Opinie: Recordkoers bitcoin is symptoom van zwakke economie

‘Had ik nu toch maar bitcoin gekocht?’ Deze gedachte zal menig Volkskrantlezer door het hoofd zijn geschoten bij de vele nieuwsberichten over de koersrecords die dit ‘digitale hebbedingetje’ het afgelopen jaar brak. Onlangs zag ik een foto voorbijkomen van een bitcoin-reclame in de Londense metro: ‘If you’re seeing bitcoin in the Underground, it’s time to buy’. Een tekst die akelig veel lijkt op de oude Wall Street-wijsheid dat zodra de schoenenpoetser je een aandeel aanraadt, de tijd is gekomen om deze te verkopen. Dan heeft de hype namelijk de onderkant van de piramide bereikt, meer geld zal er niet meer invloeien.

Want ja, helaas zijn de financiële titels waar het meest mee wordt verdiend vaak niets meer dan een veredeld piramidespel. Een spel waarbij degene die als eerste is ingestapt zich kan laten spekken door iedereen die na hem komt. De laatsten zullen hun geringe spaargeld zien verdampen. Want de bitcoin heeft geen waarde. Het is een speculatieve vluchtheuvel. Een die morgen ingewisseld kan worden voor een andere. Goud bijvoorbeeld, of aandelen Tesla.

De huidige kracht van de bitcoin is vooral een reflectie van de zwakte van de wereldeconomie. Een economie die ook vóór het coronavirus al werd gekenmerkt door achterblijvende groei en snel groeiende schulden. Een combinatie die enkel draaglijk was doordat centrale banken ongekende hoeveelheden geld het systeem inpompten en zo de rente op die schulden laag hielden.

Van een gezonde economische ontwikkeling was echter geen sprake. In Zuid-Europa bleef de werkloosheid hoog, overal de groei van inkomens laag, behalve bij de rijkste bovenlaag - met toenemend ongenoegen en politieke instabiliteit tot gevolg. Ondertussen doen we te weinig aan wat de komende jaren de economie zal schaden: klimaatverandering, verlies van biodiversiteit (met een verhoogde kans op pandemieën), bodemerosie en het opraken van grondstoffen.

Luchtbellen

Dat mensen bij zulke economische vooruitzichten op zoek gaan naar een ‘veilige’ parkeerplaats voor hun geld is begrijpelijk. Veel geld en weinig renderende investeringsmogelijkheden vormen een ideale combinatie voor financiële luchtbellen. Hoe kwam de wereld uit die vorige schuldencrisis, na de crash van 1929? Het waren de lessen van de Britse econoom John Maynard Keynes die uitkomst boden. Waar het voor private partijen niet loont om te investeren, kan de overheid uitkomst bieden.

Na de crash van 2008 trapten overheden te snel op de begrotingsrem, met de eurocrisis tot gevolg. Het grote gevaar is dat dit ook nu weer gebeurt. Maar ook van belang is hoe overheden dat geld uitgeven. Het simpelweg stutten van de huidige economie, die al decennia leidt tot lage groei, toenemende ongelijkheid en milieubederf, biedt geen uitweg.

Dat biedt wél het investeren in groene werkgelegenheid en onderwijs. Dat biedt ook het verminderen van de inkomens- en vermogensongelijkheid. Dat besef is er ondertussen ook in de politiek. Wie heeft de beste plannen om de economie te verduurzamen? Dáárover moet het, in de aanloop naar 17 maart, gaan.

_{Rens van Tilburg is econoom.}