OpiniePensioenakkoord
Natuurlijk voelen ook wij buikpijn, maar ondanks de kritiek gaan wij vóór dit pensioenakkoord stemmen
Alles kan beter. Maar dit pensioenakkoord verdient instemming, al is dat met pijn in de buik, aldus vakbondsbroers Roel en Jan Berghuis. Woensdag vanaf 11 uur beslist de FNV per referendum.
Eindelijk ligt er dan een pensioenakkoord. Maar is het een akkoord om blij over te zijn? Ook dit akkoord is er één waarvan je af en toe pijn in je buik kunt krijgen. Maar noem ons één ander centraal akkoord van de afgelopen dertig jaar dat geen buikpijn heeft opgeleverd. Op z’n best resulteerden al die eerdere Haagse akkoorden voor werknemers, uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden in verslechteringen die zonder een akkoord nog veel ernstiger hadden uitgepakt. Die ervaringen verklaren het wantrouwen dat veel vakbondsleden koesteren tegen het bereikte pensioenakkoord van vorige week.
De vraag is of dit wantrouwen terecht is. Wij denken van niet. Het lijkt erop dat dit pensioenakkoord nu eens geen verslechteringen in zich herbergt, maar zelfs verbeteringen bevat voor werknemers en gepensioneerden. Natuurlijk, alles kan altijd beter: de pensioenleeftijd langer bevriezen, hogere en langere uitkeringen bij vervroegd uittreden en vooral het hanteren van een reëlere rekenrente bij het berekenen van de pensioenverplichtingen. Maar feit blijft dat dit akkoord op belangrijke terreinen verbeteringen behelst ten opzichte van de huidige situatie en bovendien volop kansen biedt om nog meer verbeteringen af te spreken.
Een van de belangrijkste verbeteringen is de mogelijkheid om drie jaar eerder uit te treden. Honderdduizenden vakmensen met lage en middeninkomens in de bouw, de metaal, het vervoer, de schoonmaak en de industrie hebben hiermee in feite de VUT-regeling weer terug. En dat in een tijd waarin we in de Nederlandse en Europese politieke verhoudingen te maken hebben met grote neoliberale krachten en waarin ook nog eens de extreem-rechtse fracties groeien.
Acties
Dat in zo’n situatie toch een akkoord met verbeteringen is afgesproken, is een compliment waard aan de vakbeweging. En vooral een groot compliment aan de werknemers van de bedrijven die in actie zijn gekomen, met de sectoren Openbaar Vervoer en Metaal voorop. Het leidde ertoe dat een grote meerderheid van de bevolking zich ging scharen achter de pensioenacties op 18 maart en 28/29 mei.
Maar natuurlijk voelen ook wij buikpijn. Bijvoorbeeld bij het afschaffen van de zogenaamde doorsneepremie (zie inzet) en de rekenrente. In het akkoord staat dat de doorsneepremie wordt afgeschaft, maar dat werknemers die daar nadeel van ondervinden, worden gecompenseerd. Dat wordt één van de grote heikele punten voor de nog op te richten stuurgroep die het akkoord verder gaat uitwerken. Vooral omdat er geen eenduidige oplossing bestaat en dit dus per pensioenfonds zal moeten worden bekeken.
Probleem
Pensioenfondsen met voldoende dekkingsgraad kunnen de compensatie financiering vanuit die dekkingsbuffer. Maar pensioenfondsen die dit niet kunnen, hebben een probleem. Zij zullen de financiering moeten halen uit een korting op de pensioenen. Maar dat kan niet, omdat dan een nóg grotere groep nadeel ondervindt van het afschaffen van de doorsneepremie.
Om het bovenstaande probleem voor te zijn, had er afgesproken kunnen worden om een reëlere (dus hogere) rekenrente te hanteren bij het berekenen van de pensioenverplichtingen. Dat levert immers extra dekkingsgraad op, die kan worden gebruikt voor de compensatie van de groep werknemers die nadeel ondervindt van het afschaffen van de doorsneepremie. Maar zo’n afspraak was waarschijnlijk tegen het zere (neoliberale) been van minister Koolmees.
Resumerend: ondanks de kritiek die op dit akkoord is te geven, en ook moet worden gegeven, gaan wij vóór dit pensioenakkoord stemmen. Wij voelen meer pijn in onze buik bij het horen van de critici die uit zijn op de scalp van de vakbeweging. Geen enkele politieke stroming of partij heeft eerder voor elkaar gekregen wat nu in dit akkoord is afgesproken.
Het is aan de vakbeweging te danken dat PvdA en GroenLinks hun (pensioen)fouten uit hun verleden hebben ingezien. Het is jammer en ook een beetje dom dat de SP deze coalitie heeft verlaten. Want je kunt dit akkoord ook zien als een keerpunt tegen de neoliberale mallemolen die nu alweer enkele decennia zijn rondjes draait.
De doorsneepremie in de huidige systematiek is een premie die voor alle deelnemers gelijk is, jong en oud. De totale premie gaat via de werkgevers naar het pensioenfonds; afhankelijk van de afspraken per cao wordt een deel van de premie ingehouden op het loon.
In het bereikte akkoord is afgesproken dat bij de ‘nieuwe’ doorsneepremie jongere werknemers meer pensioenopbouw krijgen dan oudere: niet de premie, maar de opbouw wordt dus leeftijdsafhankelijk. In de nieuwe systematiek hebben deelnemers aan collectieve regelingen geen voor- of nadeel bij tussentijds in- of uittreden. Bovendien hebben oudere werknemers minder last van ontbrekende pensioenopbouw als zij eerder willen uittreden, vóór het ingaan van hun AOW-datum.
Door de nieuwe systematiek kunnen werknemers tussen de 35 en 55 jaar onvoldoende pensioen opbouwen. Door de leeftijdsgebonden pensioenopbouw missen ze jaren waarin ze méér opbouw kregen en er volgen jaren met minder opbouw. Afgesproken is dit nadeel kostenneutraal te compenseren. Dit wordt verder uitgedacht in een stuurgroep.
Roel Berghuis is FNV sectorhoofd Vervoer, en Jan Berghuis voormalig FNV cao-onderhandelaar Metaal.
