In de bubbel van journalistiek is diversiteit ver te zoeken

Stadsmaker Malik Mohamud loodste de kijker in een intrigerende aflevering van VPRO’s Tegenlicht door zijn Rotterdam. Een stad waar een grote meerderheid van de kinderen een biculturele achtergrond heeft. Een uitzending over het opgroeien in een superdiverse grote stad waar wortels elders de normaalste zaak van de wereld zijn. Discussies over integratie zijn een gepasseerd station. Want de realiteit is al die mix en het vloeit bij iedereen door de aderen. Ook bij de witte jeugd, die immers in precies diezelfde grootstedelijke omgeving is opgegroeid en dat voor vanzelfsprekend neemt.

Mohamud nam de kijker onder meer mee naar het HipHopHuis. Hiphop is een van de meest inclusieve subculturen en zo groot en invloedrijk dat je misschien wel van een cultuur kunt spreken; bijna een etniciteit op zichzelf die wereldwijd resoneert. De culturele uiting van gekleurde jongeren uit achterstandswijken. Je voelt het of je voelt het niet. In het Amsterdam waar ik opgroeide was het vanaf begin jaren ’80 een dominante jongerencultuur. Die eerste generatie b-boys en fly girls loopt inmiddels bijna tegen de pensioengerechtigde leeftijd.

Ook interviewde men leerlingen van het Marnix Gymnasium, waar biculturaliteit eveneens de norm is. Voor sommige kijkers misschien een openbaring van een nieuwe tijd. Maar de pubers deden mij denken aan mijn eigen middelbare schooltijd op het Lelylyceum in het Amsterdam van de jaren ’80, wat allang niet meer bestaat. Zo’n 40 procent van mijn vwo-klas was bicultureel. De meesten net als ik geboren in Amsterdam, we voelden ons vooraleerst Mokums, en daarnaast Surinaams, Marokkaans, Armeens, Azeri, Chinees en ga zo maar door. Of gewoon Nederlands, maar dat was eigenlijk even gewoon als een van die andere herkomsten. Ik ben eind 40, dus dit is niet bepaald iets nieuws. Multicultureel Nederland is niet nieuw.

Wat normaal voor mij was als tiener is vaak niet de norm geweest in mijn werkzame leven. Vooral in de bubbel van de journalistiek is diversiteit ver te zoeken.

OneWorld, het enige medium dat over een kritische, superdiverse redactie beschikt, stelde in een scherpe reportage dat de Volkskrant, net als andere kwaliteitsmedia, rechtser geworden was. Een prikkelende constatering die uitnodigt tot kritische reflectie; ik vond het wel herkenbaar. Maar verschillende collega’s reageerden op Twitter als door een wesp gestoken. Een van de geïnterviewden in OneWorld, Afrika-correspondent Bram Vermeulen, weet die verrechtsing aan het feit dat redacties te wit en te weinig divers zijn. ‘Er zijn te weinig redacteuren zijn die zich verslikken in hun koffie bij bepaalde koppen of stukken.’ Hij meende dat er eerder sprake was van onkunde dan onwil. De antennes ontbreken.

Een bevinding die ik onderschrijf. Onlangs, op het jaarlijkse Volkskrant-feest moest ik weer constateren dat ik nog steeds een van de weinige gekleurde gezichten op het feest was, zo niet het enige. Neem mij niet kwalijk dat ik stiekem, als een automatisme, speur naar kleur. Als ik dat vind spreek ik de betreffende persoon aan en hoop dat hij of zij niet van de catering is, maar redacteur. Als columnist kom je slechts zeer sporadisch op de redactie. Het feest is de gelegenheid om de gezichten bij de namen onder de artikelen eens te leren kennen. De redacteuren; het werkelijke hart van de krant.

Er zijn veel jonge redacteuren. Ze wonen meest in Amsterdam en soms zijn ze er geboren. Getogen in een superdiverse stad, maar in een bubbel van witte scholen, witte verenigingen en vriendschappen. Nadat ik van de middelbare school kwam heeft de segregatie in het Amsterdamse onderwijs kennelijk hard toegeslagen. Het is een verzuilde stad, binnen je eigen zuil kom je de gekleurde ander nauwelijks tegen, laat staan als je opklimt in je medialoopbaan.

Alle pogingen om meer diversiteit in de media te krijgen, stierven een zachte dood. Dat het juist journalistiek als venster op de wereld iets oplevert iets meer voeling te hebben met de superdiversiteit die Nederland kenmerkt wordt niet ingezien.

Maar het is wezenlijk voor het slagen van een multiculturele samenleving dat we er serieus werk van maken. Dat er niet nog een generatie biculturele jeugd – de derde, vierde – opgroeit die zichzelf slechts schaduwmens voelt in deze samenleving. Die zich alleen in de eigen bubbel gewaardeerd weet, en daarbuiten eeuwig buitenlander, buitenstaander is.

^{Harriët Duurvoort is publicist.}