Moeten we het WK 2018 in Rusland (nu al) boycotten?

Daniel Cohn-Bendit, voorman van de Groenen in het Europees Parlement, vindt van niet. Hij gooide dinsdag alvast een balletje op voor een (Europese) boycot van het toernooi. 'Het enige wat Poetin echt zal raken, is dat we in Europa gezamenlijk zeggen: als je nu niet normaal gaat doen, blijven we weg in 2018', zei hij op de Franse radio. Aan de telefoon raast hij nog even door: 'Er wordt altijd geroepen dat je sport en politiek moet scheiden, maar dat is bij zo'n groot evenement niet mogelijk. Het WK voetbal is extreem belangrijk. Als het straks daadwerkelijk in Rusland wordt gehouden, is Poetin weer de keizer van de wereld en zijn de camera's overal op hem gericht. De Europese gemeenschap kan écht een vuist maken door te zeggen: we komen niet op je feestje, je zit maar alleen in je stadions.'

Nog jarenlang zullen we ons in het buitenland moeten verantwoorden voor het feit dat onze koning in Sotsji niet alleen op de eerste rij zat, maar Poetin in het Holland Heineken House ook nog eens als een oude drinkebroer verwelkomde. Een WK voetbal in Rusland? Reken maar dat de Russische president zijn weg naar de Oranjecamping weet te vinden. Poetin in z'n snelle trainingspak, hossend tussen de Hollandse fans: dat is toch onbestaanbaar? Kunnen we ons revancheren voor die misplaatste gezelligheid van Sotsji door het WK als eerste af te schieten?

Van schrijver en columnist Bas Heijne, die zich nadrukkelijk uitsprak voor een boycot van de Winterspelen, hoeft de discussie (nog lang) niet aangezwengeld te worden: 'Het WK 2018? Dat is in deze onheldere crisis een beetje een luxeprobleem. Het is volstrekt onduidelijk hoe de wereld er over vier jaar uitziet, en om dan een ferm statement af te geven over een voetbaltoernooi in Rusland... Er zijn nu belangrijker dingen, denk ik.'

Bovendien, zegt Heijne, krijg je de sportbonzen toch niet mee. 'Sotsji heeft me vooral laten zien hoe volkomen op zichzelf betrokken en apolitiek de sportwereld is. Pas toen de druk werd opgevoerd, heeft men in het Holland Heineken House een bijeenkomst over sport en mensenrechten georganiseerd, maar dat verhinderde chef de mission Maurits Hendriks niet achteraf openlijk de zegeningen van het Poetin-bewind te verkondigen, omdat hij in Sotsji zoveel vriendelijke gezichten had gezien. Tegen zoveel moedwillige naïviteit of domheid is niets opgewassen.' Vanuit Nederland is op boycotgebied niets te verwachten, leerde Heijne tijdens de Winterspelen. De gewraakte 'bierfoto' zegt genoeg. 'Die, voorspel ik, zal de koning nog lang achtervolgen.'

De onvermijdelijke Erik van Muiswinkel dan? Is deze doorgewinterde boycotlobbyist bereid de troepen te leiden? Eerst een verzuchting - 'heb je hem weer, zullen de mensen wel denken. Maar ja, jullie vragen me ernaar, dus ik geef maar antwoord' - dan klare taal: 'Wie zich over het WK 2018 nu al druk gaat maken, is echt niet goed bij z'n hoofd.' Echt niet? 'De situatie op de Krim verandert zo ongeveer met het uur. Dat toernooi is pas over vier jaar, misschien is Poetin dan niet eens president meer.' Ja, maar aan zo'n toernooi gaan wel jaren voorbereidingstijd vooraf, en voorlopig zit de man nog stevig in het zadel. In de aanloop naar het WK is hij gewoon weer degene die alles bepaalt. Dit prestigeproject is aan hém toegewezen. Van Muiswinkel: 'De sportbonden die dat bepaald hebben moeten eens hun verantwoordelijkheid nemen en duidelijk maken waar de grens ligt, hoe fout een regime moet zijn om zo'n evenement níét te mogen organiseren. Het Chinese regime is nog een stuk onbuigzamer dan het Russische en de mensenrechtensituatie is er nog dramatischer, maar blijkbaar was het geen probleem om de Spelen van 2008 in Beijing te laten plaatsvinden.'

Over het Rusland van 2018 kun je nu nog niet oordelen, herhaalt Van Muiswinkel. 'Vergeleken met China zijn de Russen een stuk buigzamer. Daar valt in ieder geval nog mee te praten, in China mag echt niemand z'n mond opentrekken. Natuurlijk, Rusland is in de praktijk een dictatuur, maar het zou kunnen dat het er daar over vier jaar heel anders uitziet.'

Veel drukker maakt Van Muiswinkel zich om Qatar, dat in 2022 WK-gastheer is. 'Waar gaat het heen als zo'n oliestaatje het belangrijkste voetbaltoernooi krijgt toegewezen? De FIFA heeft zich schaamteloos laten omkopen. Dat Qatar geen enkele voetbaltraditie heeft is tot daar aan toe, maar wat de mensenrechten betreft is het daar echt het ergste van het ergste. De sjeik is de baas en mensen worden als insecten behandeld. Bij de bouw van de stadions zijn al honderden Nepalese en Indiase dwangarbeiders omgekomen. Dát toernooi zouden we met z'n allen nu al moeten boycotten.'

Evgeniy Levchenko misschien? De in Oekraïne geboren oud-voetballer speelde jarenlang voor Nederlandse clubs en voorziet tegenwoordig in Pauw & Witteman de gebeurtenissen in zijn vaderland van deskundig commentaar. Maar nee hoor, of het nu in 2014 of 2018 is, ook van Levchenko hoeven we het niet over wegblijven te hebben. 'Ik geloof niet in een boycot', zegt hij. 'Met wegblijven bereik je niets. Kijk maar wat er in 1980 is gebeurd: de VS zetten een boycot van de Olympische Spelen in Moskou op touw, als protest tegen de Russische invasie van Afghanistan. Ze kregen 65 landen zover ook niet te gaan, maar de Spelen gingen gewoon door en de invasie ook. Wat is het dan waard?' Het volk z'n brood en spelen onthouden is nooit de goede oplossing, meent Levchenko. 'Voetballers willen voetballen, fans van over de hele wereld willen hun helden zien. Die laat je toch niet de dupe zijn?'

Goed, het was maar een idee. Als er echt nog helemaal niemand warmloopt voor een vroegtijdig statement in Russische richting, moeten we maar afwachten of Cohn-Bendit zelf z'n voorzet inkopt. Wacht, één troefkaart nog. Is Freek de Jonge Neerlands boycothoop in banger dagen? 'Jeetje, jongen!' zucht hij. 'Het WK 2018? Daar heb ik werkelijk waar nog niets zinnigs over te zeggen.'