Op sommige mensen lijkt een uniform eerder als een rode lap te werken
Je hoort wel eens dat Nederland een autoriteitsprobleem heeft. Dat zou kunnen, al zit dat probleem volgens mij van nature bij ieder mens ingebakken. Bijna niemand vindt het erg om instructies te krijgen van een briljante, sympathieke baas, maar als een leidinggevende dom, egoïstisch of onrechtvaardig is, dan valt het nog niet mee om te gehoorzamen. Onverdiende autoriteit is altijd en overal een probleem - typisch Nederlands is misschien vooral om dat typisch Nederlands te vinden.
Gelukkig voor de autoriteiten bestaat er een eeuwenoude truc om overwicht te krijgen zonder rechtvaardig of competent te hoeven zijn: het uniform. Zodra je een officieel uitziend pak draagt met een streep of een logo, ben je voor de meeste mensen onmiddellijk een autoriteit. Uit eigen ervaring weet ik dat het zelfs met een simpele koksbuis werkt: als ik 's middags even naar de supermarkt ging voor het restaurant waar ik werkte, was daar altijd wel iemand die mij aanklampte om te vragen waar de hagelslag of de ketchup stond.
Helaas werkt deze truc niet bij iedereen, zoals blijkt uit het steeds weer terugkerende geweld tegen treinconducteurs. Op sommige mensen - ook wel gevaarlijke klootzakken genoemd - lijkt een uniform eerder als een rode lap te werken. Zelfs ambulancebroeders lopen gevaar: misschien wel juist vanwege hun officiële uitstraling worden zij door omstanders verantwoordelijk gehouden voor alles, inclusief de wond die ze proberen te stelpen.
Ook de politie schijnt minder te worden gerespecteerd dan vroeger. Het nieuwe uniform moet daar verandering in brengen, maar ik vraag mij af of het meer autoriteit uitstraalt dan het oude. Vanwege het witte overhemd en de nette broek ging daar een zekere onkreukbaarheid van uit, zoals je ook vanzelf 'u' zegt tegen een docent klassieke talen. Het nieuwe pakje straalt meer de autoriteit uit van een agressieve gymleraar, die je alleen gehoorzaamt omdat 'ie anders een armpje op je rug draait.
Wat zeker niet helpt, zijn de acties van politievakbonden voor een betere CAO. Het is logisch dat ze meer willen verdienen en al helemaal dat ze kwaad zijn over de idiote reorganisatie van Ivo Opstelten, maar door bijvoorbeeld geen bekeuringen meer uit te schrijven, ondermijnen ze hun eigen status. Al jaren vertellen zij ons dat flitspalen er staan voor de veiligheid, en niet vanwege het geld. Moeten we nu dan concluderen dat agenten hun eigen geld belangrijker vinden dan onze veiligheid?
De langzaamaan-acties van deze week, waarbij colonnes politiewagens expres urenlang het verkeer op de snelweg vertraagden, waren al helemaal niet handig. Oké, de VVD-stemmers in de file verdienden het, maar de meeste gedupeerden waren totaal onschuldig. Het probleem met autoriteiten die hun eigen belang boven dat van de burger stellen, tijdelijk of niet, is dat ze niet alleen veel sympathie verspelen, maar vooral ook hun autoriteit.
