaapproblemen kampt, leidt de tijdsverandering tot een daling van de productiviteit. Het handhaven van de zomertijd zou indirect obesitas voorkomen en meer vitamine D opleveren doordat mensen als het nog licht is ’s avonds naar huis lopen of fietsen.’

Denk aan ochtend- en avondmensen

Wat zegt de wetenschap verder eigenlijk over het fenomeen? Uit onderzoek komen vooral nadelen naar voren, zoals meer verkeersongelukken, een grotere kans op een hartaanval en een verminderd prestatievermogen. Als we iets afschaffen, moet dat de zomertijd zijn volgens hoogleraar chronobiologie Domien Beersma: ‘Als in het voorjaar de klok vooruitgaat, kunnen mensen er wel last van hebben, vooral avondmensen’, vertelde hij in de Volkskrant. Hun biologische klok geeft ze ’s avonds sowieso al vrij laat een seintje dat het bedtijd is. Onder invloed van licht wordt dat versterkt. Sommigen hebben volgens hem weken last van de verandering, een enkeling de hele zomer.

‘(…) Neurowetenschapper Raymond van Ee kiest minder stellig voor winter- dan wel zomertijd. Hij kan zich voorstellen dat sommige ochtendmensen juist van slag raken van wintertijd. ‘Als zij in ploegendienst werken bijvoorbeeld, en ze hebben avonddienst vlak nadat de klok is verzet.’ Dat is voor hen waarschijnlijk juist zwaarder dan voor avondmensen. Al met al stelt ook hij: het gedraai aan de klok kan voor sommigen vervelend uitpakken.’

Wat heeft al het rumoer rond de cartoonwedstrijd van Wilders voor zin? - 30 augustus?

Is het een onderstreping van de vrijheid van meningsuiting of een pesterij zonder oog voor de gevolgen? Dankzij de heftige reacties van een extremistische groepering in Pakistan is de wedstrijd die PVV-leider Wilders al lang geleden uitschreef voor de beste spotprent over de islam uit een sluimerend bestaan gewekt. De arrestatie van een jonge bedreiger op YouTube deed er nog een schepje bovenop. Columnisten en brievenschrijvers in Nederlandse kranten breken zich het hoofd over waar dit allemaal heen gaat. Een selectie:

In De Telegraaf beklaagt ondernemer Walter Westendorp zich in een ingezonden brief dat hij de dupe zal zijn van Wilders actie:

‘De opmerkingen en plannen van de heer Wilders hebben er inmiddels toe geleid dat in bepaalde moslimlanden, Pakistan in het bijzonder, onze producten geweerd worden. Dit ondanks het feit dat wij al jaren als producent van textielveredelingsproducten topkwaliteit leveren aan de jeans finishing-industrie aldaar. Ook Shell wordt geboycot. Nou weet ik wel dat dit slechts van korte duur zal zijn, maar toch. Waarom kan Wilders nu eens een keer zijn grote mond niet houden? Waarom moet hij de moslimgemeenschap telkens beledigen, in dit geval door een cartoonwedstrijd over de profeet Mohammed uit te schrijven?

‘Heeft de man echt niets anders te doen? Ik dacht dat een politicus zijn land moet dienen. Dit is niet de weg. Ook onze regering had met veel sterkere argumenten Wilders’ plannen moeten ontkrachten. Hij is de Nederlandse economie doodgewoon aan het beschadigen.’

Deze brief geeft de teneur weer van de meeste lezersreacties in de kranten. Zo lijkt Wilders vooral onbegrip te oogsten. Een brief van Anna van Cooten in het AD: ‘Wat mankeert Wilders? Het is letterlijk levensgevaarlijk, zo’n domme en onnodige provocatie. En o ja de vrijheid van meningsuiting wordt er weer eens bijgehaald. Kom nou toch. Wilders brengt burgers in gevaar.’

En in de mailbox van de Volkskrant bijvoorbeeld een brief aan Wilders van Guus Wardenaar: ‘Ik hoop dat u als volksvertegenwoordiger wat meer verantwoordelijkheidsgevoel krijgt en de vrijheid van meningsuiting met eerlijke argumenten voor het voetlicht zal brengen zonder mensen in gevaar te brengen terwijl je dat op voorhand kunt weten. Vrijheid van meningsuiting is een groot goed en mag niet door geweld worden gesmoord, maar dan moet er wel een goede, eerlijke reden voor zijn!’

