Opinie: Wie naar Dokter Quin gaat, betaalt de rekening voor technologie-kwakzalverij

Er verschijnen de laatste tijd veel alarmerende berichten over Quin Dokters. Het digitale platform neemt in rap tempo huisartsenpraktijken over en belooft met digitale oplossingen de (huisartsen)zorg te stroomlijnen. Die overnames door Quin gaan gepaard met problemen, zoals patiënten die lastig een afspraak krijgen met hun overwerkte huisartsen.

In de Volkskrant merkte Danka Stuijver (O&D, 30 juni) ook al op dat ‘de menselijke maat’ zoekt lijkt te raken door de expansiedrift van kapitaalkrachtige partijen als Quin. Waar vooralsnog minder aandacht voor is, is het feit dat Quin Dokters de markt probeert te veroveren met onvervalste, moderne technologiekwakzalverij.

Het centrale idee achter Quin is dat met gebruik van technologie de zorg slimmer – dat wil zeggen: efficiënter – ingericht kan worden door toegang tot de zorg strikter te handhaven én de zogenaamd juiste patiënt aan de juiste zorgspecialist te koppelen. Om die slag te maken, schermt Quin met het gebruik van ‘kunstmatige intelligentie’ (KI).

Beproefd model

Als de hedendaagse techniekfilosofie ons iets leert, is het dat alle alarmbellen moeten gaan rinkelen wanneer een marktpartij belooft met gebruik van KI een oud en hardnekkig probleem op te lossen. De reden is simpel: KI werkt nog lang niet zo goed als martkpartijen als Quin ons willen doen geloven en wordt bovendien vaak gebruikt om uitbuiting en afwenteling van kosten te verhullen.

Quin volgt daarmee een inmiddels beproefd Silicon Valley-model. Voor elk maatschappelijk probleem dat je kunt bedenken, is er wel een bedrijf dat belooft dat probleem op te lossen door KI in te zetten. Denk aan Uber, Airbnb, Facebook: zij beloven vervoer, huisverhuur of elke denkbare vorm van communicatie beter en efficiënter te kunnen aanbieden door inzet van KI.

Wel problemen, geen oplossingen

Zoals deze voorbeelden echter ook tonen, lossen deze bedrijven helemaal geen maatschappelijke problemen op door middel van KI. Sterker nog, ze creëren meer problemen dan ze oplossen. De voorbeelden van uitgebuite taxichauffeurs, verpeste huizenmarkten en schade door ongecontroleerde of gemanipuleerde informatiestromen zijn legio. KI is in Silicon Valley vooral een aantrekkelijk lokkertje voor investeerders om vervolgens via ouderwetse methoden van uitbuiting of afwenteling van kosten op derden winst te maken.

In het geval van Quin tekent zich eenzelfde soort patroon af. De belofte van KI is, op zijn best, vaag. Quin meldt alleen dat KI kan worden gebruikt als triage-tool en in de nabije toekomst als diagnose-tool voor medisch specialisten. Waar die KI dan precies uit bestaat en hoe die werkt, is onduidelijk.

Niet zo vreemd, want vooralsnog bestaan er slechts fraaie verkooppraatjes over KI die zorgtaken overneemt. In de praktijk zal de zogenaamde KI van Quin dus niet meer zijn dan een uitgebreide beslisboom die de patiënt moet doorlopen om te horen of hij naar de huisarts mag. Als Quin wél geavanceerde KI had ontwikkeld die echte zorgtaken kan overnemen, was het bedrijf al voor een paar miljard dollar verkocht aan Google of Amazon.

Winst voor Quin, kosten patiënt

Als we Quins KI-beloften met een korreltje zout nemen, wat blijft er dan over? Laten we opnieuw naar Silicon Valley kijken. Quins verdienmodel lijkt vrij transparant: een efficiëntieslag maken door de toegang tot de huisarts te bemoeilijken middels strengere triage en zo huisartsen ‘optimaler’ inzetten. De winst die daarmee wordt geboekt, is voor Quin. De kosten zijn, geheel naar Silicon Valley-model, voor anderen; in dit geval de patiënt. Want de patiënt zal zich steeds meer naar Quins model van efficiëntie moeten vormen om toegang tot de huisarts te ‘verdienen’. In Quins visie wordt hun eigen app immers de poortwachter tot de gezondheidszorg.

Het gedweep met KI is hierbij slechts een schaamlap, een afleidingsmanoeuvre van de problematische machtspositie die Quin in het zorglandschap wil gaan innemen.

Ontmasker KI-kwakzalverij

Gezien Quins overnamedrift is het dus des te belangrijker om de KI-belofte waar het bedrijf op leunt te ontmaskeren als technologie-kwalzalverij. Hét schrikbeeld is een markpartij als Quin die met loze KI-beloften de (huisartsen)zorg kan overnemen, terwijl in werkelijkheid de zorg slechts wordt verschraald om zo extra winst af te kunnen romen. Elke verschraling van de o zo belangrijke huisartsenzorg moet worden tegengewerkt. Al helemaal als dat gebeurt onder valse voorwendselen van technologische vooruitgang zodat een marktpartij eraan kan verdienen.

Marijn Sax is postdoctoraal onderzoeker bij het Instituut voor Informatierecht (UvA) en schreef een proefschrift over gezondheidsapps.