In de greep van het repo-mysterie

Zoals een sporter pas jaren later de gevolgen van verboden middelen kan ondervinden, wordt de financiële wereld sinds een dag of tien ingehaald door haar eigen dopingaffaire: het monetaire stimuleringsbeleid. Om de kwakkelende Westerse economieën op de been te houden, kochten centrale banken na de crisis voor duizenden miljarden aan staats- en bedrijfsobligaties op.

In tegenstelling tot Europa heeft de Amerikaanse Federal Reserve die schuldenberg deels afgebouwd. Zij haalt de facto geld uit de economie. Hierdoor zijn ook de riante reserves van de Amerikaanse banken weggesmolten. Vorige week bleek dat dat onverwachte consequenties heeft. Op maandag ontstond een plotseling tekort aan cash. De Fed moest voor het eerst in meer dan een decennium inspringen. Zij heeft al honderden miljarden aan noodgeld in het financiële stelsel gepompt – en het einde is nog niet in zicht.

Plek des onheils is de ‘repo-markt’. Die wordt ook wel het grootste pandjeshuis ter wereld genoemd, want populair bij banken en investeerders die snel cash nodig hebben. Dat werkt zo. Een bank – zeg: Rabobank - wil geld en verkoopt daarom een Amerikaanse staatsobligatie aan een pensioenfonds. Tegelijkertijd wordt vastgelegd dat Rabo dat schuldpapier later zal terugkopen – vaak al na 24 uur - tegen een iets hogere prijs. Ziedaar: een repurchase agreement. Kortweg repo.

De Bank voor Internationale Betalingen schatte in 2017 dat er voor 12 duizend miljard dollar aan repo’s uit staat. Des te groter de schrik toen de rentes hierop begonnen op te lopen, tot wel 9 procent. De Fed voorkwam door haar kordate ingrijpen dat de bloedsomloop van de economie werd afgekneld. Maar het mysterie blijft. Hoe is het mogelijk dat een tekort aan cash dreigt, terwijl de wereld kampt met een vloedgolf aan gratis geld?

Het goede nieuws: anders dan in 2007-2008 lijkt de repo-paniek niet het gevolg van een acute crisisdreiging. Analisten wijten de onverwachte geldschaarste aan een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Zo zouden bedrijven hun dollars hebben teruggetrokken van de repo-markt omdat zij de belastingaanslag over het voorbije kwartaal moesten betalen. En de banken hebben hun cashreserves zoals gezegd zien slinken sinds de Fed haar monetaire dopingprogramma afbouwt.

Dat is geen reden voor opluchting. We wisten al dat het opkopen van schulden door de centrale banken voor financiële zeepbellen op de huizenmarkt en de aandelenbeurzen kan zorgen. Het feit dat de zogenaamde ‘vrije markt’ niet zonder publieke miljardensteun kan, is evenmin een geheim. Maar de repo-paniek toont dat die onorthodoxe crisisaanpak nog andere, subtielere gevolgen heeft voor het functioneren van ons financiële stelsel. ‘De Fed is nu als een piloot in een vliegtuig met een motor die stiekem veranderd is’, concludeerde Gillian Tett in de Financial Times.

De wereldeconomie danst op een vulkaan. Wie benieuwd is op welke manieren die uiteindelijk tot uitbarsting kan komen: de repo-markt is er één van.