Laila al-Zwaini laat op Twitter zien dat de gevolgen soms heel groot kunnen zijn, zoals bij Wilders’ eerdere anti-islamfilmpje Fitna: ‘Ik werkte destijds in Afghanistan voor de VN aan rechtsstaatopbouw, incl. vrije meningsuiting. Fitna voelde als een dolk in de rug van onze missie, en onze veiligheid was wel degelijk in groter gevaar. Welk doel dient dit??’

Dat neemt niet weg dat de vrijheid van meningsuiting ook wordt verdedigd. De Telegraaf citeert uit een lezersbrief van Etienne Hendrickx: ‘Mensen, laat je niet intimideren omdat iemand zijn recht van vrije meningsuiting gebruikt, ook al is het provocerend of niet echt slim.’

Columnist Bert Wagendorp in De Volkskrant: ‘Over de innerlijke beschaving van Wilders is voldoende gezegd: die bestaat niet. (..) Als Wilders zin heeft in een cartoonwedstrijd moet hij dat vooral doen, ieder zijn liefhebberij. Of hij er de vrijheid van meningsuiting mee verdedigt, betwijfel ik, maar hij kan zich er in ieder geval met recht op beroepen.’

De kwestie – een confrontatie tussen twee uitersten, de een politiek en de ander religieus – stelt de overgrote meerderheid van de bevolking in Nederland, en ook in Pakistan, voor een dilemma. Zitten er geen grenzen aan vrijheid van provoceren als het op uitlokking van geweld door zeloten gaat lijken?

Columnist Özcan Akyol zegt het zo in het AD: ‘De vrijheid van meningsuiting is een groot goed, maar wie het willens en wetens inzet met het risico dat anderen slachtoffer zullen worden, is geen knip voor de neus waard.

‘Geen enkel argument rechtvaardigt een terroristische daad. Wie echter naar het circus gaat en moedwillig het hek van de hongerige leeuwen openzet, moet niet raar opkijken als die beesten uit hun kooi springen en wild om zich heen beginnen te bijten. (..)

‘Wat denkt Wilders nu eigenlijk? Hij legt niets bloot. Door een paar cartoons gaan we ook geen problemen verhelpen. De mensen willen constructieve oplossingen. Precies op dat punt faalt hij al ruim een decennium.’

Het dagblad Trouw vroeg Nederlandse moslims hoe zij tegen de zaak aankijken. De hele opwinding van de fundamentalisten in Pakistan en die van de Wilders-aanhang gaat eigenlijk aan hen voorbij. ‘Nee, mij krijg je met een tekening niet boos’, zegt Ülkü Ögüt, advocaat en gemeenteraadslid in Veghel. ‘Ik stel het niet op prijs dat mijn geloof belachelijk wordt gemaakt, maar ik relativeer het. Dan denk ik: weer zo’n gek’, ik leg het naast me neer en ga verder met mijn werk.’

Abdessamad Taheri, manager arbeidsontwikkeling in Den Haag: ‘Ik heb niet zo’n moeite met de spotprentenwedstrijd over de Profeet. Tegen cartoonisten zou ik zeggen: doe je best! Mijn God, mijn Allah die kún je helemaal niet tekenen. Die is niet te evenaren.’

‘Amerika is medeplichtig aan het bombarderen van burgers in Jemen’ - 29 augustus

The New York Times hekelt in een hoofdredactioneel commentaar de betrokkenheid van de Verenigde Staten bij de bombardementen door het Saoedische leger op Jemen, waarbij schrikbarend veel burgerslachtoffers vallen. Die bommen worden namelijk door Amerika geleverd. Verder doet May-May Meijer van de organisatie Peace SOS suggesties voor humanitaire acties die de kans op vrede kunnen bevorderen.

‘Waarom doden Amerikaanse bommen burgers in Jemen?’, is de retorische kop boven het hoofdredactionele commentaar van The New York Times.

‘De hoogste Amerikaanse luchtmachtcommandant in het Midden-Oosten uitte zijn frustratie vorige week in een interview over de moorddadig incompetente luchtcampagne in Jemen, geleid door Saoedi-Arabië. Zijn hartenkreet valt toe te juichen, maar was veel te mild. Het had meer iets moeten zijn als: gruwel en schaamte over de Amerikaanse medeplichtigheid in een misdadige slachtpartij, zo getypeerd in een nieuw rapport van de Verenigde Naties. (...)

