Leer Friezen eerst eens lezen en schrijven

Zeer belangrijke vragen kwellen de Fryske Akademy (Opinie & Debat, 28 november) en Gosling Wiersma (U-pagina, 29 november). Vragen omtrent dialecten binnen de Friese taal (Kleifries, Woudfries en Leeuwardens). Tja, alsof alle Friezen Fries spreken en schrijven.

Een groot maatschappelijk probleem in Friesland is juist dat veel Friezen laaggeletterd of zelfs analfabeet zijn. De Stichting Lezen & Schrijven meldt dat 14,3 procent van de Friese burgers in de leeftijdscategorie 16-65 laaggeletterd is. Aanmerkelijk hoger dan het landelijk gemiddelde. Ik reken graag de 65-plussers ook mee, wie niet?

Op een Friese bevolking van 650 duizend zijn dus tenminste ruim 100 duizend volwassen Friezen laaggeletterd of analfabeet. Een verbijsterend aantal. We weten toch welke sociale ellende en economische schade dit met zich meebrengt? Maar een handjevol opgeleide Friezen kwettert lustig door over het belang van onderwijs in het Fries en over Friese dialecten.

Behoud van cultuur is belangrijk, zeker. Het hedendaagse leven vereist echter dat mensen geletterd zijn. Dat is de sleutel tot het opbouwen van andere noodzakelijke vaardigheden. Geletterdheid is noodzakelijk voor adequaat documentgebruik, goed kunnen omgaan met cijfers, goede verbale communicatie, samenwerken, computergebruik, denken en verder leren.

Taalbeheersing is een voorwaarde voor emancipatie en zelfstandigheid, en het doorbreken van sociaal isolement. Taalbeheersing staat ook in relatie met een gezonder leven. Goede beheersing van het Nederlands helpt mensen een redelijk inkomen te verwerven.

Laaggeletterdheid

Het is tijd dat we ons in Friesland richten op het bestrijden van laaggeletterdheid. Het gedoe over dialecten leidt af van wat wellicht het grootste probleem van Friesland is.

Voor mensen die menen dat er reeds veel wordt gedaan om laaggeletterdheid te bestrijden: het percentage laaggeletterden stijgt nog steeds.

Politieke partijen in Friesland besteden in hun verkiezingsprogramma's aandacht aan de Friese taal, maar voor zover ik weet, noemen partijen nooit de algehele laaggeletterdheid. Juist het bevorderen van kennis en gebruik van het Nederlands zou bovenaan moeten staan.

Werkloosheid

Friesland is er in economisch opzicht niet goed aan toe. Zo is bijvoorbeeld de werkloosheid in de provincie Friesland de op twee na hoogste in Nederland en er zijn meer van dergelijke treurige statistieken.

Wij zouden moeten investeren in onze eigen mensen door een brede aanpak van de laaggeletterdheid. Daarmee werk je indirect ook aan de economie en andere belangrijke doelen.

Dat is echt belangrijker dan Kleifries. Niet wachten op subsidies; mouwen oprollen en aan de slag!

_{Ernst Duvert, Langelille}