Mac van Dinther wil dat de vleeseter betaalt en niet de gemeenschap

Er staat een olifant in de kamer van het klimaatakkoord van het kabinet-Rutte III. Of liever een koe, een varken en een kip. Het kabinet dat als 'groenste ooit' de geschiedenis in wil gaan, zet alles op alles om het klimaatakkoord van Parijs (40 procent minder CO2-uitstoot in 2030) te halen.

Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes heeft zes overlegtafels in het leven geroepen die zich moeten buigen over maatregelen om onze uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Er wordt onder meer gesproken over CO2-opslag onder de grond, slimmer landgebruik, elektrische auto's, windparken op zee, sluiting van kolencentrales en zuiniger kantoren. Wat ontbreekt in dit rijtje? Vlees.

Voedselconsumptie

Volgens de FAO, de landbouworganisatie van de Verenigde Naties, is de veehouderij verantwoordelijk voor 14,5 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, evenveel als alle transport bij elkaar. 70 procent van de landbouwgrond staat direct (weiden) of indirect in dienst van de vleesproductie; 30 tot 40 procent van de wereldgraanoogst wordt gevoerd aan de 50 miljard dieren die jaarlijks geslacht worden.

Wil Nederland zijn klimaatdoelstellingen halen, dan ontkomen we er niet aan de uitstoot van broeikasgassen door onze voedselconsumptie te beperken, stelde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vorig jaar al in het rapport Wat ligt er op ons bord? Een derde van alle klimaatbelasting wordt veroorzaakt door de productie en consumptie van voedsel. Dierlijke producten hebben een groot aandeel daarin: meer dan de helft.

Taboe

Het kabinet heeft daar geen boodschap aan. Het aanpakken van vlees is al jarenlang een taboe in de Nederlandse politiek. Niet voor niets, want de economische belangen zijn groot. De Nederlandse vleesindustrie is goed voor een productiewaarde van ruim 10 miljard euro per jaar en neemt 18 procent van onze totale landbouwexport voor haar rekening.

De VVD is altijd al een partij van vleeseters geweest. Van het CDA herinneren we ons vooral nog de moedige poging van kamerlid Jaco Geurts om het gebruik van 'vleesnamen' als gehaktbal en spekjes voor plantaardige alternatieven te verbieden. Inderdaad een topprioriteit als het om klimaatbeleid gaat, want plantaardige alternatieven zijn vele malen milieuvriendelijker.

Hard nodig

De ChristenUnie heeft een warm hart voor het klimaat. Maar juist in de Bible Belt zitten veel bedrijven in de sector van de (intensieve) veehouderij. Snijden in eigen vlees, dat mag je zelfs van christenen niet verwachten. D66 maakt in zijn verkiezingsprogramma zeven woorden vuil aan het onderwerp: D66 wil de vleesconsumptie en -productie verlagen. Hoe dat moet, staat er niet bij.

Toch zijn maatregelen hard nodig. Verwacht wordt dat de wereldwijde vraag naar vlees in de komende dertig jaar zal verdubbelen. Volgens de FAO staat de veehouderij in de top 3 van veroorzakers van de meest urgente milieuproblemen.

Schadeposten

Er zijn verschillende manieren om de vleesconsumptie aan te pakken. Een ervan is een accijns heffen op vlees. De vleesproductie veroorzaakt aanzienlijke schadeposten voor het milieu: opwarming van de aarde, verlies aan biodiversiteit, vervuiling van lucht en water. Om de gevolgen daarvan te bestrijden is veel geld nodig. Denk alleen maar aan de honderden miljoenen die worden uitgegeven aan hoogwaterbescherming, nodig door de klimaatopwarming.

Die kosten worden nu door de gemeenschap gedragen, inclusief diegenen die vegetarisch eten of bewust vlees minderen. Dat is oneerlijk. Een accijns op vlees legt de kosten bij de gebruiker. Wordt vlees daardoor duurder? Ja, maar die kosten worden ook nu al door ons betaald.

Groen kabinet

Een 'groen' kabinet zou ook de verkoop van en het onderzoek naar duurzame alternatieven actie kunnen ondersteunen. Zoals de ontwikkeling van plantaardige vleesvervangers en kweekvlees. Nederland behoort tot de koplopers op dat gebied. In Wageningen wordt gewerkt aan een heuse plantaardige biefstuk.

In Maastricht heeft hoogleraar Mark Post, de man die in 2013 de eerste hamburger van kweekvlees aan de wereld presenteerde, plannen voor de bouw van een proeffabriek voor kweekvlees. Geschatte kosten: 6 tot 10 miljoen euro. Volgens onderzoek van de universiteit van Oxford is voor kweekvlees 45 procent minder energie nodig dan voor conventioneel vlees, 96 procent minder water en 99 procent minder landbouwgrond.

Voorlichtingscampagne

Het allerminste wat een Nederlands kabinet zou kunnen doen is een voorlichtingscampagne beginnen om consumenten bewust te maken van de milieubelasting door vlees en de winst die daar te behalen is. Wie eens per week biefstuk op zijn bord vervangt door een plantaardige vleesvervanger vermindert zijn wekelijkse CO2-uitstoot met 10 procent, heeft het Voedingscentrum uitgerekend.

Het kabinet zou daarbij mooi aan kunnen sluiten bij een slogan die Nederlanders in de jaren zeventig succesvol aan het vlees heeft gebracht: Minder vlees meneer/mevrouw: U weet wel waarom.

_{Mac van Dinther is redacteur van de Volkskrant.}

Deze zes partijen gaan samen een plan verzinnen voor belabberd milieubeleid in Nederland
n een poging Nederland, na jaren van belabberd milieubeleid, groener te maken, kiest het kabinet voor een polderoplossing: alle mogelijke partijen moeten samen oplossingen verzinnen. Dit is het plan.

De uitstoot van broeikasgas in Nederland stijgt - ondanks het klimaatakkoord van Parijs
De chemische industrie stootte meer uit en er is meer aardgas verbruikt voor de verwarming van huizen en kantoren.

Hoe gaan mensen om met klimaatverandering?
De Volkskrant reist met een cameradrone de wereld rond om dat te laten zien. En presenteert de harde feiten en de beste bronnen.