Kamerleden, de toekomst van het Nederlands ligt in uw handen

Ondanks de maatschappelijke onrust die de gestage verwijdering van het Nederlands uit steeds meer geledingen van het hoger onderwijs de afgelopen jaren heeft veroorzaakt, gaat dit proces in hoog tempo door. Zoals de Onderwijsinspectie in haar onderzoeksrapport uit december 2018 aantoont, overtreden universiteiten en hogescholen daarmee massaal de wet.

Inmiddels wordt driekwart van de masteropleidingen aan de Nederlandse universiteiten uitsluitend in het Engels verzorgd. Ook de bacheloropleidingen worden momenteel in rap tempo verengelst, vaak zonder goede inhoudelijke redenen. Er is een reëel risico dat ons land binnen enkele jaren hoofdzakelijk Engelstalige universiteiten kent, met hier en daar nog wat restjes Nederlands. Onze taal verliest zo haar academische status en zal daardoor ook binnen het voortgezet onderwijs steeds lager gewaardeerd worden.

Verengelsing

De oorzaken van de verengelsing zijn vooral het huidige systeem van bekostiging en een eenzijdige kijk op het proces van globalisering. De Nederlandse universiteiten, met de VSNU voorop, blijken niet in staat een gezamenlijk beleid te ontwikkelen dat de kwaliteit van het onderwijs en de zorg voor onze taal waarborgt. Zij miskennen bovendien de betekenis van de Nederlandse taal voor het maatschappelijke en culturele leven.

Het staat buiten kijf dat een goede beheersing van Engels in het hoger onderwijs van groot belang is. Dat betekent echter niet dat we afscheid zouden moeten nemen van onze eigen taal.

De verwaarlozing van het Nederlands aan onze universiteiten leidt niet alleen tot een dramatische daling van het aantal studenten dat kiest voor de studie Nederlands, maar ondergraaft het hele stelsel van publiek bekostigd onderwijs.

De grote toestroom van buitenlandse studenten – vooral veroorzaakt door deze verengelsing – heeft namelijk mede tot gevolg dat er steeds minder geld per student beschikbaar is. Kind van de rekening zijn dus in de eerste plaats de studenten zelf, die slechter onderwijs genieten en die geen Nederlandse taalvaardigheid op academisch niveau meer ontwikkelen. Dit is een verschraling van hun culturele en persoonlijke vorming.

Nederlandse taalvaardigheid

En aangezien een goede Nederlandse taalvaardigheid voor veel beroepsgroepen van groot belang blijft, heeft de verengelsing van het hoger onderwijs ook nadelige gevolgen voor de positie op de arbeidsmarkt van met name de wat taalzwakkere studenten. Verengelsing leidt bovendien tot een verdere sociale tweedeling in de samenleving en werkt segregatie in de hand.

Voorts ondermijnt zij de samenhang van het Nederlandse onderwijsgebouw als geheel, bemoeilijkt zij de werving van academisch geschoolde leraren voor het onderwijs en plaatst zij de universiteit op verdere afstand van de samenleving.

Wat de Nederlandse taal betreft gaan onze publiek bekostigde universiteiten en de VSNU voorbij aan hun maatschappelijke en culturele opdracht. Datzelfde geldt nu helaas ook voor steeds meer hogescholen. Om die reden moeten zij nu door de politiek tot de orde worden geroepen. Er dient op korte termijn een zinnige balans te komen tussen het gebruik van het Nederlands en dat van het Engels in het hoger onderwijs.

In reactie op de maatschappelijke onrust rond verengelsing is er momenteel nieuwe wetgeving in de maak. Hoewel de minister daarmee een scherper wettelijk kader zegt te willen creëren, laat de nieuwe formulering van de wet die onlangs ter inzage is gelegd, te veel ruimte open voor de voortzetting van het huidige proces van verengelsing. Bovendien, zolang onvoldoende erkend wordt wat de aard is van de huidige problemen, is nieuwe wetgeving alleen geen garantie voor verbetering.

In onze brief aan de Tweede Kamer uiten wij onze grote zorg over de positie van het Nederlands in het hoger onderwijs en vragen wij om wettelijke versterking hiervan. Deze zorgen zijn vervat in tien prangende kwesties. Wij verzoeken de Tweede Kamer om zich daarvan bij de behandeling van de nieuwe wet rekenschap te geven.

