Opinie: Kabinet, doe eindelijk niet meer zo moeilijk over dubbele nationaliteit

Wordt dit de maand van de doorbraak op het gebied van dubbele nationaliteit voor Nederlanders buiten Nederland? Heel binnenkort brengt de regering hierover een nieuw wetsvoorstel uit: achter de schermen is Rutte-IV bezig met onderhandelingen of, en onder welke voorwaarden, dit mogelijk gemaakt zou kunnen worden.

Dat hiervoor überhaupt nog een discussie nodig is, is een gotspe. Veruit – véruit – de meeste landen om Nederland heen staan meervoudige nationaliteit al lang toe. Bij de invoering hiervan is dat niet als vernieuwing gemunt, maar als een simpele aanpassing aan de internationale wereld om ons heen, waar mensen emigreren, remigreren, en met buitenlandse partners samenwonen en trouwen. Kortom: een erkenning van een bestaande realiteit. Welcome to the world.

Zo niet met de kabinetten Rutte. Al sinds Rutte-I heeft de premier zich meerdere malen publiekelijk uitgesproken tegen dubbele nationaliteit. Zo zei hij eens bij televisieprogramma Nova dat hij vond dat toenmalig staatssecretaris Albayrak in 2007 ‘een kans had laten liggen’ door de Turkse nationaliteit niet neer te leggen, toen ze toetrad tot het kabinet. In een interview in 2014 in Australië zei hij zonder blikken of blozen dat lokale Nederlanders die het Nederlanderschap tot hun spijt verloren hadden, dat vaak zelf ‘niet goed hebben bijgehouden’.

Connecties en talenkennis

Dit alles terwijl de naar schatting ruim één miljoen Nederlanders buiten Nederland echt van meerwaarde zijn voor Nederland zelf: met hun connecties, talenkennis, kanalisering van toerisme en internationale ervaring zijn zij, en hun kinderen, zeer welkom voor de BV Nederland. Maar nee: de van oorsprong 19de-eeuwe strenge wetgeving zorgt er voor dat zij automatisch, ongewild, onverwacht, zonder waarschuwing en zonder recht op beroep patsboem het Nederlanderschap kwijtraken. Zelfs verschillende Engelandvaarders – ‘ónze jongens’ – is dit lot inmiddels beschoren.

Voor deze ‘onvrijwillige oud-Nederlanders’ belooft de regering in een eerdere brief slechts een doekje voor het bloeden, door alleen naar hen te kijken die het Nederlanderschap ná 1 april 2003 zijn kwijtgeraakt. Al in 2016 gaf de Nationale Ombudsman in het rapport En toen was ik mijn Nederlanderschap kwijt duidelijk aan dit verlies van het Nederlanderschap zowel een wijdverbreid, als een al decennia spelend probleem is. De daaropvolgende aanbeveling van de Ombudsman kon niet duidelijker zijn: een eenmalige, algehele reparatie.

Ook zij die wél weten dat ze het Nederlanderschap zullen kwijtraken, zitten vast between a rock & a hard place. Dit geldt bijvoorbeeld voor Arnon Grunberg – hij heeft het Amerikaans burgerschap aangevraagd, omdat hij daar langdurig woont en mee wil doen in die maatschappij (integreren is een sterk stukje Nederlanderschap). Daarmee zal hij het Nederlanderschap kwijtraken. Bij Grunberg is de ironie bovendien compleet: op basis van het tragische verleden van zijn familie in Duitsland kan hij wél aanspraak maken op het Duits burgerschap.

Zoom-sessie met Kamerleden

Welk probleem lossen wij als Nederland op met dit actieve ontburgeringsbeleid? Wat wint Nederland hierbij? Deze en andere vragen kwamen een paar maanden geleden aan bod, tijdens een Zoom-sessie van de Stichting Nederlanders Buiten Nederland, waarbij Tweede Kamerleden van SP, Denk, D66, CDA en VVD aanwezig waren.

De talloze deelnemers en verhalen uit het buitenland maakten hen duidelijk: dit is iets wat echt een probleem is, ongeacht in welke levensfase je zit, ongeacht waar je woont, en ongeacht wanneer je het Nederlanderschap bent kwijtgeraakt.

Met het aankomende wetsvoorstel kan het kabinet het nulpunt rondom dubbele nationaliteit ditmaal doorbreken. Al twee keer – in de recente discussies rondom Zwarte Piet en het slavernijverleden – hebben Rutte-kabinetten blijk gegeven van voortschrijdend inzicht, en daar ook naar gehandeld.

Dit keer is dubbele nationaliteit aan de beurt. Drie keer is scheepsrecht.