Opinie: De enige route voor het ov loopt langs het Binnenhof

Begin deze maand nam de Volkskrant de impasse in het openbaar vervoer onder de loep. Het geschetste beeld is onthutsend. De provincies hebben geen geld en de chauffeurs krijgen veel te weinig betaald. In de ogen van buitenstaanders kan geen van beide gesprekspartners onder zulke omstandigheden het armpje drukken winnen. Als de stakingen succes hebben moeten de provincies snijden in hun uitgaven en zullen er een aantal lijnen, en daarmee een fors aantal banen, verdwijnen.

Als de stakingen echter tot niets leiden, blijven de lonen te laag. Het openbaar vervoer zal dan door personeelsgebrek verder afbrokkelen. En de bevolking langs de getroffen lijnen komt in beide scenario’s op steeds grotere achterstand te staan.

Jeugdzorg

De vraag dringt zich op waarom de vakbonden zich zo op de provincies focussen. En, minstens zo’n interessante vraag: waarom blijven de provincies op deze manier rijkstaken zoals het openbaar vervoer uitvoeren, terwijl ze gedwongen zijn om hun eigen reserves er doorheen te jagen? De parallel met de gemeenten die de jeugdzorg moesten zien uit te voeren, zonder er genoeg budget voor te hebben, dringt zich op. Neem Groningen en Drenthe. Hier is volgens Pointer de afgelopen vijf jaar ruim 15 procent van de bushaltes verdwenen en raakten een aantal dorpen hun openbaar vervoer kwijt. Desondanks moest de provincie Groningen in 2021 liefst 173 euro per inwoner aftikken om het openbaar vervoer op een aanvaardbaar niveau te houden.

Op 1 maart stelde de Volkskrant op basis van deze nieuwe CBS-gegevens vast dat de kosten voor het ov in Groningen 5 keer zo hoog waren als in Noord- en Zuid-Holland. Daar mogen we in gedachten aan toevoegen: voor een fractie van de dienstverlening. Het is het lot van dunbevolkte provincies in een notendop. In Den Haag, waar het mantra van de lage belastingen heilig is, wordt dit scheve kostenplaatje vakkundig buiten beeld gehouden. Wat het Rijk bespaart, mag de provincie bijpassen. Eigenlijk is het bizar: terwijl alle Nederlanders meebetalen aan de NS, mocht dit staatsbedrijf in 1995 alle lijnen waar het geen brood meer in zag, afstoten. Plotseling was openbaar vervoer geen publieke taak meer. Nu de waan van deze discriminerende visie op de samenleving eindelijk voorbij lijkt, is het tijd om de schade te herstellen.

Burgerrecht

Vakbonden en provincies zouden zich tot het Rijk moeten wenden om ongelukken te voorkomen. Daarvoor lijkt de tijd rijp te zijn. Pointer wist eind februari een opmerkelijke quote te ontlokken uit de mond van staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat: ‘Wat je nu ziet is dat er steeds meer verschil ontstaat in de manier waarop mensen toegang hebben tot mobiliteit. En dat is niet wenselijk.’ En: ‘Wij vinden het belangrijk dat mobiliteit voor iedereen op een goede manier toegankelijk is. Wij zien dat ook als een recht, dus het is de intentie om daar rekening mee te gaan houden in die mobiliteitsvisie.’

Als de regering erkent dat goede mobiliteit een burgerrecht is, waar wachten beide gesprekspartners dan op? Het kan toch niet zo zijn, dat terwijl er budget voor een nieuwe mobiliteitsvisie klaar ligt, er in het ov eerst nog een nieuw bloedbad moet worden aangericht?