Commentaar
Omdat de markt tekortschiet bij de energietransitie, moet de overheid regie nemen
De vraag naar elektriciteit stijgt zo snel dat netbeheerders steeds vaker ‘nee’ moeten verkopen. Nieuwe horeca-gelegenheden, winkels en distributiecentra in sommige wijken in Amsterdam kunnen geen stroom krijgen.
Het is niet voor het eerst dat beheerders van het stroomnet waarschuwen voor capaciteitsproblemen. Vijf jaar geleden al bleek dat het elektriciteitsnet in Groningen de zonnepanelenhausse niet aan kon. En sindsdien luidt de sector een paar keer per jaar de noodklok.
De stroomvoorziening is fundamenteel van karakter aan het veranderen. In het verleden was de opdracht van de netbeheerders overzichtelijk. Een paar grote elektriciteitscentrales leverden enorme hoeveelheden energie die door een net van hoogspanningskabels via schakelkasten en dunnere kabels over het land werden verspreid. De aanvoer en afname van stroom lieten zich eenvoudig voorspellen en beheersen.
Web van kleine fabriekjes
Nu Nederland steeds zwaarder op wind- en zonne-energie leunt, ontstaat een ingewikkeld web van grotere en kleinere elektriciteitsfabriekjes waarvan de productie sterk wisselt in de tijd. Als het hard waait of de zon volop schijnt, komt er ineens op vele plekken een stoot energie het stroomnet op.
Ook aan de vraagzijde verandert de wereld snel. Door de opmars van de elektrische auto, de warmtepomp en het elektrisch koken neemt de vraag naar elektriciteit hand over hand toe, met nieuwe pieken en dalen in de stroomvraag.
Om vraag en aanbod van energie met elkaar in overeenstemming te brengen heeft Nederland in de eerste plaats opslag nodig: accu’s, waterreservoirs of waterstof. En er is personeel nodig om al deze opslagsystemen en de benodigde nieuwe kabels aan te leggen. Netbeheerders kampen nu met grote personeelstekorten.
De netbeheerders hebben vooral behoefte aan duidelijkheid, aan centrale regie. Hoeveel zonnepanelen en windparken komen er de komende jaren bij en waar? Hoeveel laadpalen voor elektrische auto’s? Hoeveel huizen gaan van het gas of om over te stappen op de warmtepomp?
Privatisering
De afgelopen decennia heeft de overheid zich teruggetrokken van de energiemarkt. Energiebedrijven werden eerst geprivatiseerd en daarna opgeknipt in een netbeheerder en een energieproducent. De markt zou ervoor zorgen dat vraag en aanbod van energie in balans zouden worden gebracht.
Bij de energietransitie lijkt de markt tekort te schieten en moet de overheid een toekomstbeeld schetsen zodat alle marktpartijen hun bijdrage daaraan kunnen leveren.
In het Volkskrant Commentaar wordt het standpunt van de krant verwoord. Het komt tot stand na een discussie tussen de commentatoren en de hoofdredactie.