_{Annette de Groot, emeritus hoogleraar Experimentele Taalpsychologie, UvA, Erik Jurgens, emeritus hoogleraar recht, UM en VU, Ad Verbrugge, filosoof aan de VU, voorzitter Beter Onderwijs Nederland}

_{Deze mensen ondertekenden de oproep aan de Tweede Kamer om de positie van het Nederlands in het hoger onderwijs te versterken, ook in wettelijke zin. Dit stuk is een ingekorte versie van die oproep. De volledige tekst ervan is te lezen op} beteronderwijsnederland.nl_.

Hoogleraren en emeritus-hoogleraren uit binnen- en buitenland:

Paul Abels, hoogleraar Inlichtingenstudies
Remieg Aerts, hoogleraar Nederlandse Geschiedenis
Wim van Anrooij, hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde
Arnoud Arntz, hoogleraar Klinische Psychologie
Amand Berteloot, hoogleraar Middeleeuwse Letterkunde
Matthias Bickelhaupt, hoogleraar Theoretische Chemie
Hans Blom, hoogleraar Nederlandse Geschiedenis en voormalig directeur NIOD
Rens Bod, hoogleraar Computationele en Digitale Geesteswetenschappen
Jan Boersema, hoogleraar Grondslagen van de Milieuwetenschappen
Anna Bosman, hoogleraar Orthopedagogiek
Koen De Bosschere, hoogleraar Computerarchitectuur
Hans Boutellier, hoogleraar Veiligheid en Veerkracht bij Bestuurswetenschappen
Erica van Boven, hoogleraar Letterkunde
Hugo Brems, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde
Gabriël van den Brink, hoogleraar Wijsbegeerte
Luc Brunsveld, hoogleraar Chemische Biologie
Adam Bžoch, hoogleraar Nederlandse Letterkunde
Paul Cobben, hoogleraar Wijsbegeerte
Floris Cohen, hoogleraar Vergelijkende Geschiedenis van de Natuurwetenschap
Gert De Cooman, hoogleraar Onzekerheidsmodellering en Systeemtheorie
Norbert Corver, hoogleraar Nederlandse Taalkunde
Piet Couttenier, hoogleraar Geschiedenis van de Nederlandse Literatuur
Maghiel van Crevel, hoogleraar Chinese Taal en Letterkunde
Trudy Dehue, hoogleraar Theorie en Geschiedenis van de Psychologie
Gita Deneckere, hoogleraar Sociale Geschiedenis
Yra van Dijk, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde in Mondiaal Perspectief
Faustina Doufikar-Aerts, hoogleraar Arabisch en Islamstudies
Douwe Draaisma, hoogleraar Geschiedenis van de Psychologie
Pieter Duvenhage, hoogleraar Wijsbegeerte, decaan Geesteswetenschappen Akademia (Zuid-Afrika)
Olga Fischer, hoogleraar Taalkunde van de Germaanse Talen
Bas de Gaay Fortman, hoogleraar Recht en oud-lid Eerste en Tweede Kamer
Hans Franken, hoogleraar Encyclopedie Rechtswetenschap en oud-lid Eerste Kamer
Willem Frijhoff, hoogleraar Cultuurgeschiedenis
Jaap Goedegebuure, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde, voorzitter Maatschappij der Nederlandse Letterkunde
Beatrice de Graaf, hoogleraar Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen en terrorismedeskundige
Gjalt de Graaf, hoogleraar Bestuurskunde
Ralf Grüttemeier, hoogleraar Nederlandse Literatuurwetenschap
Edward de Haan, hoogleraar Neuropsychologie
Emily Hemelrijk, hoogleraar Oude Geschiedenis
Philippe Hiligsmann, hoogleraar Nederlandse Taal- en Letterkunde