‘Keer op keer hebben door de Saoediërs geleide luchtaanvallen burgerdoelen getroffen, waarbij ontelbare onschuldigen zijn afgeslacht. Afgelopen vrijdag maakte de VN bekend dat de coalitie zeker 22 kinderen en vier vrouwen heeft gedood die een oorlogsgebied waren ontvlucht. Twee weken eerder, op 9 augustus, voerde de coalitie een luchtaanval uit op een schoolbus, waarbij tientallen kinderen omkwamen. (...)

‘Dat is de gruwel. De schaamte is dat de bom die de bus en zijn jonge passagiers verwoestte Amerikaans was. Volgens CNN was het een lasergestuurde bom van 250 kilo die aan Saoedi-Arabië was verkocht in een officiële wapentransactie. Eenzelfde bom die in oktober 2016 een uitvaartcentrum met de grond gelijk maakte, waarbij 155 burgers werden gedood. Daarna verbood de toenmalige president Barack Obama de verkoop van precisiegeleide militaire technologie aan Saoedi-Arabië. Dat verbod werd ongedaan gemaakt door de Trump-regering in maart 2017.(...)

‘President Trump zal Saoedi-Arabië waarschijnlijk niet aanspreken, helaas, maar militaire officieren beginnen zich uit te spreken en het Congres begint in actie te komen. Een ontwerpwet over defensiebeleid bevat een door beide partijen gesteunde clausule die eist dat de minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo de coalitie erop aandringt stappen te ondernemen om burgerdoden te voorkomen. De volgende stap zou moeten zijn de militaire hulp aan Saoedi-Arabië te staken totdat dat land bereid is te spreken over het beëindigen van de aanvallen op Jemen.’

Humanitaire acties

Om vredesbesprekingen te laten slagen, is het volgens oprichter van Peace SOS May-May Meijer essentieel om het vredesideaal voor ogen te houden: een wereld waarin alle kinderen veilig naar school kunnen gaan en kunnen spelen. Daarnaast pleit ze voor verschillende humanitaire interventies in Jemen. Ze baseert zich mede op gesprekken met een Jemenitische activiste, de ambassadeur en een medewerker van de Jemenitische ambassade:

‘Ten eerste wordt veelvuldig door humanitaire hulporganisaties aangegeven dat een hongersnood dreigt in verband met de slag om de haven van Hodeida. Deze haven is momenteel in handen van de Houthi-rebellen en is hun grootste inkomstenbron. De Jemenitische regering denkt dat de haven ook gebruikt wordt voor wapenleveringen aan de Houthi-rebellen. Op dit moment staat de haven van Hodeida op het punt terugveroverd te worden door de internationaal gesteunde regering van Jemen. Ongeveer 70 procent van de humanitaire hulp voor de mensen in Jemen komt via de haven van Hodeida binnen. Het is dan ook de moeite waard om te onderzoeken of de humanitaire hulp ook via andere havens en over land Jemen binnen kan gaan. Daarbij dient de humanitaire hulp voor iedereen toegankelijk te zijn.

‘Ten tweede zijn er gebieden die al wat stabieler zijn. Het is belangrijk de lokale economie in deze gebieden te stimuleren. Het tekort aan brandstof is daar een probleem, vandaar dat gedacht kan worden aan duurzame energie zoals zonne-energie.

‘Ten derde opper ik dat het salaris van mensen in Jemen die in de publieke sector werken wordt uitbetaald. Zo zijn er onder meer veel leraren en artsen die al een tijd geen salaris hebben gehad. Door salarissen weer uit te betalen hoeft niet iedereen afhankelijk te zijn van humanitaire hulp.

‘Kortom, om vrede in Jemen te bereiken is het belangrijk het vredesideaal voor ogen te houden en zijn slimme interventies op het gebied van humanitaire hulp essentieel.’

Britse pers over mediaplannen Corbyn: ‘Trumpiaanse’ geluiden en ‘absurde’ voorstellen - 27 augustus

Bij een lezing op het Edinburgh TV Festival deed de Britse Labour-leider Jeremy Corbyn donderdag verschillende ideeën uit de doeken om ‘een vrije en democratische pers voor het digitale tijdperk te bouwen’. Hij pleitte onder meer voor het openbaren van de sociale achtergrond van journalisten en het verkiezen van leidinggevenden bij de BBC door werknemers.

