#Kieskaag: wie zitten er achter de schaduwcampagne van D66?

De eerste posters en logo’s stonden amper online of uit twee richtingen stak een storm op. Dit laat perfect zien dat D66 helemaal van het padje is, was ruwweg de ene variant. Van de andere kant werd het pijnlijk gevonden dat zo’n interessante vrouw als Sigrid Kaag werd teruggebracht tot sneakers en een hashtag.

Kaaghaters en Kaagfans vonden elkaar in de conclusie dat de lancering van #teamkaag een mislukking van formaat was. Een reactie bleef niet uit: posters die suggereerden dat Merkel en Ardern ook bij Team Kaag hoorden, werden schielijk verwijderd.

Vragen te over. Wat was dit eigenlijk? Waarom die kleur paars, terwijl D66 groen heeft? Op kieskaag.nl wordt de partij amper genoemd, wat heeft dit überhaupt met D66 te maken? Waarom die populaire toon – ‘geen klassieke pakkenpolitiek’; ‘niet lullen maar poetsen’; ‘we willen niet onze bek houden’ – die zo anders is dan wat je gewend bent van de nette mensen bij D66?

Eerst maar eens gevraagd wat Sjoerd Sjoerdsma, leider van de officiële campagne van D66, ervan denkt. ‘Dit is geen D66-beweging’, zegt hij. Vreemd, omdat je je via de D66-website kunt aanmelden voor Team Kaag. ‘Ze zijn niet van ons’, houdt Sjoerdsma vol: ‘Dit zijn mensen met allerlei politieke voorkeuren die één ding delen: ze willen Kaag in het Torentje.’

Sjoerdsma vergelijkt Kaag met wat Klaver losmaakte in 2017 en Baudet in 2019. ‘Ze heeft een enorme aantrekkingskracht. Dit gaat voorbij de partijgrenzen.’ Of hij blij is met de schaduwcampagne? ‘Ze zullen vast weleens de plank misslaan. Het draait om enthousiasme.’ Sjoerdsma vertelt ook dat Team Kaag op gang is geholpen door een forse donatie toen Kaag zich kandidaat stelde.

Team Kaag noemt zichzelf grassroots, een beweging van onderop dus, als methode over komen waaien uit de VS. Spil is Eva van Wijngaarden, raadslid voor D66 in Tilburg. Ze is ook lid van het campagneteam van D66, waarmee deze schaduwcampagne wel degelijk onder de partijvleugels valt. De domeinnaam kieskaag.nl legde ze vast voordat Kaag zich kandidaat stelde.

‘Blij dat er eindelijk niet over maar met ons gesproken wordt’, zegt ze als ik bel. Voor een zoomgesprek later die dag trommelt ze acht, overwegend jonge, leden van haar team op. Dat blijken niet de eersten de besten: social influencer, socialemediastrateeg, nog een strateeg, iets in de finance. Stuk voor stuk echte Kaag-gelovers. Als iemand zegt tranen van ontroering in de ogen te hebben gekregen toen Kaag kandidaat werd, knikken de anderen instemmend. Dat herkennen ze.

Piet, 16 jaar en het jongste lid, vertelt over wat hij haar magie noemt: ‘Klimaat, pro-Europa, Black Lives Matter - ik vind me bij haar terug.’ Maryem Lhajoui, 21 jaar en student: ‘Toen zij zich kandideerde had ik echt een bijzonder momentje: hier wil ik me voor inzetten. Dit is zo cool. Ze is zo groot en tegelijk zo dichtbij.’ Marwa Omari is geen lid van D66 maar vindt Kaag vanwege haar internationale ervaring perfect. Floor Eizema: ‘Ze is een tegenwicht in het verhardende debat.’ Milad Josof Ebrahiem, doorgaans SP-stemmer, vat de gemoedstoestand samen: ‘Het voordeel van D66 is Kaag, het nadeel van Kaag is D66.’

Met andere woorden: wie Kaag stemt, moet D66 er gratis bijnemen. Kaag is groter dan D66, veel groter. Daarover zijn ze het eens. Vandaar die op de persoon gerichte campagne. De tegenwerping dat hun campagne verwarring zaait – ‘geen pakkenpolitiek’ als slogan voor een partij van pakkendragers, paars als kleur voor een groene partij, ‘niet je bek houden’ voor een kandidaat die juist het luisteren predikt – vinden ze getuigen van een traditionele manier van kijken. ‘Je mag op je eigen manier bijdragen’, zegt Ingrid Tappin. ‘Haar bereik gaat voorbij de partijkleur.’

Dat Team Kaag daarmee een storm van kritiek oogstte, was even een schok. Al hebben ze er ook om gelachen.’ Zoals Lhajoui het verwoordt: ‘Verandering is altijd een dingetje.’

Dat loslaten is het lastige van een grassrootsbeweging, vindt Van Wijngaarden: ‘Je geeft de regie deels uit handen.’ Als dan op sociale media posters gekaapt worden om varianten met Margaret Thatcher en Rita Verdonk te maken, moet je dat voor lief nemen. Trouwens, dat Merkel en Ardern verwijderd zijn, was niet door de kritiek, maar had volgens Van Wijngaarden met fotorechten te maken. Ze vindt het tekenend dat een positief, verbindend geluid zoveel negativiteit losmaakt. ‘Dan zie je hoe hard Kaag nodig is.’

D66 op paarse sneakers - als er een lijsttrekker komt die groter moet worden dan de partij zelf, kan zoiets kennelijk gebeuren.