Nederland moet Deltaplan voor nationale veiligheid krijgen

Nederland is een open en welvarend land in een veilige regio. Onze welvaart, welzijn en veiligheid lijken vanzelfsprekend. Maar dat is niet zo. In Nederland houdt een waar mozaiek van instanties zich op een of andere manier bezig met die ene belangrijke taak: onze veiligheid. De politie vangt boeven, het NCTV bestrijdt terrorisme, militairen bewaken onze landsgrenzen, één minister waakt over onze infrastructuur en milieu, de veiligheid van computers en computernetwerken is in handen van de Minister van Binnenlandse Zaken en onze energievoorziening is een verantwoordelijkheid van de Minister van Economische Zaken.

Bedreiging

De versnippering van de zorg voor onze veiligheid vormt een bedreiging. De technologische ontwikkelingen zijn namelijk zo exponentieel veranderlijk, dat onze kortetermijnpolitiek en versnipperde organisatie leiden tot een onvoldoende slagvaardige veiligheidsstructuur. Het is daarom noodzakelijk onze veiligheid te waarborgen vanuit één visie en met één gezamenlijke strategie: een Nationaal Veiligheidsplan.

Onze veiligheid wordt sterk beïnvloed door geopolitieke verhoudingen en de ontwikkelingen daarin. De huidige internationale politiek van autocraten, het migratievraagstuk, de door populisme gevoede xenofobie en de versplintering van collectieve verantwoordelijkheden doen niet alleen de Europese Unie in haar voegen kraken. Zij verstoren ook de binnenlandse sociale en politieke stabiliteit en bedreigen onze veiligheid.

Deltaplan

Het dreigingsniveau in Nederland staat op het op een na hoogste niveau, sociale-media-accounts van Kamerleden worden gehackt, de politie spoort jihadpropaganda online op, een terrorist kan na zijn aanslag in Berlijn ongehinderd door Nederland reizen. Technologische ontwikkelingen (zeker op cyber- en sensorgebied) spelen een cruciale rol. Ze gaan ongelooflijk snel en verbinden steeds meer systemen waarvan ons dagelijks functioneren afhangt. Van geldautomaat tot elektriciteitsnet, van sluizen en bruggen tot boodschappen doen.

Niemand is zo naïef te denken dat Nederland onkwetsbaar is. Het waarborgen van de veiligheid van haar burgers is niet voor niets een kerntaak van de overheid. Ongeacht politieke kleur moet de regering onze veiligheid waarborgen in de steeds sneller veranderende omgeving. Tijdens crisis en conflicten is er zeker de wil tot een gezamenlijke aanpak om de vitale belangen van het land te beschermen. Een tot de verbeelding sprekend voorbeeld is de wijze waarop de regering in actie kwam na de Watersnoodramp van 1953 met de Deltawet. Deze wet schreef niet alleen voor wat er moest gebeuren maar ook wie waarvoor verantwoordelijk was. De uitvoering 'dwars door alle ministeries heen' voorkwam onderlinge rivaliteit en eigenbelang. De wet was een succes: een geslaagde uitvoering van het Deltaplan en bescherming van de bevolking tegen hoogwater.

'Silodenken'

Hoe ingewikkeld is zoiets als er geen sprake lijkt van een crisis? Dan vervalt iedereen in de eigen modus en viert het 'silodenken' hoogtij. Maar onze veiligheid leent zich niet langer voor de traditionele benadering van versnippering van taken en verantwoordelijkheden. Door haar groeiende afhankelijkheid van techniek, is de Nederlandse samenleving kwetsbaarder geworden voor ontwrichting. Bijvoorbeeld als met een cyberaanval het bank- en betalingsverkeer wordt lamgelegd of onze energievoorziening wordt verstoord. Of als gevolg van een aanslag met drones op het petrochemisch complex in het Rijnmondgebied.

Veiligheid is in feite ondeelbaar geworden. De versnippering van de zorg voor die veiligheid resulteert in onvoldoende slagkracht om de uiteenlopende bedreigingen effectief te bestrijden. Alleen een combinatie van inspanningen sorteert voldoende effect.

Daarom moet onze veiligheid worden gewaarborgd vanuit één visie en met één gezamenlijke strategie: een Nationaal Veiligheidsplan. Een plan dat net als het Deltaplan immuun is voor kortetermijninvloeden. Zo'n plan zal evenals grond- en kieswetten een separate behandeling en stemverdeling moeten hebben om het uiteindelijk goedgekeurd te krijgen. De Raad van State zou vanaf het moment van aannemen de hoeder moeten zijn en controleren of door hen te toetsen nieuwe wetten geen negatieve invloed hebben op dat plan. De Raad voor Nationale Veiligheid moet dit plan toetsen aan 'nieuwe' en niet voorziene dreigingen. Dit zou een van de speerpunten moeten zijn van een nieuw kabinet.

Niet wegkijken

Op het moment dat in 1953 de dijken doorbraken, lagen de plannen om de zeearmen met elkaar te verbinden om zo het achterland tegen hoogwater te beschermen allang klaar. Toch was er eerst een ramp nodig voordat de overheid ingreep.

Is er weer zwaar weer op komst? We kunnen het ons niet veroorloven weg te kijken. Een gezamenlijke aanpak is nu nodig. Een aanpak waarbij niet alleen over elkaars organisatiegrenzen wordt samengewerkt, maar ook een waarbij de sleutelspelers over de eigen schaduw heen durven stappen.

Dat het kan, heeft het Deltaplan bewezen. Met een nieuw kabinet in aantocht is het moment aangebroken om werk te maken van een doortimmerd Nationaal Veiligheidsplan.

_{Henk Bank, kolonel b.d. Koninklijke luchtmacht.
Pieter Cobelens, generaal-majoor b.d., oud-directeur MIVD.
Bernard Welten, buitengewoon adviseur Korps nationale politie.}