‘Corbyn wil media temmen, niet bevrijden’

‘Wanneer politieke leiders gaan praten over het bouwen van een betere en meer democratische pers, moet iedereen die gelooft in persvrijheid zich zorgen maken’, schrijft de Financial Times. ‘Jeremy Corbyn heeft precies dit op de kaart gezet, door in Trumpiaanse termen de ‘falende’ media en ‘fake news’ van de mainstream media te hekelen.’

Het voorstel om leidinggevenden te verkiezen bij de BBC noemt de krant absurd: ‘Redacteuren en leidinggevenden moeten onpopulaire maatregelen nemen, en de vaardigheden die verkiezingen winnen zijn niet per se dezelfde vaardigheden die een goede redacteur nodig heeft. Waar de BBC open moet staan voor debat, is het te groot om als een collectief te functioneren. Dit lijkt meer een zet om omroepvakbonden meer invloed te geven dan een democratische oefening.

‘De Labour-leider heeft vergelijkbare ideeën voor de privésector, suggererend dat redacteuren van grote nieuwsorganisaties moeten worden verkozen door de werknemers. (…) Dit is onacceptabele bemoeienis. Het is problematisch om een potentiële premier private mediabedrijven te horen vertellen hoe ze hun interne benoemingen moeten organiseren. Andere sectoren willen dit misschien noteren. Corbyns enthousiasme om de macht van vakbonden te vergroten is uitgesproken, en het is onwaarschijnlijk dat hij de media als enige sector ziet die geschikt is voor dit model.’

Jammer, die aanval op de pers

The Guardian zoomt meer in op wat Corbyn níét heeft besproken tijdens zijn speech, en dan met name de problemen met fake news en de rol van sociale media: ‘Een parlementaire commissie zei vorige maand dat fake news en partijdige berichten op sociale media de democratie in gevaar brengen. Corbyn had kunnen onderschrijven wat parlementsleden aanraadden: dat sociale netwerken legaal verantwoordelijk moeten zijn voor schadelijke en illegale inhoud op hun platforms, en dat regelgevers de gehele reclame-industrie van sociale media onder de loep moeten nemen. Het was teleurstellend dat hij ervoor koos om kranten aan te vallen, die er volgens hem ‘dag in dag uit fake news uit gooien’.

‘Corbyn wordt gezien als erfgenaam van Michael Foot. Nadat Foots Labour-partij een nederlaag leed in 1983 bleef hij voorstander van ‘het beschermen van onze kranten, want ik geloof dat ze essentieel zijn voor het behoud van onze algemene vrijheid’. Foot kreeg een venijnige mediacampagne te verduren, maar het bepaalde niet zijn kijk op de media. Ook Corbyn moet zijn beleid niet laten bepalen door de headlines die hij verzamelt.’

Media over John McCain (1936-2018): ‘Zelfs bij een nederlaag bood McCain hoop voor de toekomst’ - 27 augustus

De Amerikaanse senator John McCain is zaterdag op 81-jarige leeftijd overleden. Hoe blikken Britse en Amerikaanse media terug op de ‘maverick’ bij wie vaderlandsliefde de boventoon voerde?

McCain wilde niet dat Vietnam zijn politieke carrière zou bepalen, maar dat deed het toch, schrijft The Economist. ‘Hij zou waar ook ter wereld voor oorlog pleiten als er te winnen viel voor de goede zaak, en voor hem gold dat zowel voor Afghanistan als voor Irak. Amerika had de plicht om de wereld vrijheid en democratie te brengen, indien nodig gewapenderhand. Zo wilde hij Syrië binnenvallen om de opstandelingen te steunen en zware wapens naar Oekraïne sturen.’

Over dit laatste ondervroeg Jeffrey Goldberg van The Atlantic McCain enkele jaren geleden. Goldberg stelde dat Obama geloofde dat deze wapens tegen de Russische overmacht niet effectief zouden zijn en dat ze Poetin zelfs zouden kunnen provoceren tot grotere agressie tegen Oekraïne. McCain begreep deze complicaties, maar liet zich er niet door overtuigen. Hij antwoordde: ‘Als mensen voor hun vrijheid willen vechten, moeten we ze te hulp schieten’. Goldberg: ‘Is dit the American Way?’ McCain: ‘Dat zou het moeten zijn. Altijd.’

