Opdrachtgever moet zzp'er cao-loon geven

De reactie van de belangenorganisaties voor zzp'ers op het artikel van Yvonne Hofs 'Waarom zzp'ers de economie te gronde richten' (Vonk, 23 januari) waren voorspelbaar. Hoe durft zij. Zzp'ers zijn ondernemers, en het gaat goed met ons!

Die belangenorganisaties kunnen de boom in. Toen ik als zzp'er begon, deed ik dat niet omdat ik mij ondernemer voelde. Ik werkte bij een vakblad en was goed ingevoerd in een bepaald onderwerp. Ik wilde daar vaker over schrijven en voor verschillende doelgroepen. Eigenlijk deed ik weinig anders dan toen ik in vaste dienst was: de ene keer werd ik gevraagd een stuk te schrijven, de andere keer kwam ik zelf met een suggestie. Het voornaamste verschil was dat ik niet meer voor één opdrachtgever, mijn werkgever, werkte, maar voor meer.

Maar toen dachten al die uitgevers: dat is best makkelijk, geen vaste redacties meer. En ook een stuk goedkoper. Ze schopten hun vaste medewerkers er massaal uit. Het maandblad waar ik destijds in vaste dienst was, telde een hoofdredacteur, een eindredacteur en drie vaste redacteuren. Datzelfde blad wordt nu gerund door een algemeen hoofdredacteur, die ook nog drie andere tijdschriften bestiert.

Verlaagde tarieven

In de twintig jaar dat ik nu zzp'er ben, zijn de tarieven nooit omhoog gegaan. Integendeel, vaak zijn ze verlaagd. Ondertussen is de markt overspoeld met zzp'ers, die bereid zijn steeds lagere tarieven te aanvaarden. Zo start de race to the bottom, waardoor zzp'ers in toenemende mate afhankelijk zijn van de zelfstandigenaftrek om te kunnen overleven.

Vorig jaar al wezen de vakbonden op het gevaar van de ongebreidelde groei van het aantal zzp'ers. Zo zei CNV-voorzitter Maurice Limmen in het Het Financieele Dagblad van 6 mei: 'We moeten het hebben over hun beprijzing, want nu werken veel zzp'ers zo goedkoop, omdat ze niet zijn verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid en niet sparen voor hun pensioen. Daarmee concurreren ze andere werkenden uit de markt.'

Op 9 juni ging FNV-voorzitter Ton Heerts daar in dezelfde krant nog eens overheen. Hij zette de aanval in op de zelfstandigenaftrek. 'Zzp-schap is begonnen als ondernemerschap en daar horen risico's bij. Echte ondernemers nemen de kosten voor pensioen en arbeidsongeschiktheid, bijscholing en vakmanschap, en vervanging van hun auto in hun tarieven mee. Als zzp'ers dat niet doen en amper kunnen rondkomen zonder de fiscale aftrek, moet je je afvragen of ze wel ondernemers moeten worden. Er dreigt een totale vervaging tussen werknemerschap en ondernemerschap en een explosie van het aantal zzp'ers in Nederland.'

Onder druk

Deze zorgen zijn terecht, zoals ook Hofs aangeeft. De fiscale aftrekposten voor zzp'ers kosten de schatkist enkele miljarden. Daarnaast zorgt de stijging van het aantal zzp'ers en de daling van werknemers voor minder premie-inkomsten voor sociale zekerheidsregelingen als pensioen, WW en WIA, waardoor die onder druk komen te staan.

Ook ontstaat er druk op de lonen, omdat werkgevers minder geneigd zijn de lonen te laten stijgen als ze goedkope zzp'ers kunnen inhuren. En als laatste holt de groei van het aantal zzp'ers en de afname van vaste werknemers de macht van de vakbeweging uit. Zzp'ers mogen immers niet collectief onderhandelen over arbeidsvoorwaarden. Werkgevers staan daardoor sterker in cao-onderhandelingen.

Kortom, de groei van het aantal zelfstandigen bedreigt de welvaart, de arbeidsverhoudingen en de vakbeweging.

Daar moet dus wat aan gedaan worden. En daar gaan Hofs en de bonden de fout in. Zij denken: als we die aftrekposten afschaffen, zullen die zzp'ers hun tarieven wel moeten verhogen. Niet alleen gaan ze eraan voorbij dat het vaak de opdrachtgevers zijn die de tarieven vaststellen, ook leggen ze het risico volledig bij de individuele zzp'er. Zeker voor een vakbond is dat vreemd.

'Gelijk loon voor gelijk werk'

Je kunt dat ook anders oplossen. Voor de meeste zzp'ers geldt hetzelfde als voor mij: wij zijn geen ondernemers, maar mensen die ons vermogen iets te produceren verhuren. Het enige verschil zit hem in het aantal inhuurders.

Vakbonden maken zich sterk voor 'gelijk loon voor gelijk werk'. En ook minister Asscher zet daar met zijn decent work op in tijdens het Nederlands voorzitterschap van de EU. Werknemers die in een ander EU-land werken, dienen hetzelfde loon te krijgen als de werknemers van dat land. Oftewel, geen goedkope Polen meer op de Nederlandse bouwplaats: zij dienen het cao-loon te ontvangen.

Waarom regelen de vakbonden en Asscher dat ook niet voor zzp'ers? Als wij hetzelfde werk doen als mensen in vaste dienst, verplicht onze opdrachtgevers dan om het daarbij horende cao-uurloon te betalen - inclusief premies, vakantiegeld en rugzakjes om een leven lang te leren.

Dan kunnen wij ons sociaal verzekeren, behouden werkgevers hun gewenste flexibiliteit, hoeven vakbonden niet meer bang te zijn voor concurrentie op arbeidsvoorwaarden, blijven de belastinginkomsten op peil en kan de zelfstandigenaftrek worden afgeschaft.

_{Aldo Dikker is hoofdredacteur van Zeggenschap, magazine over arbeidsverhoudingen en zzp'er.}