Ik dacht: Jan van Mersbergen zal zich wel schamen voor zijn prijs na die pollfuck. Maar nee hoor

Kort voor de jaarwisseling werd De onverwachte rijkdom van Altena van Jan van Mersbergen door de lezers van NRC Handelsblad verkozen tot roman van het jaar. Het was wel een beetje verrassend – in de tussenstand was de roman niet in het oog gesprongen als kanshebber, of ook maar als piepklein outsidertje.

De poll was dan ook gefuckt, de verkiezing was gekaapt, onklaar gemaakt. De keuze van de NRC-lezers was gevallen op De Bourgondiërs van Bart Van Loo, maar vlak voor het einde schreef Özcan Akyol op Twitter: ‘Lieve mensen. Willen jullie me helpen om nog een poll te fucken? Stem allemaal op Jan van Mersbergen. Hij heeft namelijk niet zoveel vrienden. Laten we de underdog aan de overwinning helpen.’

Ik dacht: die Jan zal zich misschien wel een beetje schamen voor zijn prijs. Of gemengde gevoelens hebben. Hij is niet gek, dacht ik, hij kan er zelfs wat van – met bewondering las ik zijn kleinood Naar de overkant van de nacht (2011). In het voorbijgaan komt hij op me over als een boer – uit het zuiden weliswaar, maar als boer uit het noorden denk je dan algauw dat je veel gemeenschappelijk hebt.

Maar ik had me vergist, hij was juist opvallend blij met de prijs. Op internet deelde hij juichende berichten en zijn volgers feliciteerden hem ook gewoon, alsof de verkiezing normaal was verlopen. Ook NRC maakte geen gewag van het fucken.

Er waren wel een paar mensen die zeiden dat Jan niet zo gek moest doen, schrijver Gerbrand Bakker bijvoorbeeld. Daarop reageerde Van Mersbergen in een mysterieus internetbericht: ‘Misschien koos de bekende tv-persoonlijkheid voor mijn roman omdat ik hem ken. (…) Misschien omdat mijn tweelingbroer bij hem om de hoek woont. (…) Misschien omdat ik hem in maart al mijn boek stuurde. (…) Misschien begon dit spel al in het voorjaar.’

Of misschien hadden we hier een voorbeeld van ‘het winnaarseffect’ bij de hand: de roes van het winnen, die de gevoeligste mensen blind kan maken voor cruciale delen van de werkelijkheid. Bijvoorbeeld voor het feit dat de prijs die je stralend boven je hoofd houdt van iemand anders is afgepakt. En dat we dat hebben gezien.

Van Mersbergen is een goede schrijver, die de aandacht voor zijn werk verdient. Misschien wordt het verschil tussen linksom en rechtsom ook weleens wat overdreven. Mij brachten de avonturen van Jan in elk geval de light verse-dichter Driek van Wissen weer eens in herinnering, en de manier waarop hij in 2005 campagne voerde voor de verkiezing van Dichter des Vaderlands, met pennen en folders. Hij won. Veruit de meeste stemmen, schreef de krant achteraf, waren uitgebracht in Groningen, door vrienden en bekenden.

En als ik aan de goede Van Wissen denk, denk ik ook altijd even aan de regels waarmee het Dagblad van het Noorden na zijn overlijden afscheid nam: ‘Driek van Wissen, we zullen je missen.’