Volgens de Wall Street Journal werden McCain’s politieke overtuigingen vooral bepaald door zijn toegewijde patriottisme en zijn onverwoestbare vertrouwen in het Amerikaans ex­cep­ti­o­na­lis­me: ‘Schatplichtig aan de diensttijd van zijn overgrootvader, zijn vader en zijn eigen tijd in Vietnam, geloofde McCain in de gerechtvaardigdheid van Amerikaanse missies over de hele wereld. Waar velen door de verwoestende ervaring in Vietnam hun geloof in de goedheid van Amerika verloren, betekende het voor McCain het tegenovergestelde. ‘Ik werd verliefd op mijn land’, zei hij, ‘toen ik een gevangene was in dat van iemand anders.’’ Door deze ervaring en zijn rotsvaste overtuiging weerstond hij de heersende neiging tot isolationisme binnen zijn eigen partij. Dit was dan ook de principiële oorzaak van zijn geschillen met Donald Trump.

Door zijn periode in Vietnam had McCain volgens The New York Times een goed idee van wie hij was, het vermogen om voor zichzelf te denken en partijdige geluiden uit te zetten: ‘In tijden van verwarring en smerigheid rond immigratiekwesties, is het de moeite waard terug te denken aan zijn samenwerking met senator Edward Kennedy in 2005 en opnieuw in 2008 om een groot compromis te bewerkstelligen. Daarbij zouden strengere grenscontroles gepaard gaan met een kans op staatsburgerschap voor de om en nabij 11 miljoen ongedocumenteerde immigranten in het land.’

De krant herinnert ook aan McCain’s bijdragen aan de hervorming van wetgeving omtrent campagnefinanciering en het eerste serieuze Democratisch-Republikeinse wetsvoorstel om broeikasgassen te beperken. ‘De hervormingspoging slaagde uiteindelijk, de klimaat- en immigratievoorstellen niet. Maar zelfs bij een nederlaag bood McCain, dankzij zijn bereidheid om stekelige en zelfs politiek giftige kwesties aan te kaarten, hoop voor de toekomst. En het voorbeeld dat hij gaf doet dat nog steeds.’

Zijn advocaat Cohen bekent schuld, hoe riskant is dat voor Trump? - 23 augustus

De Amerikaanse president lijkt zich weinig zorgen te maken over het besluit van zijn vroegere advocaat Michael Cohen om malversaties die hij in opdracht van (toen nog kandidaat) Trump heeft gepleegd te bekennen en over wat hij nog meer kan gaan vertellen. Hij blijft zijn vroegere vertrouweling Paul Manafort op Twitter loven, ondanks diens veroordeling voor witwassen en belastingontduiking op dinsdag. De meeste commentatoren (voor- en tegenstanders van Trump) betwijfelen inderdaad of hij zelf zal worden aangeklaagd, maar over de mogelijke politieke gevolgen lopen de meningen sterk uiteen. Een selectie.

Het hoofdredactioneel commentaar van de conservatieve Wall Street Journal stelt het zo: ‘De veroordeling door een jury van Paul Manafort en het bekennen van schuld door Michael Cohen dinsdag werpen een schadelijk licht op de schimmige zakenlui mee wie Trump omging in zijn particuliere en politieke leven. Of ze ook een fatale dreiging voor zijn presidentschap betekenen is echter verre van duidelijk, en het bewijs in beide zaken staat los van de beschuldigingen van collusie met Russen waarmee deze vervolgingen begonnen.’

‘We betwijfelen of Mueller (de aanklager in het Rusland-onderzoek) Trump tijdens zijn presidentschap zal aanklagen, maar de uiteindelijke dreiging voor Trump is politiek. Het Congres bepaalt wat een overtreding is die een afzettingsprocedure rechtvaardigt en als de Democraten een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden winnen bij de tussentijdse verkiezingen van november zullen zij bepalen wat ‘high crimes and misdemeanors’ zijn. De veroordelingen van Cohen en Manafort zijn slecht voor Trump en zijn presidentschap, maar de kiezers willen waarschijnlijk meer zien dan bewijs voor betalingen aan een pornoster om de uitslag van presidentsverkiezingen te beïnvloeden.’

