Column
Nee is waardeloos geworden in de monden van politici
In het programma Buitenhof zei premier Rutte zondag dat de VVD niet met de PVV gaat regeren. Maar vlak daarna dook een filmpje op, enkele dagen eerder opgenomen, waarin de premier juist verklaarde dat de VVD geen partijen uitsluit. Daarom moest Halbe Zijlstra maandag op tv vertellen welk van de uitspraken waar was, en welke niet.
Een beetje vermoeid en verveeld, alsof hij alles al honderd keer vergeefs had uitgelegd, richtte Zijlstra zich tot de camera: 'We gaan het niet doen.' Hierna draaide hij zich naar de interviewster. Zo. Geloof je me nu dan eindelijk?
Het antwoord luidde: Nee. Nee, natuurlijk niet. Het woord is waardeloos geworden in de monden van politici, in sommige meer dan andere, veel meer. Je voelt niks. Er gebeurt niks. Met zijn hamertje kan Zijlstra de waarheid onder de knie blijven slaan tot hij gratis tieten krijgt - er komt geen onderbeen meer omhoog.
Er staat ook bijna niets op het spel voor die lui, dacht ik. Ze kunnen alles roepen, er zijn nooit consequenties. Zwéér het, zou je moeten sissen na ieder vraaggesprek, zweer het op het graf van je duiven! Maar ja - ook een gezworen woord blijft een woord. Het helpt vast niet als je erop gaat spugen, al gebeurt het van tussen de vingers.
Voor deze verkiezingen wil de VVD een tweestrijd uitlokken met de PVV. Over wie de grootste zal worden, wie de premier mag leveren. Het lijkt erop dat ze in hun opzet zullen slagen. Maar kan het eigenlijk wel, slaat het wel ergens op - een tweestrijd beginnen, uitgerekend met de enige partij die je hebt uitgesloten?
Een geslaagde tweestrijd zal spannend zijn en alle aandacht opeisen. Vanuit de andere partijen schieten massa's kiezers strategisch toe, om te zorgen of te verhinderen dat de een of de ander premier wordt. Na afloop houd je allemaal kleine partijtjes over, en twee heel grote, VVD en PVV, en is eigenlijk maar één coalitie mogelijk.
In theorie zou de VVD nog wel met bijvoorbeeld D66 en GroenLinks kunnen gaan regeren, maar als de VVD en de PVV beide eenmaal 40 zetels hebben, of meer, zullen ze op het Binnenhof concluderen dat de kiezer zich duidelijk voor een rechts kabinet heeft uitgesproken. Zo rechts mogelijk. Ook de strategische kiezers van links.
In Buitenhof zei premier Rutte: 'De kans is nul. Het gaat niet gebeuren.' Het woord 'gebeuren' is waarschijnlijk niet toevallig gekozen. 'Gebeuren' laat een gaatje open - op dingen die gebeuren, kun je geen invloed uitoefenen, en waar je geen invloed hebt, kan je geen verantwoordelijkheid worden aangewreven. Met het woord gebeuren heb je je hele rol als handelend actor al bij voorbaat uit de nabije toekomst gewist.
Als ik mijn dochter 's nachts kletsnat uit haar bedje til, zegt ze: 'Het was ineens gebeurd, papa. Ik heb het niet expres gedaan.'
Ze willen het niet, ze doen het niet, het gebeurt.
