Op Instagram is de ene tiet de andere niet

Zomaar een paar kunstwerken die Facebook ooit censureerde vanwege ernstige schending van de online zedelijkheid: De vrijheid leidt het volk van Delacroix, waarop het Franse nationale symbool Marianne met ontblote borsten de Julirevolutie aanvoert, en meerdere naakten van Rubens, waaronder zijn drieluik Kruisafneming uit 1611. Ook de Venus van Willendorf (gemaakt tussen 24.000 en 22.000 voor Christus) moest het ontgelden, net als de bronzen kleine zeemeermin die al meer dan honderd jaar in Kopenhagen over het water uitkijkt. Het preutse Amerikaanse bedrijf, waarvan ook Instagram deel uitmaakt, heeft vanaf het begin een nogal moeizame relatie met naakt gehad.

En vooral met borsten, al wordt men in Silicon Valley door schade en schande steeds iets wijzer. Want wat is gebleken? De ene tiet is de andere niet. Het beleid werd de afgelopen jaren versoepeld en gespecificeerd, om beter onderscheid te kunnen maken tussen de voorgevels van Kim Holland en die van een laat-paleolithische archeologische opgraving. Tepels worden nog steeds van het platform verbannen, maar niet als ze van een man zijn, er een baby uit drinkt of als de persoon in kwestie een borstamputatie heeft ondergaan. Ze worden ook toegestaan als ze geschilderd of gebeeldhouwd zijn, onderdeel uitmaken van een protestactie, in dienst staan van een goed doel of een educatieve dan wel medische functie hebben. De activiteit ‘knijpen in een vrouwenborst’ was tot vorige week dan weer strikt verboden, als er tenminste geen excuuszuigeling in het spel was.

Maar waar ligt de grens tussen vasthouden en knijpen? Tussen zelfliefde en pornografie? Daar bleken de handhavers, deels van vlees en bloed en deels kunstmatige intelligentie, geen eenduidig antwoord op te hebben. Het Engelse curvy model Nyome Nicholas, van wie in de zomer een aantal foto’s werd verwijderd, vermoedde dat haar postuur en donkere huidskleur de doorslag hadden gegeven. Op de betreffende beelden draagt ze een kort fietsbroekje en bedekt ze haar borsten met haar armen.

Ook het Nederlandse plussize model Lotte van Eijk constateerde vorig jaar dat ze niet vanwege haar naaktheid maar vanwege haar omvang werd gecensureerd, nadat Instagram meermaals een post van haar had verwijderd waarin alle cruciale lichaamsdelen keurig waren verhuld. Om de hypocrisie aan te tonen maakte ze foto’s na van een populair account vol ontklede (maar slanke) vrouwen.

‘Als je grotere borsten hebt, is er meer vlees om vast te houden of je arm omheen te leggen’, verklaarde de fotograaf die Nyome Nicholas had vastgelegd. ‘Er was geen sprake van pornografisch knijpen.’ Het model schreef een open brief aan Instagram en de hashtag #IWantToSeeNyome werd in het leven geroepen. En met resultaat. Later deze maand wordt het reglement pas officieel bijgewerkt, maar sinds vorige week passen het fotoplatform en moederbedrijf Facebook, na overleg met Nicholas, maatwerk toe op de borstknijprichtlijn. Borsten mogen nu door de bezitter worden vastgehouden of omarmd, als ze maar niet noemenswaardig van vorm veranderen en er niet te nadrukkelijk wordt gegrepen. Het blijft een beetje ingewikkeld.

De volgende stap in de goede richting is hopelijk voor de kunsten, waar schilderijen en beelden weliswaar een uitzonderingspositie hebben gekregen, maar naaktfotografie nog niet. Dat geldt voor de beroemde zwart-witbeelden van Helmut Newton en Robert Mapplethorpe, maar ook voor de talloze jonge kunstenaars die Instagram gebruiken om hun werk te delen. Sommigen hebben een creatieve tussenoplossing gevonden in het natekenen van blootfoto’s, maar echt bevredigend is het niet. En dat bedoel ik, mocht Mark Zuckerberg meelezen, op de minst seksuele manier denkbaar.