Opinie: RWE wil 1,4 miljard van Nederland, maar is moreel failliet

Energiebedrijf RWE moet zijn steenkolencentrale eerder sluiten en klaagt daarom de Nederlandse staat aan voor 1,4 miljard euro. Hiervoor moeten Nederlandse burgers, de belastingbetalers, opdraaien. En het is niet voor het eerst dat RWE burgers voor hun belangen laat bloeden, bijna letterlijk zo. Colombia telt namelijk tienduizenden mensen die slachtoffer zijn van de mijnbouw die de RWE-centrales van kolen voorziet.

Maira Méndez is een van die slachtoffers. Ze is een krachtige vrouw die de moed had om in 2016, op uitnodiging van vredesorganisatie PAX, naar Nederland te komen om haar verhaal te vertellen. Ook aan directeuren van energieleveranciers.

Zo kregen Nederlandse mensen in keurige kostuums te horen over het lot van haar vader. Het was de vroege ochtend van 19 februari 2001 toen een groep van pakweg dertig paramilitairen bij haar huis aankwam. Maira: ‘Mijn moeder wilde de deur niet open doen, maar de paramilitairen schreeuwden: ‘Opschieten, anders gooien we een granaat naar binnen.’ Gemaskerde mannen trapten de deur in en bevalen ons om op de grond te gaan liggen.’

Negen kogels

Toen ze klaar waren met het doorzoeken van het huis beschuldigden ze haar vader, Candido José Méndez Cochero, ervan bestuurslid te zijn van een vakbond. Hij was weliswaar actief lid, maar geen bestuurslid, wat overigens ook geen kapitaal misdrijf is. Uiteindelijk sleepten de paramilitairen hem naar buiten. ‘Ze schoten hem dood, voor mijn ogen en die van mijn moeder en broer. Hij had negen kogels in zijn lichaam. Ik was 15 jaar oud.’ Maira’s vader werkte voor een van de toeleveranciers van RWE.

De steenkolen die RWE gebruikt om energie op te wekken, zijn voor een belangrijk deel afkomstig uit de Colombiaanse provincie Cesar, waar tussen 1996 en 2006 grote mensenrechtenschendingen plaatsvonden. De vader van Maira is een van de duizenden mensen die zijn vermoord. Honderden mensen verdwenen en tienduizenden werden van hun land verdreven. De komst van mijnbouwmultinationals heeft dit geweld aangewakkerd. Ook nu is het er nog niet veilig. Mensen die opkomen voor hun rechten worden bedreigd, aangevallen of zelfs vermoord.

RWE weet van het geweld rond de mijnbouw, maar doet er al jaren niets tegen. Europese energiebedrijven werden in 2010 voor het eerst gewezen op de misstanden in een reportage van actualiteitenprogramma Netwerk. Er kwam echter geen erkenning, geen genoegdoening en weinig verbetering van de situatie. Maira heeft nota bene in 2016 op de aandeelhoudersvergadering van RWE haar verhaal verteld. Maar RWE dwong zijn leveranciers niet tot een serieuze dialoog met de slachtoffers over waarheid en verzoening.

Jacht op steenkool

PAX sprak de afgelopen jaren veel mensen die slachtoffer zijn van de jacht op zo goedkoop mogelijke steenkool. Op basis daarvan én verklaringen onder ede van ex-paramilitairen en getuigen publiceerde PAX in 2014 een rapport over de impact van paramilitair geweld in het mijnbouwgebied. Het was voor ons direct klip en klaar: bedrijven die daar kolen uit de grond halen, hebben geweld aangetrokken en profiteren ervan.

De Europese energiebedrijven reageerden verontwaardigd op de bevindingen. Want betrokkenheid van hun leveranciers bij het geweld was nooit in een rechtszaal bewezen. Het vergt inderdaad een lange adem om recht te halen. Maar een grote stap werd in januari dit jaar gezet. Twee (oud-)directeuren van mijnbouwgigant Drummond staan terecht voor het faciliteren en financieren van paramilitair geweld rond de kolenmijnen en betrokkenheid bij de moord op twee vakbondsleiders. En inderdaad… de afgelopen jaren heeft RWE enorme hoeveelheden kolen afgenomen van Drummond.

RWE haalde alleen al in 2019 een omzet van ruim 13 miljard euro. En terwijl ze 1,4 miljard euro van Nederlandse belastingbetalers eisen, hebben ze geen cent gegeven aan slachtoffers als Maira. Kennelijk is het te veel gevraagd net zo boos te worden op hun kolenleveranciers als op de Nederlandse overheid. En wat is het beeld dat blijft kleven? Een westers miljardenbedrijf dat geld verdient over de ruggen van onschuldige mensen en het al jaren moreel gezien laat afweten.

_{Joris van de Sandt is programmaleider Ondernemingen, Conflict en Mensenrechten bij Vredesorganisatie PAX}