In de conservatieve National Review schrijft Jim Garaghty dat de gevolgen waarschijnlijk beperkt zijn: ‘Ondanks de dramatische onthullingen dinsdag in de rechtszaal, lijkt het perspectief op de langere termijn voor president Trump niet eens zo heel erg te zijn veranderd.’

‘Trump zou zelfs politiek garen kunnen spinnen bij een mislukte poging hem af te zetten, met een variatie op deze redenering: ‘Ik heb jullie belastingverlagingen gebracht, goede rechters, deregulering, een booming economie, een vernietigd IS, vrede met Noord-Korea (of zoiets) en zij probeerden me af te zetten. Het moeras geeft niets om goede resultaten, ze willen gewoon van mij af, en daarom heb ik jullie steun weer nodig in 2020’, en zo verder.’

Op de site van Fox News, Trumps trouwste aanhangers in de media, geeft de kop boven een stuk van John Fund (tevens columnist van de conservatieve National Review) de stemming in het Trump-kamp goed weer: ‘Trump waarschijnlijk veilig na Cohens schuldbekentenis, maar het rapport van Mueller zal munitie voor zijn tegenstanders leveren’.

John Fund schrijft: ‘De kans is klein dat president Trump wordt aangeklaagd voor de betalingen waarvan Cohen heeft toegegeven dat hij die heeft gecoördineerd. (..) Dat betekent niet dat hij geen schade zal oplopen, want hij is geen gewone klant. (..) Mueller en zijn aanklagers zijn erop uit te laten zien dat president Trump de rechtsgang belemmerde aan het begin van zijn presidentschap om onderzoek naar aspecten van zijn campagne van 2016 te vermijden. (..) Het uiteindelijke resultaat van het Mueller-onderzoek zou wel eens een pyrrusoverwinning voor Trump kunnen betekenen – een overwinning tegen een heel hoge prijs. Er zal weinig of geen bewijs zijn voor een collusie van de Trump-campagne met agenten van het Kremlin. Maar verdere schade voor zijn reputatie in het Mueller-rapport kan de president zijn gematigde aanhangers kosten en kan zijn tegenstanders aanzetten hem met nog meer energie aan te vallen.

‘Donald Trump stimuleert de economische groei en veel conservatieven zijn blij met zijn beleid. Maar een Mueller-rapport met beschuldigingen van misstappen door Trump zou, zelfs als het partijdig is, zonder twijfel het oordeelsvermogen van de president ter discussie stellen.’

The New York Times, zeer gekant tegen Trumps presidentschap, gaat er ook vanuit dat Trump alleen politiek kan worden aangepakt en roept de Republikeinen in het Congres op nu eindelijk eens in actie te komen tegen het wangedrag van hun president, in een hoofdredactioneel commentaar onder de kop: ‘Congres, doe uw werk’.

‘De Republikeinen in het Congres volgen een strategie van ‘zie geen kwaad’ met president Trump: ze negeren zijn gelieg, zijn ondermijning van democratische normen en zijn aanvallen op regeringsinstellingen, of, als dat echt onmogelijk is, vergoelijken ze zulke schandaligheden als loze opschepperij – Trump is nu eenmaal Trump.

‘Die ongegeneerd partijdige houding wordt nog lastiger sinds dinsdag, toen Michael Cohen, lang de advocaat en fixer van de president, de president direct in verband bracht met criminele activiteiten.

‘En hoe reageerden de Republikeinen in het Congres? Niet, als ze het konden vermijden.

‘Het goede nieuws is dat, grotendeels, het juridische systeem het probleem tamelijk adequaat aanpakt. Zowel de gerechtshoven als het ministerie van Justitie doen hun werk om de feiten boven tafel te krijgen en de publieke zaak te dienen.

‘Het Congres blijft helaas gehurkt en bibberend in een donker hoekje zitten, in de hoop dat dit slechts een nare droom is. Dat is het niet. Republikeinse parlementariërs moeten hun rug rechten, zichzelf aan hun grondrechtelijke verplichtingen herinneren en een paar fundamentele vangrails plaatsen die kunnen voorkomen dat deze president – in een vlaag van woede, paniek of gekrenktheid – op een dag wakker wordt en besluit de Amerikaanse democratie van een klif te smijten.’

Oud opinieblog – 20 augustus

Lees hier ons vorige opinieblog terug.