Opinie: Nederland is over Afrin hypocriet én incoherent

Het vorige week begonnen Turkse offensief tegen Afrin, Operatie Olijftak, laat zien dat het eindspel van de oorlog in Syrië in volle gang is. Het toont ook dat de VS en Europa geen flauw benul hebben van wat ze nu eigenlijk in de regio willen bereiken. De Turkse president Erdogan rechtvaardigt de invasie als zelfverdediging tegen terrorisme. Die volgt echter niet op enige aanslag vanaf Syrisch grondgebied en is daarom in strijd met het internationaal recht. Afrin was de afgelopen jaren een relatief rustig en vreedzaam gebied in Syrië. Daaraan komt nu door het eenzijdige optreden van Navo-bondgenoot Turkije een einde.

Met de operatie zet Erdogan de Amerikanen onder druk om hun steun aan de Koerden stop te zetten. Ze komt niet lang nadat de VS hadden aangekondigd de Syrian Defence Forces, waarin de Koerdische PYD overheerst, tot een permanent grensleger te willen omvormen. Erdogan heeft aangekondigd dat hij de operatie wil uitbreiden naar het nabijgelegen Manbij en zelfs tot de Iraakse grens, maar dat zou hem rechtstreeks in conflict met de VS brengen. Zover zal hij niet willen gaan.

De invasie is ook voor binnenlands gebruik. Een president die kordaat tegen terrorisme optreedt, wie wil dat nu niet? Momenteel wordt de oppositie tegen de oorlog geïntimideerd. Meer dan 300 mensen die op sociale media tegen de oorlog hadden geprotesteerd zijn al opgepakt.

Erdogan spreekt niet alleen van terrorismebestrijding. Ook spreekt hij openlijk, en nogal zorgwekkend, een taal van etnische zuivering. Hij heeft verklaard dat Afrin in meerderheid door Arabieren en Turkmenen bevolkt zou zijn en dat Turkije de streek 'weer aan haar rechtmatige eigenaars terug wil geven'. De door Turkije getrainde jihadisten gaan nog verder: ze kondigen vrolijk aan 'Koerdische ongelovigen' te gaan vermoorden.

Er is daarom een reëel risico van moordpartijen onder Koerden, Yezidi's, christenen en andere minderheden in Afrin. Eenzelfde genocidale taal valt ook te horen op sociale media. Onder Turkse nationalisten vallen weerzinwekkende geluiden te horen dat 'alle Koerden dood moeten', en wordt er gejuicht over gedode Koerdische burgers en kinderen.

Tot dusver zijn er inderdaad vooral burgerslachtoffers gevallen. Verder vertoont de operatie een spectaculair gebrek aan resultaten. Ondanks de militaire overmacht vorderen de Turkse troepen en hun jihadistische bondgenoten maar moeizaam. De PYD-strijders zijn ervaren in stadsguerrilla en bereid tot de laatste man door te vechten. De eerste berichten over zelfmoordacties tegen Turkse troepen komen al binnen. Operatie Olijftak zal lang duren.

Vooral Rusland en Syrië spinnen garen bij de Turkse invasie. Rusland wil de Amerikaanse rol in Syrië terugdringen en de Navo verzwakken. En Poetin wil de PYD via de Turkse invasie in Assads armen drijven.

Minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra heeft geweigerd Turkije te veroordelen en gezegd dat de Koerden ook geen 'onschuldige lammeren' zijn. Zo lijkt Nederland de neutraliteit in een ingewikkeld conflict te bewaren. Maar Nederland heeft in de oorlog in Syrië allang partij gekozen. Sinds jaren zijn we, samen met andere Europese staten, actief betrokken in de strijd tegen IS. De coalitie heeft de Koerdische guerrilla's dankbaar gebruikt als grondtroepen tegen IS en laat ze nu genadeloos in de steek. Er is geen enkel excuus voor dit hypocriete gedrag, dat de naam 'beleid' niet verdient.

Deze houding is behalve hypocriet ook incoherent. Tot dusverre hebben de VS steeds geprobeerd om de Koerdische kool en de Turkse geit te sparen. Maar noch onder Obama, noch onder Trump is een samenhangende visie op het Syrische conflict en op de rol van de Koerden ontwikkeld.

Ook Europa heeft zich blind gestaard op de dreiging die er van IS zou uitgaan en de vluchtelingen uit de regio. Door de schandalige vluchtelingendeal met Turkije van eind 2015 durven veel EU-staten geen al te luide kritiek op Turkije te laten horen.

De complexiteit van het Syrische conflict is geen excuus voor het negeren van internationaal recht en het achterwege laten van serieus beleid. Zolang de VS, de EU en de Nederlandse regering zich blijven concentreren op kortetermijnbelangen, dragen ze niet bij aan een vreedzame oplossing van het conflict in Syrië. En opnieuw betalen Syrische burgers de prijs voor deze kortzichtigheid.

^{Michiel Leezenberg en Mariwan Kanie zijn verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.}