Met 5 procent meer liefde en lef maakt de Meest Positieve Onbekende Nederlander het verschil

De Meest Positieve Onbekende Nederlander van het afgelopen jaar is niet een ‘tsjakka!’ roepende, Emil Ratelband-achtige neuroot, maar juist een bijzonder kalme vrouw – een die in een soort permanente staat van ingetogen goedgemutstheid verkeert.

En dat is knap, want de vrouw waar het hier om gaat, werkt al ruim twintig jaar in een sector waar een positieve levenshouding een kwetsbaar en zeldzaam goed is.

‘Ik zie dat bij veel collega’s in de jeugdzorg de sprankeling weg is’, zegt ze op een woensdagochtend in haar rijtjeshuis in Utrecht. ‘Terwijl ik zelf geloof dat als je iemand wilt helpen in het leven, dan moet je nog die sprankeling kunnen voelen.’

Mascha Struijk is de naam. Sinds 1998 werkzaam in de jeugdzorg, de afgelopen negen jaar als zzp’er die training aan collega’s geeft en een podcast (Professional vanuit je hart) verzorgt.

Met de boodschap ‘5 procent meer liefde en lef’ probeert ze haar bescheiden bijdrage te leveren aan een efficiëntere jeugdzorg. Voor de onverwoestbaar opgewekte wijze waarop Struijk dat doet, ontving ze donderdag in de categorie Onbekende Nederlander de BID Positivity Award – een organisatie die de ‘positieve ontwikkelingen in Nederland’ in het zonnetje wil zetten. Struijk kreeg de prijs uit handen van Ali B, de Positivo des Vaderlands.

Dat het plezier in het werk bij veel van Struijks collega’s soms uitdooft, is niet zo gek. Afgelopen dinsdag nog sloeg een cluster instanties – van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) tot aan de Nationale Ombudsman – alarm over de zorgwekkende staat van de jeugdzorg. Door een woud aan regelgeving en financiële rompslomp worden te veel kinderen en gezinnen die kampen met zware, complexe problematiek te laat of helemaal niet geholpen. Ook de hulpverleners raken hierin verstrikt en worden in het beste geval cynisch over hun beperkte mogelijkheden, of raken in het ergste geval opgebrand en zoeken hun heil ergens anders.

Struijk kent de klachten over de jeugdzorg. Ze zijn ook niet van vandaag of gisteren. Al langer hebben collega’s te kampen met een moeizaam systeem dat telkens spaak loopt door gebrekkige samenwerking en ‘budgetplatfonds’. Daar moet zeker strijd tegen geleverd worden. Maar in de tussentijd, zo gelooft Struijk, heeft de hulpverlener ook het nodige zelf in de hand. Met slechts ‘5 procent meer liefde en lef’ kan hij ook iets uitrichten. Hoe dat er in de praktijk uitziet?

Struijk: ‘Voorbeeldje: een jongerenwerker had zelf het initiatief genomen om de ouders van jongeren op een woongroep elke ochtend te appen. Zo van: uw kind is een beetje chagrijnig wakker geworden, maar nu gaat het alweer beter, of: uw kind is net de deur uit naar school. Normaal is het contact met ouders erg formeel. Vaak horen ze pas wat van ons als er iets mis is. Maar door te appen voelen de ouders zich ook gezien en wordt je contact met hen ook beter. Dat zijn van die kleine dingen waarmee je plezier in je werk kunt behouden.’

Niet denken dat je iedereen stante pede moet ‘redden’ – dat is ook een belangrijke voorwaarde om dit werk te blijven kunnen doen, zegt Struijk. Het liefst had ze de meest kwetsbare kinderen en gezinnen weggeplukt uit de armoede en achterstand waarin ze vaak leven, maar dat is een paternalistische gedachte. Ze hebben recht op hun eigen keuzes en verantwoordelijkheid. Als het je als hulpverlener lukt om je cliënten een klein beetje op weg te helpen naar een beter leven, dan heb je al een heldendaad verricht.

Mooie boodschap. Toch probeert schrijver dezes het gesprek telkens terug te brengen naar wat er niet deugt aan het jeugdzorgsysteem – journalist, nietwaar? – want ligt daar niet de positiviteitsvergallende oorzaak van het probleem? Maar Struijk hapt niet en bewijst daarmee waarom ze verkozen is tot de Meest Positieve Onbekende Nederlander van het afgelopen jaar. Telkens keert ze terug naar haar centrale boodschap: verspil je energie en plezier niet te veel aan een log systeem, maar probeer uit te zoeken waar jij wel dat kleine beetje verschil kan maken.

‘Je merkt het ook aan het gesprek dat wij nu voeren’, zegt Struijk. ‘Als we het alleen maar over het systeem zouden hebben, dan was alle energie uit ons weggesijpeld. En dat geldt ook voor alle andere sectoren. We moeten met zijn allen minder gaan klagen bij de koffieautomaat, al is het maar 5 procent.’