Hoe lijkverbranding een adembenemend gelukskoopje blijkt

Een lucky buy, een gelukskoopje, zo noemen ze dat in kringen van financieel deskundigen wanneer iemand een onderneming weet te kopen voor een prikkie, ver onder de werkelijke waarde. Soms gebeurt zoiets omdat de verkopende partij in de knel zit, snel van zijn spullen af moet en weinig tijd, zin of macht heeft om te onderhandelen. Soms duikt er zomaar een verrassing op en blijkt dat er een lading diamanten verstopt zit in een bak gruis. Soms zit de verkopende partij te slapen, heeft ze niet zo goed in de gaten wat ze eigenlijk verkoopt.

Dit weekend sloeg het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money toe met een adembenemend verhaal over zo'n gelukskoopje, met een wervelende hoofdrol voor Henry Keizer, voorzitter van de VVD, spin in het web bij allerhande organisatorische en personele kwesties in de VVD en als lid van de partijtop een belangrijke figuur in de entourage van Mark Rutte.

Follow the Money heeft wel vaker laten zien wat een prachtverhalen er te halen zijn als je een stapel jaarverslagen binnenstebuiten keert en ook ditmaal stellen ze niet teleur. Alle ingrediënten zijn goed.

Keizer raakte betrokken bij een vereniging die bijna anderhalve eeuw geleden is begonnen met het ideeële doel om lijkverbranding wettelijk mogelijk te maken. In 2012 kon een mens zich in elk gehucht laten cremeren en was de club, die inmiddels 'de Facultatieve' heette, uitgegroeid tot een miljoenenbedrijf in onder meer crematoria, rouwtransport en uitvaartverzekeringen. De resterende leden van de vereniging, nog altijd eigenaar van de zaak en goeddeels bejaard, wilden van de bedrijfsactiviteiten af. Nou, dat trof. Henry Keizer, die aardige, joviale, fijne vent die al sinds 1998 de beheermaatschappij van de Facultatieve leidde, wilde de aandelen wel van de leden overnemen, samen met de drie andere bestuursleden van de beheermaatschappij.

En dan gebeurt er iets raars in de boeken. De beheermaatschappij wordt volgens de accountant gewaardeerd op 31,5 miljoen euro. De verkoopprijs bedraagt evenwel 12,5 miljoen euro: dat is 19 miljoen euro cadeau voor Henry Keizer en zijn companen. Van die 12,5 miljoen euro is 12 miljoen euro afkomstig uit de kas van de beheermaatschappij zelf: nooit uitgekeerde dividenden. Waarmee de vier kopers de miljoenenfirma voor vijf ton verwerven en de uitdrukking 'een sigaar uit eigen doos' een geheel nieuwe betekenis heeft gekregen.

Een prachtdeal, kortom.

Volgens Keizer is het allemaal 'niet waar' wat er in zijn eigen jaarverslagen staat en vergaten ze bij Follow the Money de schulden van het bedrijf te verrekenen. De bijbehorende gegevens heeft Keizer er evenwel niet bij verschaft - misschien is hij nog druk met zoeken.

Het geestige is dat er allerhande bekenden opduiken in het verhaal. Zoals de toezichthouders bij het bedrijf ten tijde van de transactie: VVD-senator Anne-Wil Duthler en VVD-alleskunner Loek Hermans. Laatstgenoemde kan zich de details van zijn betrokkenheid bij de crematiedeal niet meer herinneren, maar dat zij hem vergeven; de man heeft een stuk of 96 nevenfuncties versleten in zijn leven.

Experts die zich op verzoek van de onderzoeksjournalisten over de boeken bogen spreken van 'inhaligheid en hebzucht', van 'hoogbejaarde leden die wellicht niet goed op de radar hadden wat het bedrijf allemaal bezat' en van een constructie 'die alleen denkbaar is als er is samengespannen'. Zeg maar al die Dikke Ik-achtige dingen waar Mark Rutte zo'n grafhekel aan heeft.

Dit muisje krijgt een staart.