Rob van Houwelingen, hoogleraar Nieuwe Testament
Marli Huijer, hoogleraar Publieksfilosofie en voormalig Denker des Vaderlands
Annelies Huygen, hoogleraar Regulering van de Energiemarkten
Carel Jansen, hoogleraar Communicatie- en Informatiewetenschappen
Lotte Jensen, hoogleraar Nederlandse Taal en Cultuur
Goffe Jensma, hoogleraar Friese Taal- en Letterkunde
Peter de Jong, hoogleraar Onderwijskunde
Barbara Kalla, hoogleraar Nederlandse Filologie
Jacques Van Keymeulen, hoogleraar Nederlandse Taalkunde
Robert Kirsner, hoogleraar Nederlands en Afrikaans
Maarten Kleinhans, hoogleraar Geowetenschappen
Trudie Knijn, hoogleraar Interdisciplinaire Sociale Wetenschappen
Jerzy Koch, hoogleraar Filologie, i.h.b. Nederlandse en Afrikaanse Taalkunde
Hans van Koningsbrugge, hoogleraar Geschiedenis en Politiek van Rusland
Jan Konst, hoogleraar Nederlandse literatuur
Kees van der Kooi, hoogleraar Systematische Theologie
Ruud Koole, hoogleraar Politicologie, oud-politicus
Folkert Kuiken, hoogleraar Nederlands als Tweede Taal en Meertaligheid
Lisa Kuitert, hoogleraar Boekwetenschap
Victor Lamme, hoogleraar Cognitieve Neurowetenschappen
Klaas Landsman, hoogleraar Mathematische Fysica
Elisabeth Leijnse, hoogleraar Nederlandse Letterkunde
Maria Leuker, hoogleraar Nederlandse Letterkunde
Pim Levelt, hoogleraar Psycholinguïstiek en oud-president van de KNAW
Jan Lokin, hoogleraar Rechtsgeschiedenis
Jom Luiten, hoogleraar Technische Natuurkunde
Frans van Lunteren, hoogleraar Geschiedenis van de Natuurwetenschappen
Willy Martin, hoogleraar Lexicologie
Marita Mathijsen, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde
Lut Missinne, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde
Pieter Muysken, hoogleraar Algemene Taalwetenschap
Frits van Oostrom, universiteitshoogleraar en oud-president van de KNAW
John van Opstal, hoogleraar Biofysica
Willem Otterspeer, hoogleraar Universiteitsgeschiedenis
Sebastiaan Overeem, hoogleraar Intelligente Systemen voor Slaapstoornissen
Herman Pleij, hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde
Christianne de Poot, hoogleraar Criminalistiek
Lukas Prakke, hoogleraar Staatsrecht
Jelle Reumer, hoogleraar Vertebratenpaleontologie
Hans Roldanus, hoogleraar Kerkgeschiedenis
Johan Rooryck, hoogleraar Franse Taalkunde
Paul Scheffer, hoogleraar Europese Studies, publicist
Paul van der Schoot, hoogleraar Theorie van Complexe Biomoleculaire Systemen
Rint Sijbesma, hoogleraar Supramoleculaire Polymeerchemie
Nicoline van der Sijs, hoogleraar Historische Taalkunde van het Nederlands
Rint Sybesma, hoogleraar Chinese Taalkunde
Yves T’Sjoen, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde
Henk Tijms, hoogleraar Toegepaste Wiskunde
Pieter Tordoir, hoogleraar Economische Geografie en Planologie
Rik Torfs, hoogleraar Kerkelijk Recht en oud-rector Universiteit Leuven
Margo Trappenburg, hoogleraar Grondslagen van het Maatschappelijk Werk
Henk Verkuyl, hoogleraar Semantiek en Nederlandse Taalkunde
Philip Vermoortel, hoogleraar Europese Letterkunde
Sacco de Vries, hoogleraar Biochemie

