Is New York ten dode opgeschreven?

Eind februari was ik bij de opening van de tentoonstelling Countryside, The Future van Rem Koolhaas in het Guggenheim Museum in New York. De architect en stedebouwkundige die in het manifest Delirious New York (1978) Manhattan omschreef als het strijdtoneel voor de laatste fase van de westerse beschaving, heeft zijn ­vizier gericht op alles wat niet stad is – het platteland. Geen van de aanwezigen zal tijdens die openingsavond hebben bedacht dat het coronavirus, dat toen al in de stad rondwaarde, een maand later het leven van 25 duizend New Yorkers zou eisen.

Het coronavirus lijkt de tentoonstelling van Koolhaas van een uitroepteken te voorzien. Countryside, The Future! Iedere New Yorker die het zich een beetje kon veroorloven verliet de stad toen die eind maart in een coronaslagveld veranderde. In de rijkste buurten vertrok meer dan 40 procent van de inwoners. Amerika-correspondent Michael Persson waarschuwde half mei dat als de ­crisis nog veel langer zou duren het risico bestond dat New York straks niet langer New York is. De plunderingen eerder deze maand maakten het beeld van verwoesting compleet.

Is New York ten dode opgeschreven? De eerste cijfers duiden daar niet op. De huizenmarkt in de VS is het schoolvoorbeeld van een V-vormige recessie. Terwijl het aantal hypotheekaanvragen voor de aankoop van een woning eerst met ruim 35 procent duikelde, ligt het aantal hypotheekaanvragen inmiddels bijna 10 procent hoger dan voor de lockdown en zijn de huizenprijzen gestegen in plaats van gedaald. Die combinatie duidt niet op een vlucht naar de voorsteden of het platteland waar de huizenprijzen ­lager liggen.

De beelden van de Chanel-winkel in Soho die werd geplunderd, werden gretig gedeeld op de sociale ­media. Maar het is een wonder dat er niet al veel eerder plunderingen zijn uitgebroken in New York.

De inkomens- en vermogensongelijkheid, die overal ter wereld is toegenomen, wordt in New York nog verder uitvergroot. De stad is een magneet voor miljardairs. Ze kopen voor tientallen miljoenen dollars penthouses en gebruiken die als pied-à-terre. Zo profiteren de miljardairs wel van de dynamiek en het prestige van de stad, maar dragen ze nauwelijks bij aan de financiering van de publieke voorzieningen,­ omdat ze geen belasting over hun inkomen en vermogen in New York hoeven te betalen.

De coronacrisis heeft pijnlijk duidelijk gemaakt hoe ongelijk die voorzieningen zijn verdeeld in New York. Er zijn verhoudingsgewijs twee keer zoveel zwarte als witte New Yorkers aan het coronavirus overleden. Zwarte New Yorkers lopen een groter risico besmet te raken en hebben een hoger risico om aan het virus te sterven, omdat ze gemiddeld armer zijn, vaker lijden aan obesitas en diabetes en vaker een hoge bloeddruk hebben. Zoals Persson schreef, er zijn in New York genoeg ziekenhuisbedden voor wie het kan betalen.

De coronacrisis, de economische crisis – die zwarte Amerikanen ook disproportioneel raakt – en de dood van George Floyd hebben de perfecte storm gecreëerd. Voor veel millen­nials is de grens bereikt. De massale protesten tot in de uithoeken van Amerika en daarbuiten bewijzen dat er momentum is voor sociale veranderingen. Zelfs schrijver Ta-Nehisi Coates, die veel schrijft over de raciale verhoudingen in Amerika, is hoopvol omdat de demonstranten een opmerkelijke multiraciale mix vormen. Dat de onvrede ook breed in de Amerikaanse samenleving leeft, verwoordde Jelani Cobb van The New Yorker, die twitterde: ‘Je weet dat we ons op onbekend terrein bevinden als er iets gebeurt in Minneapolis en ze auto’s in brand steken in Salt Lake City.’

In de opiniepeilingen ligt de Democratische presidentskandidaat Joe Biden bijna 10 procent voor op Trump. Als de Democraten het Witte Huis, het Huis van Afgevaardigden en de Senaat winnen, maakt dat de weg vrij voor hervorming van de politie en herverdeling van inkomen en vermogen. Het zou de sociaal-economische equivalent kunnen worden van de Civil Rights Act van 1964 van president Lyndon B. Johnson die discriminatie op grond van ras verbood.

In New York moeten hervormingen komen om te garanderen dat de inwoners gelijke toegang hebben tot goede zorg en onderwijs. Zulke hervormingen versterken het sociale weefsel van de stad en vergroten de dynamiek. Rem Koolhaas heeft gelijk dat zich op het platteland de afgelopen decennia fascinerende transformaties hebben voltrokken, die we te lang hebben genegeerd. Maar New York heeft de toekomst.

_{Heleen Mees is econoom.}