Hou op met de bangmakerij. Koele cijfers moeten we hebben, en harde feiten

‘We hebben weer dagelijkse schrikbeelden nodig’, luidde de kop boven de analyse van Haro Kraak en Tonie Mudde in de Volkskrant van zaterdag. ‘Overvallen door de tweede coronagolf’, was de bovenkop. Ik stootte van schrik mijn ochtendkoffie om en keek gealarmeerd om me heen. Hij moest als een dief in de nacht zijn binnengerold, die tweede coronagolf, want toen ik ging slapen was hij er nog niet. Maar ik zag alleen een hittegolf. Ook het ‘dashboard coronavirus’ van de Rijksoverheid meldde weinig opvallends. Zeven nieuwe ziekenhuisopnamen, minder dan de dag ervoor; twee sterfgevallen, net zo veel als de dag ervoor. Er was helemaal geen tweede coronagolf!

Nieuw bakje inschenken, kalm het hele verhaal lezen. Er is inderdaad nog geen tweede golf maar het scheelt net niks, was de strekking. We moeten uitgaan van het slechtste scenario. Dat we dat niet doen, komt volgens hoogleraar gedragswetenschap Will Tiemeijer omdat de meeste mensen slecht zijn in ‘mentaal tijdreizen’. Ze kunnen een sluimerende dreiging niet goed inschatten. Zijn oplossing: ‘We hebben weer dagelijks afschrikkende journaalbeelden nodig en gevaar in onze directe omgeving om het gevoel van urgentie terug te krijgen.’

Daar ging mijn tweede bakje koffie. Pleitte deze gedragswetenschapper serieus voor een dagelijkse portie bangmakerij? Voor het uitzenden van ‘afschrikkende journaalbeelden’ met geen ander doel dan ‘het gevoel van urgentie’ terug te krijgen? God verhoede, dacht ik, en ik stuurde Hem een schietgebedje met het verzoek de zaterdagkrant snel te verstoppen voor medewerkers van de NOS. Maar naar heidenen wordt nooit geluisterd, dus bij het Amphia Ziekenhuis in Breda staan de satellietwagens vermoedelijk alweer te snorren.

Dat mensen zich bij de beslissingen die ze nemen meer door de korte termijn laten sturen dan door de lange, is niets nieuws. Dat die focus op de korte termijn tot een hoop ellende leidt, evenmin. Zo gaan we hittegolven te lijf met waterverspillende zwembadjes en CO2-uitstotende airco’s en ventilatoren die op de korte termijn verkoeling brengen, maar op de lange termijn de hitte alleen maar erger maken.

Zeker: mensen zijn biologische wezens die zich mede laten leiden door emoties. Maar moet je daar misbruik van maken als je ze in een bepaalde richting wilt sturen, bijvoorbeeld door ze schrik aan te jagen met enge coronabeelden? Dan lust ik er nog wel een paar. In elk Journaal close-ups van obesitaspatiënten die hun fatale hartaanval krijgen, waarom niet? Aan de gevolgen van roken, overgewicht, drank, stress en gebrek aan beweging sterven jaarlijks 35 duizend Nederlanders. Dat moet sars-cov-2 nog maar voor elkaar zien te krijgen.

Met dank aan de emotie rennen joggers nu in Parijs langs de Seine met een mondkapje voor, wat zuurstoftechnisch best gevaarlijk is. Intussen worden in Azië op vieze wildedierenmarkten weer volop dode vleermuizen verhandeld. NRC Handelsblad citeerde een vrouw die flink wat inkocht voor een lekkere kruidige curry. Ze had geen idee dat vleermuizen waarschijnlijk de bron van het coronavirus zijn.

‘Afschrikkende journaalbeelden’: een slechter plan heb ik lang niet gehoord. Koele cijfers moeten we hebben, harde feiten, saaie duiding, heel veel achtergrondinformatie en nog meer uitleg. Niet de emotie, maar het verstand zal ons redden.