Meer ruimte voor zinnige, zuinige én zorgzame zorg
Zorgprofessionals moeten de komende jaren weer ruimte krijgen voor medemenselijkheid, compassie en geneesplezier. De Federatie van Medisch Specialisten heeft hier nadrukkelijk voor gepleit. Medemenselijkheid in antwoord op een gezondheidszorg die - net als de rest van de samenleving - de voorbije decennia verzakelijkt en verhard is.
Wij vragen het nieuwe kabinet ruimte voor medemenselijkheid niet op te offeren aan meer omzet en doelmatigheid, maar te faciliteren dat patiënten en zorgprofessionals zich vaker gezien, gehoord en gelijkwaardig behandeld weten. Wij roepen zorgprofessionals op voorop te gaan in de beweging naar meer echt contact in de zorg en zich in te zetten voor zinnige, zuinige én zorgzame zorg.
De verzakelijking van de gezondheidszorg heeft veel goeds gebracht. Het marktdenken dwingt ons nuchter na te denken over organisatie, kosten en meetbare opbrengsten van de zorg. Maar we zijn erin doorgeslagen. Zorgverleners zijn onevenredig veel tijd kwijt met zich verantwoorden: registreren, tijd schrijven, vinkjes zetten en 'transparant' zijn.
Volgens GGZ Nederland schrijft de gemiddelde ggz-aanbieder zo'n 3.500 A4tjes - 1 km papier - vol om zich te verantwoorden tegenover de zorgverzekeraars. Psychiatrisch verpleegkundigen besteden ruim 33 procent van hun 'behandeltijd' aan administratie. Die tijd komt niet ten goede aan de patiënt, daarin wordt geen echt gesprek gevoerd waarin de patiënt wordt geïnformeerd, gehoord, gerustgesteld of behandeld. Patiënten blijven met lege handen achter, terwijl zorgverleners hun bevlogenheid en motivatie dreigen kwijt te raken.
Compassie
In de spreekkamer moet het blijven gaan om goede zorg: vakbekwaam, verantwoord én zorgzaam, vanuit compassie. De zorgprofessional dient zowel te streven naar excellentie als te handelen vanuit medemenselijkheid, en rekenschap af te leggen. Collega's moeten elkaar kritisch blijven bevragen op hun functioneren en presteren, elkaar bijscholen en bijsturen.
Ziekenhuisbestuurder Marcel Levi noemt in zijn column in Medisch Contact enkele doodgewone, en daarom indrukwekkende voorbeelden van medemenselijkheid. Even meelopen om de patiënt de goede richting op te helpen, nagaan of informatie ook echt begrepen is, tijdens de artsenvisite niet aan het voeteneind blijven staan, maar even de tijd nemen om naast het bed - op ooghoogte met de patiënt- te gaan zitten. Zijn dit wereldschokkende dingen? Nee, maar gastvrijheid, aandacht, respect, even de tijd nemen, zijn wel essentiële ingrediënten van patiëntgerichte zorg.
Er is steeds minder ruimte voor alles wat niet meetbaar of in euro's uit te drukken is. Juist omdat het merkbare niet altijd te vatten is in meetbare indicatoren of protocollen, dreigt het verloren te gaan. Einstein zei het al: niet alles van waarde is meetbaar. Wij vragen ruimte voor medemenselijkheid in de politiek, in lokaal beleid, in de opleiding en vooral in de spreekkamer.
Remke van Staveren, psychiater, initiatiefnemer HART voor de GGZ.
Kiki Lombarts, AMC/UvA hoogleraar professional performance.