Schrijvers en andere prominenten uit de maatschappelijke en culturele sector:

Hein Aalders, hoofdredacteur literair-historisch tijdschrift De Parelduiker
Ruud Abma, psycholoog en wetenschapshistoricus
Frits Abrahams, columnist
Gerrit Korthals Altes, oud-directeur Toneelgroep Amsterdam
René Appel, schrijver en taalwetenschapper
Erdal Balci, schrijver
Frits Barend, televisie- en radiopresentator en journalist
Benno Barnard, dichter, essayist en toneelschrijver
Presley Bergen, hogeschooldocent Nederlandse taal en cultuur
Frits Bolkestein, oud-politicus en publicist
René ten Bos, voormalig Denker des Vaderlands, hoogleraar Wijsbegeerte van de managementwetenschappen
Elsie de Brauw, actrice
Walter van den Broeck, schrijver
Caspar Broeksma, oud-lid Raad van Bestuur Koninklijke Wessanen
Jan Brokken, schrijver
Paul Claes, schrijver en literair vertaler
Job Cohen, oud-burgemeester Amsterdam
Thera Coppens, schrijfster
Niels Cornelissen, uitgever Ten Have
Hans Croiset, acteur en regisseur
Luc Devoldere, schrijver en hoofdredacteur van Ons Erfdeel
Adriaan van Dis, schrijver
Elma Drayer, schrijfster en columniste
Anna Enquist, schrijfster
Jan Fontijn, neerlandicus en literatuurcriticus
Geurt Gaarlandt, uitgever en schrijver
John Jansen van Galen, journalist
Piet Gerbrandy, dichter en essayist
Ger Groot, filosoof en essayist
Wim Hazeu, biograaf en oud-voorzitter PEN Nederland
Kristien Hemmerechts, schrijfster
Tilly Hermans, uitgever Atlas Contact
Joke Hermsen, filosoof en schrijfster
Arnold Heumakers, criticus en universitair docent cultuurwetenschap
Louis Hoeks, hoofdredacteur Filosofie Magazine
Bert Janssens, eindredacteur Human
Stine Jensen, filosofe en publiciste
Atte Jongstra, schrijver en essayist
Marc Josten, onderzoeksjournalist en hoofdredacteur omroep Human
Jort Kelder, journalist en programmamaker
Tom Kellerhuis, hoofdredacteur HP/De Tijd
Mensje van Keulen, schrijfster
Liesbeth Koenen, taalkundige en wetenschapsjournalist
Jacob Kohnstamm, oud-lid Eerste en Tweede Kamer en oud-staatssecretaris van Binnenlandse Zaken
Guus Kuijer, schrijver
Carel ter Linden, predikant
Bart Van Loo, schrijver en conferencier
Geert Mak, schrijver
Jan Marijnissen, oud-politicus
Nicolaas Matsier, schrijver
Vonne van der Meer, schrijfster en voorzitter van PEN Nederland
Frits van der Meij, uitgever De Geus
Dick Meijer, universitair docent Wiskunde en lid faculteitsraad en universiteitsraad TU Twente
Aad Meinderts, directeur Literatuurmuseum
Egbert Myjer, oud-rechter Europees Hof voor de Rechten van de Mens
Erwin Mortier, schrijver
Charlotte Mutsaers, schrijfster
Ramsey Nasr, schrijver, acteur en regisseur
Nelleke Noordervliet, schrijfster
Huub Oosterhuis, theoloog en dichter
Henk van Os, kunsthistoricus en oud-directeur van het Rijksmuseum
Willem Jan Otten, schrijver en dichter
Bram Peper, oud-burgemeester Rotterdam
Tiziano Perez, directeur-bestuurder van het Nederlands Letterenfonds
Yves Petry, schrijver en essayist
Ilja Pfeijffer, schrijver, dichter en classicus
Annette Portegies, uitgever Querido
Jean Pierre Rawie, dichter
David Van Reybrouck, cultuurhistoricus, archeoloog en schrijver
Beatrijs Ritsema, columniste en essayiste
Daan Roovers, Denker des Vaderlands, filosofe
Felix Rottenberg
Hans Schnitzler, filosoof, schrijver en essayist
Johan Simons, theaterregisseur
René van Stipriaan, literair-historicus en schrijver
Naema Tahir, schrijfster
Peter Terrin, schrijver
Ed van Thijn, oud-burgemeester Amsterdam
Aleid Truijens, schrijfster, publiciste en columniste
Manon Uphoff, schrijfster
Meral Uslu, documentairemaakster
Maarten van Veen, oud-bestuursvoorzitter Hoogovens
Thomas Verbogt, schrijver
Maria Vlaar, schrijfster en voorzitter van de Auteursbond
Pietha de Voogd, vertaalster
Arend Jan Heerma van Voss, journalist en publicist
Ward Wijndelts, hoofredacteur van Vrij Nederland
Mark Wildschut, filosoof en vertaler
Agaath Witteman, oud-lid Eerste Kamer en theaterregisseur

Op zaterdagmiddag 30 maart discussieert een aantal Tweede Kamerleden over de toekomst van het Nederlands in het hoger onderwijs op het gratis toegankelijke symposium van de vereniging Beter Onderwijs Nederland in de Hogeschool IVA te Driebergen. Zie beteronderwijsnederland.nl.